جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیره اقتصادی امام علی (ع) در دوران کوتاه حکومتشان (40-35 ه.ق) مصداق جامع والگویی ماندگار از نظام اقتصادی اسلام است، که آثار جاویدان زمامداری حق و عدل پس از حکومت پیامبر اکرم (ص) را برجای گذاشت؛ زمامداری امام با تفاوت های چشمگیر و بنیادین نسبت به خلفای سه گانه، در واقع پس از چندین سال وقفه «سیره نبوی» را احیاء نمود و به جامعه تازه پای اسلامی عرضه داشت. حکومت امام علی (ع) با به راه انداختن اصلاحات اقتصادی در سطوح وسیع، تغییر و تحولات عظیمی را در جامعه به وجود آورد که جلوه عدالت آن تا سالیان متمادی جامعه را دگرگون ساخت. این رساله ضمن بیان فرازهایی از زندگانی سیاسی امام علی (ع)، به چگونگی تغییر و تحول در مدیریت کلان اقتصادی و شیوه به کارگیری و نظارت دقیق براعمال و رفتار آنها پرداخته است. در مورد اصلاح ساختار بیت المال مسلمین، از نحوه صحیح دریافت اموال، تقسیم عادلانه آن، تا با احتیاط هزینه کردن اموال عمومی، و حتی برخورد قاطعانه با سوء استفاده کنندگان از بیت المال، ضمن مقایسه با اقدامات خلفای گذشته مطالبی را بیان می دارد. سعی شده است تا چگونگی تلاش های پیگیر امام علی (ع) پیرامون مبارزه با فقر و محرومیت از راه های فردی، حکومتی و فرهنگی و همچنین راهکارهای امام علی (ع) را جهت جلوگیری از تکاثر ثروت، جهت ترغیب و تشویق عموم مردم (بویژه محرومان) به کار و تلاش و تولید و بوجود آوردن عمران و آبادانی در شهرها بازگرداندن محرومان جامعه به طیف افراد عادی، و تغییر چهره محروم جامعه، به یک جامعه پویا و تلاشگر، با توجه به آیات قرآنی و روایات باقی مانده به تصویر کشیده شود.

در این پژوهش مناسبات سیاسی- اجتماعی اهل کتاب از دیدگاه قرآن و سیره رسول در عصر پیامبر(ص) را در سه فصل مورد بررسی قرار داده ایم و سعی بر آن شده است که با آیات قرآن همراه باشد. در فصل اول که مفاهیم و کلیات است. مفهوم اهل کتاب (یهود و مسیحیت و مجوس)را توضیح داده ایم. اقسام کافران، اهل ذمه، حقوق اهل کتاب که در پناه اسلام هستند، انواع تعامل آنها(فرهنگی، اجتماعی) با مسلمانان مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم از گروه های یهود و مسیحیت جزیره العرب در عصر پیامبر(ص) اشاره شده است. برخوردهای سیاسی و نظامی مسیحیان و یهود با پیامبر را شرح داده ایم. ماجرای مباهله و اقدامات نظامی، فرهنگی یهود که به مبارزه با پیامبر(ص) و دین اسلام برخاستند، با این وجود پیامبر(ص) به محض ورود به مدینه عهدنامه ای عمومی ترتیب دادند که حقوق یهودیان در آن رعایت می شد، یعنی آنان را در دین و عقاید و مال اموال خویش آزاد می گذاشت اما باز هم آنان بر ضد پیامبر و مسلمانان دست از توطئه بر نمی داشتند. طوایف یهود را توضیح داده ایم. به موقعیت سیاسی- اجتماعی یهود مدینه اشاره کرده ام، یهود بنی نضیر و طرح ترور پیامبر را شرح داده است. به توطئه سران بنی نضیر در شکل گیری جنگ احزاب اشاره شده است. وفا به عهد و احترام به پیمان، حوزه ها و قلمروهای کارشکنی های یهود از جمله سیاسی- نظامی و فرهنگی، شبهه افکنی در مسایل اعتقادی، حربه های فرهنگی جهت اسلام زدایی، کار شکنی های اقتصادی و بحران اقتصادی از توطئه های یهود بوده که اشاره ای به آن شده است. فلسفه اعتراض یهود به تغییر قبله، پی آمدهای کار شکنی یهود انعقاد پیمان نامه، مدارا با یهود و محترم شمردن حقوق آنها، فراخوانی بر نقاط قوت و پرهیز از اختلافات، بحث و مناظره، تحدی، هشدار یا اتمام حجت بر یهود مطالبی را عنوان کرده ایم. در فصل سوم به برخی از رفتارها با غیر مسلمانان در ابعاد فردی، اجتماعی، خانوادگی، اخلاقی، نیز حقوق اجتماعی اهل کتاب بر حکومت اسلامی، و نیز فعالیت های اهل کتاب در جامعه اسلامی در صدر اسلام پرداخته ام.

محور بنیادین این پژوهش بر یافته هایی استوار است که از پاسخ به پرسشهای زیر به دست آمده اند: 1- شورش قلندر در اثر چه زمینه‌ها و عواملی پدید آمد و در پی چه اهدافی بود؟ 2- ماهیت فکری و اجتماعی این شورش و فرآیند تحولات آن چگونه بوده است؟ 3- سرنوشت این شورش چگونه رقم خورد و چرا؟ و 4- چه پیامد هایی را در پی داشت؟این شورش که در دوره زمامداری شاه محمد خدا بنده صفوی (995-985 ﻫ.ق) در ولایت کوه گیلویه رخ داد و چندین سال مایه اشتغال دولت وی بود، با بهره جستن از زمینه های اجتماعی - اقتصادی و بحران سیاسی گریبانگیر دولت صفویه و نیز برخی آموزه های مذهبی، توانست توده وسیعی از مردم تاجیک (غیرترکمان) آن ناحیه را که از حاکمیت قزلباشان افشاری و از ستم پذیری و حاشیه نشینی در نظام اقتصادی موجود ناراضی بودند، به گرد خویش فراهم آورد و با وعده کشورستانی و جهانگیری و برپایی سلطنتی دیگر، با دعوی اسماعیل میرزایی و بر کشاندن هواخواهان به مناصب و مدارج عالی توام با بهبودی وضعیت معیشتی، احساسات آنها را علیه دولت مرکزی و عاملان آن در منطقه بسیج نماید. با اینکه این شورش به نوبه خود به خیزش اجتماعی گسترده و مخاطره آمیزی تبدیل شد و از کانون ظهور خود فراتر رفت و مناطق همجوار را نیز در بر گرفت، لیکن سرانجام به دست دولتیان سرکوب شد و نتوانست تغییر بنیادینی در وضعیت موجود و حیات دولت صفوی پدید آورد.در این مقاله، علل بروز شورش قلندر در کوه گیلویه و عوامل موقعیت ساز وی، ماهیت فکری و اجتماعی شورش و فرآیند تحولات آن، دلایل پیوستن مردم به قلندر و سرانجام عوامل ناکامی و پیامدهای شورش بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش از نوع پژوهش تاریخی و به روش کتابخانه ای است و داده های تاریخی با استناد به منابع اصلی به شیوه فیش نگاری گردآوری شده است. سپس با ارزیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده، به سازماندهی و استنتاج از آن پرداخته شده است.

جایگاه توسعه در اندیشه امام خمینى (ره) فراتر از تعاریف نظرى توسعه مى‏باشد که غالبا معطوف به مفاهیم اقتصادى و بعضا سیاسى است . نگرش ایشان به توسعه، متاثر از دیدگاه مذهبى او مى‏باشد که نشات‏یافته از جهان‏بینى دینى است . در این دیدگاه با آنکه توسعه متوازن در همه ابعاد جامعه پذیرفته شده اما این فرآیند باید در مجموع به استحکام پایه‏هاى دین و تقویت مبانى اسلام و تربیت و هدایت انسان منتهى گردد . در اندیشه امام، توسعه در ابعاد مختلف خود مى‏بایستى اهدافى بلند و متعالى را برآورده سازد که آن اهداف از درون اندیشه دینى ناشى مى‏شوند . هدف عمده از این مقاله بررسى اهداف توسعه از دیدگاه حضرت امام خمینى (ره) است که این اهداف در ابعاد توسعه و انسان، توسعه معنوى، توسعه سیاسى، توسعه علمى و فرهنگى و توسعه اقتصادى با بهره‏گیرى از سخنان ایشان تبیین شده است

یکی از برنامه‏های اصلاحی حضرت علی (ع) در دوره زمامداری، گماشتن نیروهای شایسته، کارآمد و صالح در مصادر امور حکومت بود. زیرا استقرار و دوام حکومت به ویژه با شاخصه‏های دینداری و عدالت، بدون کارگزاران شایسته عملی نخواهد بود. از این‏رو، یکی از مقوله‏های مهم و مورد توجه جدی امام علی (ع)، کارگزاران حکومت بود. چگونگی گزینش و انتخاب این نیروها در مناصب گوناگون سیاسی، نظامی، مالی،قضایی و اداری، آشنا نمودن آنان با دستورالعمل‏های مدیریتی، شیوه زمامداری و رفتار با مردم، و نظارت بر عملکرد و مدیریت آنان به منظور حسن اجرای امور که به تأمین امنیت جامعه، رضایت عمومی مردم، استحکام و ثبات حکومت منجر گردد، از مسایلی است که امام (ع) بدان‏ها پرداخته است. حضرت (ع) با این مبانی نظری سعی داشت تا مدلی از نظام مدیریت اسلامی را در زمان خویش اجرا نماید و برای آینده مسلمانان نیز معیارهای لازم و اصول کلی را ارائه دهد. در این مقاله کوشش می‏شود تا برنامه‏های اصلاحی امام علی (ع) در باره کارگزاران حکومت، به ویژه مواردی چون معیارهایانتخاب، توصیه‏ها و رهنمودهای مدیریتی، و سیاست‏های نظارتی و مراقبتی ایشان تحلیل و تبیین گردد. |148|

نهضت اصلاحى و مقدس امام حسین (ع) حادثه عظیم و اثرگذارى در تاریخ اسلام مى‏باشد که از یک سو اوضاع سیاسى و اجتماعى موجود را دستخوش تغییرات اساسى کرده و از سوى دیگر نتایج روحى و معنوى عمیقى به جاى گذاشت . برانگیختگى روحى و انقلاب علیه خود، بروز اخلاق متعالى در جامعه و طرد اخلاق تسلیم‏پذیرى و یاس، پیامدهاى مثبت قیام حسینى در جان افراد مى‏باشد . و از حیث‏سیاسى و اجتماعى، بازتاب سریع قیام امام حسین (ع)، وقوع قیام‏ها و حرکتهاى متعددى در شهرهاى اسلامى بود که اوضاع نظام خلافت و ارکان حکومت اموى را متزلزل کرد . نویسنده در این مقاله سعى کرده است‏با رویکردى تاریخى این حوادث را در قرن نخست پس از شهادت امام حسین (ع) تبیین نماید . وى ابتدا به اعتراض زید ابن‏ارقم در مجلس ابن‏زیاد و نقش بسیار سازنده کاروان اسیران به‏ویژه امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) در گسترش و استمرار نهضت‏حسینى پرداخته، سپس قیام عبدالله بن عفیف ازدى، قیام مردم مدینه، قیام توابین و مختار در کوفه را به عنوان حرکتهاى متاثر از نهضت امام حسین (ع) مورد بررسى قرار داده است .