جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

مقدمه

با نظر به اهمّیّت جایگاه اعتقاد به معاد در زندگی هر فرد مسلمان ، این پژوهش بر آن است تا به تبیین فلسفه ی معادباوری بپردازد . در این پژوهش منظور از فلسفه ی معادباوری ، بیان ماهیت ، ضرورت ، اهداف و اصول و روش ها ی آن در امر تربیت اسلامی است . برای این منظور ، ابتدا به بیان آرا فیلسوفان مسلمان پرداخته شده است . سپس با استفاده از روش تحلیلی و قیاسی برای پاسخ گویی به سوالات مطرح شده ، اقدام گردیده است . بدین ترتیب بر اساس مطالبی که در مبانی نظری تحقیق ذکر شد ، در زمینه ی ماهیت معادباوری این موارد حاصل شد : درک ماهیت معاد وابسته به اندیشه ورزی ، فطرت انسان ، اطمینان و باور قلبی نسبت به پایان پذیر بودن دنیا و اعتقاد به ادامه یافتن حیات انسان در جهان آخرت است . در مورد اهداف مورد نظر از معادباوری این موارد حاصل شد : متعالی شدن قوه عقل و نمود آن در همه ی امور ، امنیّت و آرامش روانی ، پیدایش بینش درست نسبت به زندگی دنیایی ، احساس مسئولیت . سپس با استفاده از موارد ذکر شده در پاسخ سوال های اوّل و دوم ، به استخراج اصول پرداخته شد و در نهایت با توجّه به اصول اخذ شده ، این روش ها برای نهادینه ساختن معادباوری ، ارائه گردید : پرورش نیروی عقلانی و خردورزی ، خودشناسی و بیداری و پیرایش فطرت ها ، تأسّی گرفتن از قرآن و اسوه های دینی ، فرهنگ سازی ، امید به نعمت ها ، هشدار نسبت به عذاب ها . در پایان نیز ، پیشنهادهایی در راستای توجّه به معادباوری در عناصر تعلیم و تربیت ارائه گردید .

چکیدهتوجیه و عقلانیت باور دینی یکی از مباحث مهم معرفت شناسی دینی است که امروزه در فلسفه دین جایگاه خاصی دارد. در پاسخ به موجه سازی باور دینی رویکردهای مختلفی اتخاذ شده است که معرفت شناسی اصلاح شده یکی از آنهاست و در چند سال اخیر از سوی فیلسوفان مشهوری مانند آلوین پلانتینگا، نیکولاس ولترستورف و. . . مطرح شده است. نوشتار حاضر بر آن است که با توجه به مهمترین نمایندگان این مکتب (پلانتینگا و ولترستورف) ادعاهای برخی از دیدگاههای پلانتینگا را به تصویر بکشد. سوالات پژوهش حاضر ابتدا به بررسی مفهوم تربیت دینی از نظر پلانتینگا می‌پردازد و در سوال دوم به اصول ودلالت های تربیتی دیدگاه وی می‌پردازد و در نهایت به نقد دیدگاه الوین پلانتینگا و استخراج دلالتهای آن در تربیت دینی می‌پردازد. روش پژوهش رویکرد تحلیل محتوای کیفی است. برای پاسخگویی به سوال اول از روش تحلیل مفهومی، برای پاسخگویی به سوال دوم از روش استنتاجی قیاس و برای پاسخگویی به سوال سوم نیز از روش نقد درونی ونقد بیرونی استفاده شد. نتایج نشان داد که پلانیتنگا در در تعریف تربیت دینی ادعا می‌کند که اگر ما به ذهن دیگران و عاقل بودن و عقلانیت آنان اعتقاد داریم پس باید به وجود خدا هم قائل باشیم. از اینجا بود که مباحثی نظیر توجیه عقلانی باور به خدا و جریانی به نام فلسفه دین و پرداختن به پدیده‌ای به نام خدا آغاز می‌شود و جریان فلسفه به سمت عقلانیت پیش می‌رود. و اصول و دلالت‌های تربیت دین یاز نظر پلانیتنگا «اصل پایه‌ای بودن باور به خدا با توجه به مساله تضمین در تربیت دینی، اصل هماهنگی باور به خدا با ساختار طبیعی انسان، اصل فقدان تلازم باور اعتقادی به خدا با تجربه دینی در تربیت دینی، اصل اثر معصیت بر معرفت به خدا، اصل گرایش فطری به خدا، اصل عدم نیازبه عقلانیت در پذیرش دین و باور دینی» بنابراین در نگاه عقل و دین دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد و این دیدگاه ها می‌توانند در اتخاذ رویکرد تربیتی ما نقش به‌سزایی ایفا نمایند. کلید واژه‌ها: دیدگاه‌های پلانتینگا در مفهوم تربت دینی، تربیت دینی، دلالت های تربیت دینی

چکیده: با نظر به اهمیت جایگاه اخلاق در زندگی هر فرد و جامعه، این پژوهش بر آن است تا به تبیین سبک زندگی اخلاق مدار مبتنی بر دیدگاههای اخلاقی علّامه طباطبائی بپردازد.منظور از سبک زندگی اخلاق مدار، استخراج اصول تربیتی – اخلاقی و تعیین شاخص های اخلاقی در بعد فردی و اجتماعی بر اساس آرای علّامه طباطبائی میباشد، که این پژوهش در صدد پاسخگویی به سوالات زیر است.1- بر مبنای دیدگاه اخلاق علّامه طباطبائی شاخص های سبک زندگی اخلاق مدار در بعد فردی کدامند؟2- بر مبنای دیدگاه اخلاق علّامه طباطبائی شاخص های سبک زندگی اخلاق مدار در بعد اجتماعی کدامند؟3- بر مبنای دیدگاه اخلاق علّامه طباطبائی چه اصول تربیتی -اخلاقی را میتوان برای سبک زندگی اخلاق مدار استخراج کرد؟ برای این منظور ابتدا به آراء اندیشمندان و جامعه شناسان غربی و مسلمان سبک زندگی و سپس در مورد اخلاق در غرب و اندیشمندان مسلمان بویژه علّامه پرداخته شده است. آنگاه با استفاده از روش تحلیل و تکوین مفهوم و روش قیاس عملی برای پاسخگویی به سوالات مطرح شده، اقدام گردیده است. بدین ترتیب بر اساس مطالبی که در مبانی نظری تحقیق ذکر شد، در زمینه شاخص های سبک زندگی اخلاق مدار در بعد فردی و اجتماعی این موارد حاصل شد هر چند که این شاخصه ها کاملاً از یکدیگر منفک نمیباشند، شاخصه هایی در بعدباور و اعتقادات و شاخصه هایی در بعد عمل و کردار اخلاقی استخراج شده عبارتند از: گرایش به حیات طیبه و اخلاقی، گرایش به فطرت الهی، انجام دادن عمل صالح، شاخص برخوردار از تقوا اجتماعی، شاخصتکریم شخصیت دیگران در اجتماع، ابراز محبت در اجتماع برای همنوعان، شاخص امنیت و وحدت اجتماعی ، تأسی به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر در اجتماع، ... میباشند. به منظور استخراج شاخصه هایی برای سبک زندگی اخلاق مدارفردی و اجتماعی در بعد عمل و کردار اخلاقی به شکل وظایف بروز می نماید که عبارتند از؛ وظایف انسان را در ارتباط با خدا، خود و جامعه بررسی شد. سپس با استفاده از موارد ذکر شده در پاسخ سوال اول و دوم، به استخراج اصول تربیتی به منظور سبک زندگی اخلاق مدار پرداخته شد و در پایان نیز، پیشنهادهایی در راستای توجه به عملی نمودن سبک زندگی اخلاقی در عناصر تعلیم و تربیت ارائه گردید.

هدف اصلی این تحقیق، بررسی رابطه سبک زندگی و نگرش دینی با میزان گرایش به سمت مدگرایی دانشجویان کارشناسی دانشگاه پیام نور است. روش تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه تحقیق شامل همه دانشجویان سال دوم، سوم و چهارم کارشناسی دانشگاه پیام نور خرم آباد به تعداد 4500 نفر و نمونه ای به حجم 354 نفر است که با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب، از جامعه فوق انتخاب شده است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های محقق ساخته سبک زندگی، مدگرایی و نگرش دینی استفاده شد. در این تحقیق از آزمون همبستگی پیرسون، تجزیه و تحلیل واریانس و رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد بین نگرش دینی و سبک زندگی دانشجویان رابطه همبستگی قوی و مثبتی وجود دارد، به طوری که سطوح بالای نگرش دینی دانشجویان با سطوح بالای سبک زندگی و سطوح پایین نگرش دینی با سطوح پایین سبک زندگی همراه است. همچنین بین نگرش دینی و سبک زندگی با مدگرایی دانشجویان رابطه همبستگی قوی و منفی وجود دارد، به طوری که سطوح بالای نگرش دینی و سبک زندگی دانشجویان با سطوح پایین مدگرایی و سطوح پایین نگرش دینی و سبک زندگی دانشجویان با سطوح بالای مدگرایی آنان همراه است. همچنین مدگرایی دانشجویان سال چهارم نسبت به سال دوم و سوم کمتر است.

موضوع اصلی این پژوهش تبیین تعلیم و تربیت از دیدگاه علامه طباطبایی با تاکید بر هدف ها و روش های تربیتی است. این تحقیق از نوع نظری و روش آن توصیفی- تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات و داده های لازم آن از روش کتابخانه ای استفاده شده است.در این پژوهش، برای استخراج دلالت های تربیتی مرحوم علامه طباطبایی یک بررسی اجمالی از انسان شناسی، معرفت شناسی و ارزش شناسی ارایه می شود. سپس دلالت های تربیتی حاصل از مبانی نظری دیدگاه علامه طباطبایی در زمینه اهداف، روش ها و وظایف معلم استخراج و تبیین می شود.

تاملات اخلاقی همواره با اندیشه درباره طبیعت آدمیهمراه بوده و از دیرباز تا کنون، تصویری که فیلسوفان و عالمان اخلاق از طبیعت آدمی عرضه کرده اند از مهمترین پایه های شکل گیری تئوریهای تربیتی بوده، که روش ها و اصول خاصی را در تربیت افراد به دنبال داشته است. در این پژوهش نیز، موضوع تحلیل تطبیقی تربیت اخلاقی از دیدگاه امانوئل کانت و ریچارد رورتی مورد بررسی قرار گرفته است که در این راستا محقق با سولاتی مانند، خاستگاه های بنیادین فلسفه اخلاق کانت و رورتی کدامند؟ بر مبنای بنیاد های نظری فلسفه اخلاق رورتی و کانت چه روش هایی را برای تربیت اخلاقی کانت و رورتی می توان ارئه داد؟ مواجهه شده، که پژوهشگر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و روش مطالعات تطبیقی(توصیف،تفسیر، همجواری و مقایسه)جرج بردی به بررسی متون فلسفی، تربیتی، اخلاقی کانت و رورتی وآثار مرتبط با آنها می پردازد.همچنین در این راستا محققپس از استخراج خاستگاه هایاساسی اخلاق کانت و رورتی، و روش هایی برای تربیت اخلاقی بر اساس خاستگاه هایشان به بررسی تشابهات و تفاوت های تربیت اخلاقی آنها نیز پرداخته است. در این میان چون رورتی همواره از فلسفه اخلاق کانت انتقاد کرده و آن را به چالش کشیده است و از بنیان(نادیده گرفتن نظریه های جهان شمول عقل گرایانه که خاستگاه اصلی اخلاق کانت است) با آن مخالف است،به همین دلیل تشابه خاصی میان آنهادیده نمی شود اما تفاوت های اساسی و مهمی با آن دارد که اهم آن را می توانیم اینگونه برشمریم؛ تربیت اخلاقی کانت وظیفه گراست که در آن مهم عمل کردن به وظیفه عقلانی است و خوشایند یا ناخوشایندبودن نتیجه عمل چندان اهمیتی ندارد،اما تربیت اخلاقی رورتی نتیجه گراست که هدفش کاهش عینیت و تلاش برای همبستگی بیشتر با توجه به حفظ عنصر نسبیت گرایی خود است.کانت اصول گرا است و بر مطلق بودن عقل به منزله مرجع و مبنای تربیت اخلاقی تاکید فراوان دارد،اما رورتی مخالف اقتدارگرایی عقل است و در حقیقت تربیت اخلاقی مورد نظر او فاقد بنیادهای ثابت و جهانی است.رویکرد تربیت اخلاقی کانت، عقل باور و خرد گرا و صرفا به پشتوانه عقل است. اما به زعم رورتی تاکید زیاد بر عقل اشتباه بوده و بیشتر بر احساسات تاکید می کند.

هدف این پژوهش ،تبیین معنای زندگی از منظر نهج البلاغهو بر اساس آن ارائه برخی از اصول زندگی معنادار و نیز استنتاجاصول تربیتی زندگی معنادار است.رویکرد کلی محقق در این پژوهش، رویکرد تحلیلی است.اما به صورت جزئی تر برای تبیین معنای زندگی در نهج البلاغه از روش توصیفی-تحلیلی و برای استنتاج اصول زندگی و اصول تربیتی از روش استنتاج عملی بهره گرفته شده است.بر بنیاد یافته های پژوهش، درک و کشف معنای زندگی از نگاه هر کسی، متوقف بر درک نگاه او به مفاهیم خدا، مرگ و زندگی است. مطالعه نهج البلاغهدر خصوص موارد فوق به این نتیجه می انجامد که از دیدگاه امام زندگی معنادار است و مهم ترین دلیل بر اثبات این مدعا "موضوعیت داشتن زندگی" در نهج البلاغه است.به طوریکه مفهوم حیات)زندگی) یکی از مفاهیم اساسی نهج البلاغه است که پیرامون آن بیانات متعددی را حضرت بیان فرموده اند.امام معنای زندگی انسان را برگرفته از نظام متقن و احسن آفرینش می داند که فهم و باور به این نظام از طریق "اذعان به وجود خدا"،"باور به معاد"، و تأمل در "ماهیت زندگی انسان"امکان پذیر است حضرت امیر (ع) ضمن بیان ویژگی های انسان و نظام هستی و بویژه اعتقاد بههدفداری زندگی انسان و حیات اخروی زندگی را معنادار دانسته و قائل به ترادف بین هدف و معنا می باشد و معنای زندگی را زندگی هدفدار می داند و البته منظور از هدف زندگی، هدف خارجی است نه هدف خود بنیاد،یعنی هدفبخشنده و آفریننده زندگی. آگاهی انسان از این هدف و التزام به پیمودن مسیری خاص برای وصول به این هدف را معنابخش زندگیتلقی می کند و رسالت دین را آگاهاندن بشر به این هدف و چگونه پیمودن راه می داند. بر اساس این بینش مهم ترین اصول زندگی معنادار از منظر نهج البلاغه خداباوری(اتکا به خدا در زندگی)،آخرت گرایی(هدف گیری آخرت)،عدم دلبستگی به دنیاو ضرورت تلاش و کوشش در زندگی برای عمل به تکالیف الهی و حرّیّت است.در حیطه تعلیم و تربیت نیز اصل شکوفایی فطرت خداجویی،اصل اصلاح بینش،اصل تعقل و خردورزی،اصل مسولیت پذیری و اصل کرامت، استنباط می شود که با اصلاح روابط چهار گانه انسان(با خدا،خود،هستی و دیگران) سبب معناداری زندگی می شوند

در جامعه اسلامی والدین مایلند فرزندانی با ایمان، مذهبی و بدور از انحرافات داشته و همواره نسبت به عدم پای بندی و بی انگیزگی آنان در این خصوص شکایت دارند و بعضا خود را در این زمینه ناکام یافته و در توجیه این ناکامی، دست به فرافکنی زده و عوامل متعددی را در عدم توفیق خود دخیل میدانند. لذا سئوالات طرح کننده این پژوهش عبارتند از: با نظر به آیات قرآنی نقش والدین در تربیت دینی چیست؟ و چه اشاراتی برای توانمند سازی خانواده در تربیت دینی فرزندان بر مبنای آیات قرآن می توان ارایه داد؟ روش تحقیق در این پژوهش، روش تحلیل محتوا بوده و آیات شریفه قران کریم، تفاسیر، احادیث و کتب مذهبی به عنوان منابع بوده اند. در پایان پیشنهاد شد تا نقش هر یک از والدین در تربیت دینی فرزندان با عنایت به احادیث و روایات ائمه اطهار(س)، همچنین عوامل آسیب زای تربیت دینی با توجه به معضلات روز کشور بررسی گردد. نتیجه ای که طی بررسی در منابع دینی و همچنین برداشت هایی که از تفاسیر ارزشمند المیزان و نمونه انجام شده این بود که والدین اولین و مهمترین جایگاه و نقش را در ایجاد و تقویت تربیت دینی فرزندان داشته و این ایفای نقش را در قالب نقش های عقیدتی، نظارتی، مشورتی و تربیتی- الگویی به انجام می رسانند. پس لازم است با هماهنگی و همراهی هم، خودشان الگوی عملی تربیت دینی بوده و بتوانند الگوهای مناسبی به فرزندان ارائه دهند و ارائه‌ی الگو می‌تواند از طریق فرایندهایی که مورد علاقه کودکان است، صورت گیرد. در ادامه ضمن برشماری شاخص های تربیت دینی بر مبنای آیات قران: معرفت و بصیرت(سوره انعام، آیه 104)- تعقل و خردورزی(سوره عنکبوت، آیه 43 و سوره بقره، آیه 242) - کرامت انسانی(سوره اسرا، آیه 70)- محبت و مهرورزی(سوره مائده، آیه 54 و سوره فتح، آیه 31 و سوره آل عمران، آیه 159)- اعتدال(سوره بقره، آیه 143)، این نتیجه حاصل شد که با ایجاد و تحکیم این شاخص ها در والدین می تواند ایشان را در تحقق این رسالت مهم تجهیز و توانمند سازد.واژگان کلیدی: خانواده - فرزند - قران کریم -تربیت دینی