جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين مقاله به بررسي هويت جنبش‌هاي نوپديد ديني می‌پردازد و با بررسي ويژگي‌هاي کلي اين جنبش‌ها بر اين حقيقت تأکيد می‌کند که با وجود اختلاف‌هاي زيادي که بين آنها وجود دارد؛ اما همگي در برخي خصوصيات، اشتراک دارند که آن خصوصيات با اديان شرقي همانند است؛ خصوصياتي همچون خداي غير شخصي، استفاده از سحر و جادو، تناسخ و کاربرد گسترده اصطلاحات رايج در اديان شرق. اما محور ديگر اين مقاله، تأکيد بر اين حقيقت است که جنبش‌هاي نوپديد ديني اصولا از لحاظ تاريخي نيز داراي منشأ شرقي هستند. کانون جنبش‌هاي نوپديد، کشور ژاپن است و آيين بودا با حضور در ژاپن و التقاط با اديان ديگري که در اين کشور حضور داشتند، به شکل‌گيري اين جنبش‌ها انجاميد و در شرايط خاص اجتماعي، اين جنبش‌ها گسترش و ناگهان صحنه اجتماعي ژاپن را پر کردند. بنابراين آيين بودا اصلي‌ترين بازيگر در شکل‌گيري جنبش‌هاي نوپديد ديني است و ژاپن، کشوري است که اين جنبش‌ها در آن شکل گرفته و سپس به ساير مناطق جهان انتقال يافته است.

عنوان تحقیق حاضر تفسیر روایی سوره یوسف (آیات43 الی111) بر پایه روایات اهل بیت ? می‌باشد. باتوجه به اهمّیت نقش روایات تفسیری اهل بیت? در فهم دقیق قرآن هدف از نگارش این رساله فهم آیات مورد نظر با استفاده از آراء تفسیری ایشان و مقایسه مفاد ظاهری آیات با مفاد روایی و سپس فهم پیام‌ها و آموزه‌های مورد تأکید در آیات و روایات می‌باشد لذا آیات با توجه به موضوع، به چند دسته تقسیم شده و در دو دامنه معنایی قرآنی و روایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ابتدا با کمک تعدادی از تفاسیر اجتهادی و کتب لغت، مفاد ظاهری آیات بررسی شده و سپس با بهره‌مندی از روایات اهل بیت? در برخی از تفاسیر مأثور، مفاد روایی آیات نیز مورد بررسی قرار گرفته‌است با توجه به مفاد روایی 202 روایت بررسی شده ذیل آیات مورد نظر و مقایسه‌ با مفاد ظاهری آیات مشاهده شد در اکثر موارد با یکدیگر تطابق داشته و در بسیاری از موارد نیز معصوم?زوایای مختلفی از داستان را بیان نموده‌ است که در آیات به آن اشاره نشده ‌است. بطور کلی روایات وارده ذیل آیات مورد نظر سبب وضوح در مفهوم آیات و تبیین آن‌ها جهت فهم بهتر گردیده است. در مواردی نیز مباحث مطرح شده در روایت جای تأمّل و بررسی داشته‌است که باتوجه به قرائن نقلی و عقلی، تحلیل‌ها یا نقدهایی پیرامون آن‌ها ارائه شده ‌است. بخش دیگری از این تحقیق به گونه شناسی روایات اختصاص یافته است در این بخش روایات به پنج گونه‌ی سوره شناخت، معناشناخت، تأویلی، تطبیقی وتفسیری تقسیم شده‌اند بیشترین تعداد از روایات با آمار 173 روایت مربوط به گونه‌ی تفسیری پس از آن تطبیقی با تعداد 18 روایت و سپس سایر گونه‌ها می‌باشد.بخش پایانی این رساله که به بیان پیام‌ها و آموزه‌های هدایتی مورد تأکید آیات و روایات اختصاص دارد به نتیجه تنوع بین آموزه‌ها دست یافته است و از آنجا که اهم مباحث مطرح شده در این سوره مسائل اخلاقی و تربیتی می‌باشد، لذا آموزه‌های اخلاقی و تربیتی بخش عمده‌ای از آموزه ها را به خود اختصاص داده‌اند و آموزه-های اعتقادی در دومین رتبه می‌باشند. کلید واژه: روایت تفسیری، تفسیر روایی، سوره یوسف، گونه‌ی روایی، آموزه‌‌‌ها

يکي از مهمترين مباحث فلسفيوکلامي، بحث درباره صفات خداوند است، بي ترديد شناخت خداوند بدون شناخت صفات او غير ممکن خواهد بود. در بين صفات خداي متعال، صفت علم ودر پي آن مسأله علم خداوند به جزئيات و چگونگي آن هميشه مورد توجه انديشمندان مسلمان بوده است، نگارنده در اين پژوهش بر آن است که نظريات و آراء دو فيلسوف مسلمان، علامه طباطبايي و فخر رازي را به عنوان دو انديشمند بزرگ از نحله هاي شيعي و سني، در خصوص علم خدا به جزئيات با تکيه بر روشتحليل محتوا بر اساس منابع کتابخانه اي مورد بررسي و مقايسه قرار دهد.علامه طباطبايي معتقد است که حق تعالي بواسطه اطلاق ذاتي که دارد نسبت به هر موجود محدودي که فرض شود از هر جهت مستولي و محيط بوده و واقعيت آن موجود، بي هيچ حجاب و مانعي در نزد خداي متعال حاضر است و هيچ چيز از شمول و احاطه علم او خارج نيست و خداوند به ذات خود و هر آنچه که خارج از ذاتش است، عالم است.امام فخر رازي در اين باره نظريات متفاوتي را ارائه مي دهد، در بعضي از آثار خود علم خدا به جزئيات را به دليل اين که لازمه آن، پذيرش دگرگوني در علم خداوند است، منکر مي شود و دلائل قائلين به اين نوع علم براي خداوند را رد مي کند، ولي در بعضي از آثار خود نه تنها علم خداوند به جزئيات را مي پذيرد بلکه از اين نظريه خود دفاع کرده و به تمامي اشکالات منکرين پاسخ مي دهد، وي هيچگونه اشاره صريحي به حضوري يا حصولي بودن اين علم براي خداوند در آثار خود نمي کند، البته در اکثر مواردي که سخن از علم خدا به ميان مي آورد، کلمات او بيشتر با علم حصولي سازگار است.

آنچه در این پایان نامه مورد بررسی قرار گرفته است، مسئله هدایت و ضلالت و زمینه هایی است که انسان به وسیله آنها به هدایت می رسد و یا به سقوط در می افتد. این موضوع با توجّه به آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام ، بررسی شده است. واژه «هدایت» در دو معنا به کار می رود: ارائه طریق یا راهنمایی و ایصال الی المطلوب یا رهبری. بر اساس استقرای آیات قرآن، حدود 43 آیه در زمینه متعلَّق هدایت وجود دارد که از میان آنها شانزده آیه متعلَّق هدایت را صراط مستقیم ذکر کرده است و صراط مستقیم، همان دین استواری است که مصداق اتم و اکمل آن، آیین ابراهیم علیه السلام است و به طور کلّی، حقیقت صراط مستقیم، چیزی جز اسلام ناب، یعنی تسلیم و فنا در پیشگاه احدیّت، عبد خدا بودن و انقطاع از ماسَوَی اللَّه نیست. پایان نامه از دو بخش عمده تشکیل شده که هر بخش، شامل چند فصل است. بخش اوّل در باب کلّیات بحث و شامل چند فصل است. فصل اوّل این بخش، به معنای هدایت و ضلالت در کتب لغت پرداخته و آیاتی از قرآن را در معنای لغوی هدایت آورده و طریقه استعمال هدایت در قرآن را بررسی کرده است. هجده وجه برای هدایت و هشت وجه برای ضلالت، بیان شده است. فصل دوم، مربوط به بحث از قلمرو و محدوده هدایت و ضلالت است. نویسنده در این فصل، از هدایت عامّه، مراحل مختلف قبل از هدایت، نیاز تمام موجودات به هدایت الهی و قلمرو ضلالت، بحث می کند. فصل سوم، درباره اقسام هدایت است. نویسنده، بنا به تقسیمی، هدایت را به دو قِسم تکوینی و تشریعی تقسیم نموده و هدایت تکوینی را نیز شامل سه قسم: هدایت طبیعی، هدایت غریزی و هدایت فطری دانسته است. سپس اقسام ضلالت را بررسی می کند. در تقسیم او گم راهان بر سه دسته اند: گم راهان از فطرت الهی، غوطه وران در ضلالت و گم راهی، و منحرفان از صراط مستقیم. منشأ این انحراف نیز یا انحراف اعتقادی است یا انحراف عملی. فصل چهارم، درباره مراتب هدایت و ضلالت است. نگارنده در این فصل از سلسله طولی هدایت، مراتب هدایت عامّه و خاصّه، مراتب هدایت خاصّه بحث شده و آمده که صراط مستقیم، والاترین مرتبه هدایت و مراتب ضلالت است. بخش دوم پایان نامه، بررسی عوامل هدایت و ضلالت است. این بخش، دارای پنج فصل است: فصل اوّل، درباره انتساب هدایت و ضلالت به خداوند است. به همین مناسبت، نگارنده در باب جبر و اختیار و آرای مختلف درباره این مقوله، سخن می گوید و جبری یا تفویضی بودنِ هدایت و ضلالت را بررسی می کند. فصل دوم، مربوط به بررسی زمینه های هدایت است. نگارنده این زمینه ها را به دو دسته تقسیم نموده است: اوّل، زمینه های عمومی کسب تقوا: تفکّر، عقل و علم ؛ و دوم، زمینه های کمال هدایت: عمل صالح، یاد خداوند، اخلاص و انابه. فصل سوم، به بررسی عوامل هدایت می پردازد. این عوامل عبارت اند از: انبیا، کتاب های آسمانی، ائمه علیهم السلام، علما و کعبه. فصل چهارم، زمینه های ضلالت را بررسی می کند که به گونه عام به دو دسته تقسیم شده اند: دین پرستی و ترک زمینه های هدایت. فصل پنجم، درباره عوامل اضلال است. این عوامل نیز عبارت اند از: شیطان، هوای نفس، بدعت ها، تقلید کورکورانه در تفکّر، عمل بر طبق ظن. نویسنده در خاتمه نیز خلاصه ای از مباحث پایان نامه را به دست داده است .

چکیده مقاله حاضر به بررسی مسؤولیت پذیری و وظیفه شناسی، از دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام) می پردازد. در این باره، با بررسی رابطه مسؤولیت پذیری و وظیفه شناسی، ریشه مسؤولیت پذیری انسان را در امانت الهی یافتیم که جز انسان موجود دیگری نتوانست آن را قبول کند. اما انسان درصورتی می تواند مسؤولیت پذیر باشد که با دو اصل تقوا و ایمان، زمینه های آن را فراهم کند و از راهکارهای تفکر و تفقه و بصیرت بهره برد. البته، مسؤولیت پذیری انسان صرفاً در زمینه تقوا امکان پذیر است. اگر انسان از تقوای فطری خود، به خوبی بهره ببرد می تواند به تقوای دینی نائل شود؛ در این صورت، زمینه انجام وظایف به خوبی برای او فراهم می شود. ایمان نیز نیرویی در انسان پدید می آورد که در هنگام انجام وظایف سستی به خرج ندهد. از منظر قرآن کریم و روایات، انسان پنج وظیفه اصلی یعنی ایمان، انفاق، اقامه نماز، وفای به عهد و صبر بر عهده دارد. هر یک از این وظایف اصلی، کلیدی برای انجام دسته ای از وظایف فرعی است که انسان در زندگی بر عهده دارد. واژه های کلیدی وظیفه شناسی، مسؤولیت پذیری، امانت، تفکر، تفقه، بصیرت، تقوا، ایمان

برخی،واقعیت ""فلسفۀ اسلامی""رابااین استدلال که تعقل وفلسفه،اختصاص به حوزۀ اسلامی ندارد،انکار کرده اند،لیک اگر با توجه به جوهرۀ عقلانی اسلام،رهیافتهای فلسفه ی شناخت انسان وجهان که درمتون ومنابع دینی طرح شده است،استخراج وتبیین شود،به عناصر اصلی فلسفۀ اسلامی دست یافته ایم؛وبه همین دلیل ،چنین جست وجوها وکاوشهایی،یکی از علایق عمده فیلسوفان مسلمان بوده است که در عین آنکه برای فلسفه ،ماهیتی عقلانی وفرااسلامی قایل اند باور به عقلانیت مبانی اندیشۀ دینی،آنان رابه کاوشهایی ازاین قبیل وامی داشت.خداشناسی فلسفی درکلام امام رضا(ع)،خرده تلاشی است که مبتنی براین باور وبه تأسی ازسیرۀ اندیشمندان صورت گرفته وبرخی از مهمترین رهیافتهای شناختی را در گفتارآن حضرت گزارش کرده است.برهان نظم،برهان وجوب وامکان،برهان حرکت،برهان حرکت جوهری،برهان فطرت،استدلال بریگانگی و وحدانیت خداوند،برهان نفی ترکیب(نفی ماهیت)،برهان نفی ماده ازحق تعالی،برهان بر وحدت وجود خداوند،برهان صرف الوجود،وحدت اطلاقی،عدم إکتناه ذات حق،اسم وصفات حق تعالی،رابطۀ خلق وخالق ازاین زمره اند.