جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

This article is a brief review of Ibn Sīnā’s practical philosophy. It begins with a discussion of the Platonic, Aristotelian, and Neo-Platonic influences on Ibn Sīnā’s practical philosophy, as well as the influence of Fārābī and of Islamic religious teachings. The creative synthesis invented by Ibn Sīnā requires a particular view of the relation between religion and philosophy in such a manner that religion shapes the direction of philosophical inquiry, and philosophy opens the way to a more profound and esoteric understanding of religion.

نسبی‌گرایی به‌طور عام و نسبی‌گرایی اخلاقی به‌طور خاص، همچنان موضوعات مناقشه آمیز فلسفی هستند. این مناقشه مبتنی بر موضع نسبی‌گرایان در باب مسائل کلی معناشناختی، معرفت‌شناختی و منطقی است. در رابطه با نسبی‌گرایی اخلاقی، حتی این اتفاق نظر وجود ندارد که آیا نسبی‌گرایی اخلاقی موجب تضعیف مطالبات اخلاقی می‌شود یا نه. برخی از این اختلافات به خاطر این واقعیت هستند که مناقشه‌کنندگان در تعریف و فهم نسبی‌گرایی با هم اختلاف دارند. از آنجا که بسیاری از مناقشات امروز در مورد نسبی‌گرایی اخلاقی ریشه در مباحث پیشینی دارد که در قرن بیستم در آثار لئو اشتراوس طرح شده است، در این مقاله تحلیل انتقادی برخی دیدگاه‌های اشتراوس ارائه شده‌است. نسبی‌گرایی از نظر اشتراوس موضوعی بسیار با اهمیت تلقی می‌شد؛ با این وجود حاضر به ارائه تعریفی از موضوع مورد توجه خود نشد. اشتراوس مدعی بود که نسبی‌گرایی خود‌شکن و خود‌متناقض‌کننده است به شیوه‌ای که در این مقاله به عنوان خود تضعیف کننده (enfeeblement peritrope) نام‌گذاری‌اش کرده‌ام. و بالاخره طرحی برای اینکه چطور می‌توانیم با تفاوت قائل شدن بین نسبیت ارزش‌ها و مسئله‌ای که همه پارامتر ها برابر هستنند از اشتراک لفظی در معنای نسبی‌گرایی پرهیز کنیم. و این دومی یعنی برابر بودن مصادیق یک پارامتر است که باعث تضعیف نسبی‌گرایی می‌شود.

مفهوم مدل یا مدل سازی، بخشی از واقعیت را نمایندگی می کند که از نگاه مدل سازی متمایز و توصیف شده، به منظور اهدافی چون شناخت، فهم و کاربست واقعیت هدفگذاری شده به خدمت گرفته می‌شود. بنابراین، صلح-سازی به مثابه بخشی از واقعیت اجتماعی ماست که درون سامانه مدل سازی مورد سنجش قرار گرفته تا شناخت پذیر و تفهمی باشد. از میان مدل‌های گوناگون صلح-سازی که از سوی کنشگران صلح در سرتاسر عالم به استخدام درآمده اند، مدل صلح مبتنی بر ایمان، بویژه در جوامع دینی، مؤثرتر است. مدل صلح-سازی ایمان محور، ایمان به عنوان یک منبع معتبر را خطاب قرار می دهد که با عالم مابعد الطبیعه مرتبط بوده و با فطرت خداداد انسان هم آوایی دارد. نگارنده با تأکید بر مدل حاضر، تلاش دارد تا ایمان اسلامی را چونان واپسین پیام الهی به واسطه پیامبر خاتم، حضرت محمد(ص)، به همه ملل به بحث نشسته و همزمان، بر شخصیت و ویژگی های سترگ حضرت ایشان، آورنده صلح و رحمت به عالمیان تمرکز می یابد. با کاربست روش تفسیر موضوعی که از شهید صدر به عاریت گرفته شده، رساله پیش رو در سه سطح سازماندهی شده است: صلح درونی یا درون انسانی که با تأکید بر نقش ایمان به خودسازی نائل می شود؛ صلح بیرونی یا میان شبکه ای اجتماعی که با تأکید بر اخوت اسلامی به جامعه-سازی منجر می شود؛ صلح جهانی یا بین المللی که با تمرکز بر برادری ایمانی و انسانی، امت-سازی را هدفگذاری می کند. پیامبر اسلام (ص) با عملیاتی سازی مدل صلح-سازی ایمانی خویش در سه محیط مکی، مدنی و جهانی، رسالت خویش را به صورت تدریجی به اتمام رسانده و با معرفی اولیای پس از خود در سال آخر حیات خویش، تداوم صلح-سازی فرامرزی و آخرالزمانی خود را در قالب سامانه ولایت تضمین کردند که امت را به سمت جهان-وطنی ایمانی سوق دهند. اثر حاضر، سیره پیامبر اسلام(ص) را به مثابه الگوی اسلامی قابل پیروی برای مردم مورد توجه قرار داده، مدل اسلامی صلح-سازی ایمان محور را از مؤثرترین و کاربردی ترین مدل پیشبرد صلح معرفی کرده، به سنت نبوی(ص) هم در حوزه فردی و هم اجتماعی ارجاع داده، و در پایان تلاش کرده تا چهره‌ای روشن از اسلام صلح و رحمت در مواجهه با امواج اسلام هراسی و افراط گرایی دینی به جهانیان نمایش دهد.