جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی توصیفی و مصداقی «سیاق» از دیدگاه تفسیر المیزان است. این پژوهش در دو بخش و دوازده فصل تنظیم شده است. بخش اول با عنوان «مباحث کلی سیاق در المیزان» شامل مباحثی همچون تعریف سیاق، اهمیت، ملاک قرینه بودن سیاق، انواع سیاق، شروط تحقق سیاق و اصالة السیاق است. نویسنده در تعریف سیاق چنین نتیجه گرفته که علامه در مواردی قراین غیر لفظیه را نیز سیاق دانسته است. وی آورده است که اگر بتوان همة موارد غیر لفظیه را توجیه نمود و به قراین لفظیه ارجاع داد، سیاق در نظر علامه همان قراین پیوستة لفظی است و در غیر این صورت سیاق از دیدگاه او شامل قراین غیر لفظیه نیز می شود و دیدگاه او با دیدگاه شهید صدر در تعریف سیاق هماهنگ می شود. بخش دوم نیز به «بررسی مصادیق سیاق در المیزان» اختصاص دارد که به رفع اجمال آیات، پذیرش و ردّ شأن نزول، تعیین مکی و مدنی بودن آیات و سوره ها، پذیرش و ردّ اقوال مفسران، پذیرش و ردّ روایات و سیاق و قرائات، اشاره دارد.

تحقیقی در بیان رزق و روزی انسان و اقسام آن از دیدگاه آیات و روایات است. نویسنده مفهوم رزق را عطیه و بخشش که به صورت های مختلف در اختیار انسان قرار می گیرد دانسته که گاهی به صورت مزد و حقوق ماهانه، گاهی به صورت هدایا و نذورات که موجب بقاء و دوام زندگی انسان می شود. وی مفهوم رزق را منحصر در امور مادی مثل خوردنی ها و آشامیدنی ها نمی داند بلکه معتقد است امور معنوی مثل علوم و معارف را نیز شامل می شود. نویسنده در ادامه به تفاوت بین بندگان در بهره مندی از نعمت ها می پردازد و این تفاوت را لازم می داند؛ زیرا در صورتی که همه افراد از نظر مالی در یک سطح قرار بگیرند، هیچ فردی برای دیگری کار نمی کرد، بنابراین امور دنیا متوقف می گردید از این رو این تفاوت بر اساس حکمت الهی است. نویسنده رزق را به دو قسم دنیایی و آخرتی تقسیم کرده و سپس رزق آخرتی را به سه قسم، رزق برزخی، رزق جسمانی در قیامت و رزق روحانی در قیامت منقسم کرده است و هر یک را شرح داده است

یکی از مسائل مهمی که در شرع مقدس اسلام بدان پرداخته شده و اثر تعیین کننده ای در سرنوشت انسان دارد بحث از نیت است؛ زیرا از دیدگاه اسلام فلسفه وجودی انسان در این عالم آن است که در بوته آزمایش الهی قرارگیرد تا میزان بندگی و اطاعت خویش را به اثبات رساند و در این راه اعمال و رفتار انسان مورد محاسبه وسنجش قرار می گیرد، اما نکته اساسی آن است که رفتار انسان به دو بخش بیرونی و درونی تقسیم می شود. بخش بیرونی و پوسته خارجی عمل همان بخش است که در معرض دید و ارزیابی بشری است و مورد ستایش و نکوهش وتشویق و توبیخ جامعه انسانی قرار می گیرد. بخش دیگر عمل که مغز و حقیقت عمل را تشکیل می دهد، قصد و نیت عمل از دیده بشر مخفی است و با چشم سر نمی توان آن را مشاهده کرد. از دیدگاه اسلام بخش اصلی و اساسی عمل نیز همین قسمت است و ملاک ارزش گذاری اعمال به این بخش از عمل باز می گردد. آری، محاسبه الهی با محاسبه انسانها متفاوت است. مردم شکل ظاهری و بیرونی اعمال را می نگرند و اگر عملی را مطابق هنجارها و ارزشهای خود بیابند مورد ستایش قرار می دهند و در غیر این صورت آن را مردود می دانند. اما در محاسبه الهی به مبادی صدرو عمل توجه می شود و اینکه عمل با چه انگیزه و به چه نیتی انجام گرفته است. این تفاوت معیار سنجش الهی و بشری و غفلت انسان از نیت و انگیزه عمل آفت خطرناک وسم کشنده ای است که زندگی جاودانی بشر را تهدید می کند. چه بسیار دین دارانی که اعمال مختلفی را انجام می دهند و سرخوش از ثواب و بهره اخروی که اندوخته اند، خود را از بهترین بندگان خدا می دانند. و هیچ عیب و خللی در اعمال خود نمی بینند، درحالی که ممکن است هیچ بهره معنوی و الهی از اعمالشان نبرده باشند و آنگاه که نامه اعمالشان در قیامت گشوده شود عمل خوبی در آن نیابند زیرا قصد و نیت آنان از انجام آن اعمال غیر خدایی بوده است . و به راستی که این خسران و زیانی عظیم و جبران ناپذیر است. انگیزه ما از این بحث طرح ابهامات و شبهاتی است که به دلیل بی توجهی و نپرداختن شایسته به مبحث نیت پیرامون آن به وجود آمده است. کوشش ما در این رساله در جهت پاسخگویی وروشن ساختن این شبهات و مسائل است. ما برآنیم که با بررسی دقیق وعمیق آیات الهی و روایات حضرات معصومین علیهم السلام به نتایجی بنیادین و راه بردی در این زمینه دست یابیم. انشاءالله

این پایان نامه در پاسخ به این پرسش است که : «توحید در عبادت چیست؟ و با اعمالی، نظیر شفاعت ، توسل، زیارت، بناء قبور، سوگند، و .... چه نسبتی دارد؟» وآیا همان گونه که وهابی ها پنداشته اند این گونه اعمال شرک است و با توحید در عبادت منافات دارد یا خیر؟ برای پاسخ این پرسش، توحید بطورکلی و بخصوص توحید درعبادت مورد بررسی قرار گرفته و آنگاه به نقد اندیشه وهابیت در این مورد پرداخته و حاصل و دستاورد پژوهش انجام شده در هشت فصل گردآوری شده است. از آن جایی که اساس حل نزاع در بسیاری از مسائل اختلافی میان ما و وهابیها در تحلیل مفهوم عبادت نهفته است، لذا در این رساله مفهوم عبادت تبیین وتعریف منطقی از توحید در عبادت ارائه شده و برای روشن شدن مقصود بخشی از کارهایی را که وهابیان، شرک درعبادت می دانند مورد بررسی قرار داده و نسبت آن ها را با توحید تبیین کرده ایم، مانند: 1- توحید وتوسل 2- توحید و شفاعت 3- توحید و زیارت 4- توحید و بناهای یادبود 5- توحید و سوگند