جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ویلیام هاسکر یکی از چهره‌های مهم خداباوری گشوده است. شاخصۀ خداباوری گشوده انکار معرفت پیشین خداوند به افعال اختیاری آیندۀ انسان است. هاسکر تحلیل خاصی از اراده آزاد ناتعین‌گرایانه در ذهن دارد و برای دفاع از این مفهوم دست به تعدیل مفهوم علم مطلق الهی می‌زند و از این طریق استدلال تقدیرگرایی الهیاتی را به استدلالی به نفع ناسازگاری اختیار و معرفت پیشین تبدیل می‌کند. او با ارائۀ تحلیل خاص خودش دربارۀ تمایز واقعیات سخت/نرم، دفاع از اصول استلزام قدرت، و نفی قدرت عام نشان می‌دهد معرفت پیشین خدا مستلزم آن است که انسان نتواند قدرت ترک فعلی که خدا بدان علم دارد را داشته باشد. در این صورت یکی از لوازم اصلی اراده آزاد ناتعین‌گرایانه یعنی اصل امکان‌های بدیل (PAP) محقق نخواهد شد، و این مستلزم نقض اختیار انسان است. اما مثال‌ نقض هری فرانکفورت تقریری را که هاسکر از PAP ارائه کرده ابطال می‌کند، و به همین دلیل رویکرد گشوده هاسکر با مشکل مواجه است.

چکیده توجیه معقولیت باورهای دینی یکی از مباحث مهم معرفت‌شناسی دینی به شمار می‌رود. برخی معرفت‌شناسان کلاسیک و دلیل‌گرایان، عقلانی بودن باورها را تنها در سایه‌ دلیل گزاره‌ای موجه می‌دانند که به ارزیابی سخت و افراطی برای دفاع از معقولیت باورهای دینی منجر می‌شود. در مقابل، فیلسوفان معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، اغلب، برای معقول نمودن باورهای دینی، به جای تکیه بر دلیل گزاره‌ای، از شایستگی‌های باوری نظیر قابلیت اعتماد و تضمین بهره می‌برند که عملکرد آنان در دفاع از معقولیت این باورها را با انتقادات کمتر و موفقیت بیشتر مواجه کرده است. در میان فیلسوفان معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، دیدگاه "نیکلاس ولترستورف" (1932م) خوانش معتدل‌تری دارد. هدف این پژوهش بررسی معقولیت باورهای دینی از دیدگاه اوست که با استفاده از توصیف و تحلیل مفاهیم، استدلال‌ها و عبارت‌هایش که در این زمینه به صورت مکتوب ارائه کرده صورت پذیرفته است. با بررسی آراء وی، مناقشات معقولیت و آراء دلیل‌گرایان بهتر مورد بررسی قرار می‌گیرد. او با استفاده از مفهوم "حق" به عنوان نوعی شایستگی باوری، به تشریح شرایط عقلانی بودن باورها پرداخته و به قاعده‌مند کردن معیاری برای دفاع از معقولیت باورهای دینی اقدام کرده است. ولترستورف معقول بودن این باورها را صرفا به قرار گرفتن آنها در میان باورهای مبنایی منوط نکرده است. اگرچه او به این واسطه و با ارائه‌ نظر‌ خود فراتر از "پلنتینگا" عمل کرده و معیارش فراتر از معیار صرفا عینی دلیل‌گرایان و اعتمادگرایان محسوب می‌شود اما این نظر ناتمام بوده و انتقاداتی به آن وارد است. مطابق با این معیار می‌توان موارد ناروای باوری را شناسایی کرد و از ساختار معرفتی خارج ساخت اما با توجه به آن نمی‌توان به انتخاب باور عقلانی دست زد. همچنین معیار وی از آنچنان عینیتی که مد نظر فلاسفه است برخوردار نیست. این معیار فاصله زیادی با نسبی‏گرایی نداشته و نمی‌تواند برای سنجش و مقایسه باورهای اشخاص یا ادیان با یکدیگر به کار رود. واژگان کلیدی: معقولیت باورهای دینی، مبناگرایی، دلیل‌گرایی، معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، ولترستورف،حق.

فاقد چکیده

ناواقع‌گروی دینی به عنوانِ یکی از رهیافت‌های مهمّ در تحلیل زبان دینی، از اواخر قرن بیستم کانون توجّه فلاسفه‌ی دین بوده است. ناواقع‌گروی را می‌توان ایده‌ی عدم پذیرشِ واقعیّت مستقلّ از انسانِ متعلّق گزاره‌های دینی در عینِ مهمّ پنداشتنِ دین تعریف کرد. د. ز. فیلیپس و دان کیوپیت دو تن از متفکّرانی اند که به ناواقع‌گروی دینی شهرت دارند. دان کیوپیت، استاد فلسفه‌ی دانشگاه کمبریج، زبان دینی را به مثابه بازتاب معنوی انسان می‌پندارد و معتقد است که باور‌های متافیزیکی دینی -که ذاتی دین نیستند- در زمانه‌ی معاصر باید کنار نهاده شوند و گوهر دین -که خواست دینی است- خود را خالص تر نمایان سازد. وی بر این مبنا، باور دینی، عمل دینی و تجربه‌ی دینی را تحلیل ناواقع‌گرایانه می‌کند. د. ز. فیلیپس، استاد ولزی دانشگاه سونسی و مدرسه عالی کلیرمانت، مبتنی بر نگاه ویتگنشتاین متأخّر به باور دینی، برای شناخت زبان دینی و یافتنِ راهی جدا از تحویل‌گروی و واقع‌گروی، طرحی تحتِ عنوانِ فلسفه‌ی تأمّلی دین ارائه می‌کند. از دید او فلسفه‌ی تأمّلی دین باید جنبه‌ی وصفی داشته باشد و بی‌طرف و خود‌بنیاد باشد؛ کار فیلسوف وصف باور دینی است؛ نه طرفدارِ آن است نه منکرِ آن. بر مبنای این تحلیل، وظیفه‌ی فلسفه روشن کردنِ گرامرِ عمقیِ گزاره‌های دینی است؛ گرامری که خلطِ آن با گرامرِ گزاره‌های تجربی باعث پیدایی این خطا می‌شود که گزاره‌های دینی ناظر به واقع دانسته شوند. بدین ترتیب مفاهیم دینی لزوماً ما بازای خارجی ندارند؛ بلکه عناصر تشکیل دهنده‌ی زبان دینی اند. فیلیپس و کیوپیت در نفی واقع‌گروی و اهمّیّت قائل شدن به دین هم عقیده اند؛ امّا اگر چه فیلیپس مخالف تحویل‌گروی است و وظیفه‌ی فیلسوف دین را وصف می‌داند؛ امّا کیوپیت را می‌توان تحویل‌گرا دانست و هم چنین وی آشکارا به تجویز نسبت به گزاره‌های دینی می‌پردازد. به نظر می‌رسد مهم ترین اشکال وارد به این دو نگاه، این است که آن‌ها به دنبال اثبات چیزی اند (نا‌واقع‌گروی دینی) که از پیش آن را مفروض انگاشته اند. هم چنین اگر هدفِ این رویکرد احیای ایمان باشد، به نظر می‌رسد دشوار به این هدف نائل خواهد شد؛ چرا که آگاهانه باور داشتن به موجودی که وجود واقعی ندارد، به نظر پارادوکسیکال می‌رسد.

پژوهش در مورد موضوع پایان نامه حاضر از جهاتی حائز اهمیت است. این اهمیت از جهتی برمی‎گردد به تلاش برای درک درست از اسلام در همه ابعاد، از جمله بعد فلسفه سیاسی که بخش مهمی از آموزه‎های اسلام را دربر می‎گیرد. از جهت دیگر اهمیت این دست پژوهش‎ها ناشی از احساس نیاز و، در پی آن، اقبالی است که امروزه در جهان به این‎گونه مباحث می‎شود. به خصوص با توجه به جریانات اخیر جهان اسلام موسوم به بیداری اسلامی. هدف از این تحقیق تلاش برای شناخت دقیق و همه جانبه نظر اسلام در مورد جایگاه رأی مردم، میزان و نحوه اعتبار آن در حکومت اسلامی و دست‎یابی به الگویی کارآمد در این زمینه است. روش تحقیق در این پایان‎نامه نظری و کتاب‎خانه‎ای با رویکرد تاریخی ـ تحلیلی است. در این روش به قرآن، سنت پیامبر (ص) و سیره علی(ع) مراجعه کرده، شواهد مناسب را استخراج، دسته‎بندی و تحلیل می‎نماییم. این اثر در پی اثبات این ادعا‎ست که رأی مردم در تعیین حاکم و تصمیم‎سازی‎ها و تصمیم‎گیری‎های حکومت اسلامی تأثیری جدی دارد. نیز این ادعا ‎که حاکم اسلامی در تصمیم‎گیری‎ها و عمل‎کردها باید افکار عمومی را در نظر داشته باشد و نهایت تلاش خود را برای راضی نگه داشتن مردم به‎کار‎برد. برخی نتایج این پژوهش عبارتند از: 1. مشروعیت حکومت معصوم، ابتداءً و استمرارا و به نحو جزءالعله، به رأی و رضایت عموم مردم است؛ 2. در عصر غیبت مشروعیت حاکمیت (حاکم بودن) و حکومتِ فقیه جامع‎الشرایط در گرو اقبال عمومی است؛ 3. مشورت با مردم در امور سیاسی‎ـ اجتماعی وظیفه زمامدار است؛ 4. جلب هم‎کاری مردم با حکومت اسلامی از راه‎های غیر اخلاقی و نا‎مشروع جایز نیست؛ 5. نظارت بر تصمیم‎ها و عمل‎کردهای حکومت و، در صورت لزوم، انتقاد و مخالفت حق و وظیفه مردم است و نباید از این جهت مورد تعرض حکومت اسلامی واقع شوند؛ 6. توجه حکومت اسلامی به افکار عمومی در تصمیم‎گیری‎ها و عمل‎کردها ضروری است.

چکیده: یکی از مهمترین ساحت هایی که بشر در آن زندگی می کند عرص? فرهنگی است. فرهنگ یک جامعه در واقع نمودی است از ارزش ها، رویکردها، دغدغه ها و تأملات نظری، که بشر در طول حیات خود، در اقلیم های متفاوت به وجود آورده است؛ یکی از بارز ترین نمود های فرهنگی، ساحت دینی جوامع در طول تاریخ بوده است. بیان رویکرد ارنست کاسیرر و علامه جعفری در نسبت میان دین و فرهنگ و همچنین مقایس? میان این دو نحوه تفکر، به همراه ارائه مکاتب بارز فرهنگی، به منظور معرفی و همچنین تبیین دو منظر پر اهمیت و ضروری برای نقد مسئله فرهنگ جامعه امروزی مان، آن چیزی است که در این پایان نامه بدان پرداخته شده است. مکاتب فرهنگی هریک به منزله منظری از مناظر فرهنگی می باشند. در هر مکتب فرهنگی یکی از ویژگی های پنهان در عرصه فرهنگ بازنمایی و بررسی می شود. کارکرد گرایان با رویگرداندن از منشأ مفروض و معمولا فکری نهاد ها و سنت ها، بر نقشی که رسوم یا عادات در یک جامع? گسترده تر ایفا می کنند و خود جزیی از آن هستند متمرکز می شوند. ساختار گرایان در پی یافتن اصول مشترک برای معرفی قوانین اصلی هر فرهنگ می باشند. نسبی گرایی فرهنگی، رویکردی است نظری که بنابر آن مفاهیم فرهنگ بنا بر هر جامعه ای به صورتی متفاوت و با توجه به موقعیت و روابط اجتماعی همان جامعه تبیین می شوند و این امر شامل مفاهیم اخلاقی و شناختی نیز می شود. معرفت شناسی پست مدرن معتقد است این ساختارهای فرهنگی نیستند که دست به قضاوت می زنند بلکه انسانهایی هستند که بر اساس ذهنیت خود و جهان بینی خود دست به تفسیر هر فرهنگ می زنند. بنابر این فرهنگ شناسی بر مبنای تفسیر افراد از طریق ادراک خودشان است و نه تبیینی بر اساس ساختار های فرهنگی. اما اگر به موضوع فرهنگ توجه کنیم انسان را بازیگر اصلی آن خواهیم یافت. انسان نزد کاسیرر موجودی با تفکر سمبولیک است. از این رو انسان جهان خود را به واسط? سمبول ها می سازد، و آنگاه که به دنبال طبقه بندی یافته های بشر برمی آییم می توانیم از هریک از مجموعه های سمبولیک با نام هایی همچون دین، زبان، تاریخ، هنر و اسطوره استفاده کنیم. از نظر ارنست کاسیرر فرهنگ مجموعه همین طبقه ها می باشد. اما چنانچه نقش دین را در عرصه فرهنگ پر رنگ تر بدانیم همانند علامه محمدتقی جعفری دین را یگانه روش سعادتمندی خواهیم دانست و طبق نظر او برای اصلاح فرهنگ ها می بایست به درک عمیق تری از ماهیت مفاهیم دینی دست بیابیم. در نظر علامه هر اندازه که یک فرهنگ مطابق با دین باشد اصیل( پیشرو ) است و هر اندازه از آن دور شود، غیر اصیل است. در نهایت عرصه فرهنگ را عرصه ای مزدحم خواهیم یافت که در آن سیلان آراء میان مکاتب فکری و همچنین تقکر سمبولیک و نگاهی ارزشی و دین مدارانه هریک به سخنرانی و نظریه پردازی مشغول اند. واژگان کلیدی: فرهنگ – دین – ارنست کاسیرر – علامه جعفری – مکاتب فرهنگی

فاقد چکیده

پژوهش حاضر در پی بررسی خودشناسی درآراء علامه جعفری به روش توصیفی - تحلیلی ?است،در بررسی مزبورکار با توصیف و تحلیل تعریف خودشناسی از دیدگاه علامه جعفری آغاز و سپس با توصیف وتحلیل مبانی ومولفه هایی که دیدگاه علامه بر آن ها مبتنی است وتوصیف و تحلیل مختصات وساختار وجودی خود و درنهایت نتایج و لوازم خودشناسی از دیدگاه علامه جعفری تحت عنوان استقرار حیات معقول و توصیف و تحلیل ابعاد گوناگون آن پیگیری شده است ودر بررسی نهایی کل کار نتایج زیر به دست آمده است: 1- خودشناسی در آغاز هر نوع حرکت تکاملی از سوی نفس انسان ها ضرورت دارد.2- تعریف ثابت و منطقی از خود وجود ندارد.3 - خودشناسی از دیدگاه علامه جعفری عبارتست از شناخت مختصات وخصوصیات انسان در یک سیستم باز. 4- شناخت دارای شدت و ضعف است از آگاهی اولیه وغیر مختارانه به حیات نفس آغاز وتا آگاهی مختارانه به کنه هستی مندها در یک سیستم باز ورو به تکامل ادامه دارد. 5- خود هم به لحاظ وجودی و هم به لحاظ ارزشی پیوسته در صیروت و دگرگونی است. 6- عوامل به فعلیت رسانند? هم? استعدادهای خود از ، اتصال به کمال برین از طریق عوامل شناختی مانند: علم فلسفه ،علم اخلاق و علم شهودی و علم حکمت و علم عرفان و مذهب است .7- غایت شناخت خود و دگرگونی وحرکت پیوسته آن? ،استقرار حیات معقول است که عبارت از عبادت پرودگار هستی بخش است.

فاقد چکیده

ویلیام رُو با معرفی مسئله‌ی قرینه‌ای شر فصل تازه‌ای در مباحث پیرامون شر گشود. نخستین صورت‌بندی رُو از این مسئله بر این مبنا استوار است که چون «بنظر می‌رسد» که برخی از شرور جهان بی‌وجه هستند، پس این شرور حقیقتاً هم بی‌وجه هستند.نافذ‌ترین نقدی که بر استدلال ویلیام رُو نوشته شده، نقد استفان ویکسترا براساس اصلی معرفت‌شناختی به نام «کورنئا»است؛ وی نشان میدهد که ما مجاز نیستیم در شرایط موردنظر رُو از «بنظر می‌رسد» به «هست» پل بزنیم. براساس کورنئا، ما تنها زمانی می‌توانیم با استناد به قرینه‌ی x بگوییم بنظر می‌رسد که p، که اگر p صادق نبود، محتملاً xبه‌گونه‌ایقابل‌تشخیص برای ما متفاوت می‌بود. هدف این نوشتار ابتدا تبیین کورنئا در پاسخ به اشکال شر بی‌وجه، سپس معرفی و ارزیابی چند نقد منتخب وارد شده به این اصل و دفاع از آن، و دست‌آخر تطبیقی بین خداباوری شکاکانه، که کورنئا مصداقی از آن است، با رویکرد حکمای اسلامی به مسئله‌ی شر است.