جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در طول تاريخ اسلام، حديث «ثقلين» به عنوان سندي پرافتخار بر صفحة زرين حقيقت شيعي درخشيده و در حوزه‌هاي گوناگون کلامي، فقهي، حديثي و تاريخي محل استناد شيعيان بوده است. اين سند از چنان ظرفيتي برخوردار است که مي‌تواند عامل وصل بوده و رفع اختلافات بين امت اسلام را موجب گردد و زمينة انسجام مسلمانان را فراهم سازد، ولي متأسفانه به سبب جهالت و بي‌مهري‌ها، از اين ظرفيت عظيم درست استفاده نشده است. سؤال اصلي اين است که چه عواملي موجب دور ماندن امت اسلام از اين ظرفيت گرديده است؟ به نظر مي‌رسد شبهه‌افکني‌ها يکي از عوامل مزبور است. ضرورت فراهم آمدن بستر مناسب براي استفاده هرچه بيشتر از اين ظرفيت، نگارنده را واداشت تا در تحقيق حاضر به دنبال پاسخ به برخي از آن شبهات برآيد. روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي و مستند به منابع معتبر عامه است تا زمينة پذيرش بهتر مطالب را فراهم سازد. يافته‌هاي تحقيق نشان‌دهندة ضعف بنيادين شبهات واردشده بوده و با اندکي تأمل و ملاحظة منصفانه، شبهات مزبور قابل برطرف شدن است.

تاریخ مدون نشان می‌دهد که از دوره یونان باستان دغدغه اصلی دانشمندان کشف این بوده است که: اولین موجودی که پا به عرصه هستی نهاده است چیست؟ ذهن محسوس‌نگر آن دوره، عناصری مادی همانند آب، آتش، هوا و مانند آن را در این جایگاه می‌دید. بر این اساس از دیرباز موضوع چگونگی پیدایش کثرت از وحدت و ارتباط موجودات گوناگون مختلف الحقیقه و متکثر با خداوند متعال که ذاتی است یکتا و یگانه مورد توجه فلاسفه و حکمای اسلامی قرار داشته است. بر همین اساس فیلسوفان و متکلمان همواره در خصوص باورها و مسائل دینی دغدغه خاطر نشان می دهند. البته روش و رویکرد این دو گروه از متفکران تفاوت دارد و به همین دلیل پاسخ آنها به مسائل دینی و تفسیر آنها در مورد آن متفاوت و متضاد است. فلاسفه با توجه به قاعده الواحد که از اصول پیرامون اصل علیت است نحوه آفرینش را تفسیر می کنند در حالی که متکلمان این قاعده مذکور را به شدت مورد انتقاد قرار می دهند و مسأله آفرینش را نسبت به فیلسوفان بطور متفاوت تفسیر می کنند. ضرورت این پژوهش تاکید بر توحید افعالی و وحدت حقه ظلیه و غیرمحدود بودن فعل خداوند است، پس تمام هستی، فعل اوست و براساس قاعده الواحد اثر صادره از او، واحد است و آن واحد عبارت است از وجود (عقل) که واحد و بسیط و عاری از هرگونه ترکیب است. روش پژوهش در تحقیق حاضر، به صورت توصیفی- تحلیلی است. همچنین با توجه به مبانی نظری و پیشینه تحقیقی که انجام شد به این نتیجه رسیدیم کهدر دوره اسلامی فیلسوفان مشایی با استعانت از قواعد فلسفی، مانند قاعده الواحد و با تکیه بر براهینی مانند برهان امکان اشرف عقل را تنها گوهری دانستند که شرایط لازم را برای این جایگاه دارد؛ زیرا عقل به عنوان صادر اول واحد و واحد، بسیط و اشرف است.

یکی از مفاهیم پرکاربرد در دوره معاصر، مفهوم تکفیر می‌باشد. واژه‌ای که آثار فراوانی در جامعه اسلامی بجای گذاشته و تبعات آن دامنگیر بخش زیادی از امت اسلام شد. این امر که سابقه‌ای دیرینه داشته و در دهه‌های اخیر از شدت و فزونی برخوردار شد دارای ریشه ها و مبانی مختلف در داخل دنیای اسلام می‌باشد. در این میان، فرقه وهابیت سهم بیشتری از تکفیر سایر مذاهب را بر عهده داشته و با تکثیر این ویروس باعث ریخته شدن خون هزاران انسان بی‌گناه و تلفات سنگین انسانی و مالی و تعدی به هزاران تن از زنان مسلمان و ... شده است. یکی از سردمداران این تفکر بعد از احمد‌بن‌تیمیه‌حرانی، محمد بن عبدالوهاب می‌باشد که با انتخاب مبانی خاص و ارائه نظراتی بر‌خلاف تفکر قاطبه مسلمین، زمینه گسترده‌تر شدن این پدیده را فراهم نمود. در نقطه مقابل اندیشمندان فراوانی از میان فریقین به تبیین مبانی واقعی تکفیر پرداخته‌اند و پاسخهای روشنی به سلفی های تکفیری داده‌اند.سوالی که در این تحقیق بدنبال پاسخ آن بوده‌ایم کشف مبانی تکفیر از دیدگاه محمد بن عبدالوهاب و در نقطه مقابل ایشان، مبانی واقعی تکفیر از دیدگاه آیت الله سبحانی بوده است که با روشتحلیلی - توصیفیو با مراجعه به منابع و متون موجود، بدان پرداختیم.یافته‌های تحقیق در بررسی مقایسه تطبیقی دیدگاه‌های این دو شخصیت چنین است که بر اساس نظرات آیت الله سبحانی، مبانی مورد نظر ابن‌عبدالوهاب هیچ‌گونه انطباقی با واقعیتهای دینی نداشته و کفر مورد نظر برخی روایات مانند کفر منکران امامت، کفر فقهی مقابل اسلام نبوده که باعث احکامی مثل نجاست است، بلکه بیانگر ابعاد دیگری از کفردر مقابل ایمان واقعی است.

چکیدهعصمت یکی از باسابقه‌ترین مفاهیم درمعارف اسلامی که متکلمان مسلمان از دیرباز در تلاش جهت فهم معنا و توضیح آن بوده و به جهت ارتباط تنگاتنگ با مسئله نبوت در بستر مباحث کلامی رشد کرده است و در طول تاریخ، تبیین فراوانی از آن ارائه گردیده است. علامه طباطبایی و آیت‌الله مصباح یزدی از شخصیت‌های برجسته دینی در دوران معاصر هستند که نظرات آن‌ها می‌تواند بیانگر تفکر شیعی در این موضوع مهم باشد. لذا این تحقیق به دنبال این سوال اساسی است که شخصیت‌های مزبور دارای چه رویکردی در موضوع مهم عصمت می‌باشند؟ در باب ضرورت بحث می‌توان گفت با توجه بهاهمیت بحث عصمت و اینکه همیشه جزء مسائل جنجال‌برانگیز بوده، از طرفی برجستگی دیدگاه این دو فیلسوف در باب عصمت، واکاوی مسأله عصمت از دیدگاه این دو بزرگوار را ضروری می‌نماید روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی– تحلیلی و مستند به آثار آنان بوده و در پایان نتیجه می‌گیرد که به دلایل عقلی و نقلی، عصمت شرط لازم در همه انبیاء و همه مراحل زندگی اعم از فردی، اجتماعی و در ساحت‌های گوناگون اعم از تلقی و ابلاغ و اجرای احکام و دستورات دینی و .. است. واژگان کلیدی: عصمت، علم، علامه طباطبایی، مصباح یزدی

قرآن کریم دارای ظاهر و باطنی است. این ویژگی یکی از علل جاودانی قرآن است و موجب خارج شدن فهم حقیقت و اسرار کامل آن از دسترس عموم شده است. یکی از آیات دال بر این حقیقت آیات 79- 77 واقعه است که به آیه مس نامبردار است. بررسی منابع تفسیری فریقین نشان دهنده ارتباط وثیق آیه مس با آیه تطهیر است. نتایج تحقیق حاضر بیانگر آن است که برداشت فقهی متداول از آیه مس مبنی بر استفاده حرمت مس آیات قرآن بدون طهارت، فاقد دلیل محکم است. بر اساس این آیه شریفه مفسران حقیقی قرآن کسانی هستند که با تمام وجود مطهرشان مخاطب آیات الهی بوده و به مقام عصمت رسیده اند. در عین حال، آنان که از صفای باطن برخوردار و در مسیر سیر و سلوک الی الله گام های موثر برداشته و به میزانی از طهارت ظاهر و باطن دست یافته اند، به اندازه ظرفیت وجودی و عظمت روحی و طهارت باطن خود، بهره هایی از آن دریای حقیقت داشته و آن را در اختیار دیگران قرار خواهند داد.

پرسش از چرایی و نسبت میان عقل و دین همواره از پرسش‌های بشر دغدغه ‌مند بوده است به ویژه در عصر حاضر، اهمیت و وضوح این مسئله دوچندان می نماید. چرا‌که می‌تواند تاثیر مستقیم در عملکرد حاکمان اسلامی داشته باشد. در این پایان‌نامه، با روش تحلیل – توصیفی به این مسأله در دیدگاه و منظر استاد شهید مطهری و علامه جوادی آملی پرداخته ایم. استاد مطهری معتقد است که دین اسلام بیشترین حمایت را از عقل کرده است و اساساً دین تأییدش را از عقل می‌گیرد. البته عقل هم خود به دلیل محدودیت‌هایی که دارد ‌توان برآوردن همه نیازهای بشر را ندارد و خود را نیازمند دین می‌داند. از نظر ایشان رابطه و نسبت بین عقل و دین رابطه‌ای دو سویه است و ایشان جمله‌ی «کل ما حکم به العقل حکم به الشرع» را کاملاً درست و عقل و دین را کامل کننده یکدیگر می‌دانند. از منظر ایشان اسلام با قرار دادن هدف‌ها در قلمرو خود و واگذاشتن شکل‌ها در قلمرو عقل از هر تضادی با یکدیگر جلوگیری کرده است. از نگاه حکیم متأله، علامه جوادی آملی عقل، جزیی از دین است و عقل و نقل جایگاه کاشفیت از قول و فعل خداوند را دارا هستند. بنابراین فرض ناسازگاری با دین در در نظر ایشان نامعقول است. آنچه ممکن است در آغاز رخ دهد، در واقع تعارض بین عقل و نقل است که راه حل آنبه شکل مبسوط در علوم و معارف اسلامی مطرح و راه‌های علاج آن مشخص شده است.

كتاب «صحيح بخاري» از اسناد دست اولِ اهلسنت و بلكه مهمترين سند روايي آنان به حساب ميآيد، به گونهاي كه روايات موجود در آن بدون بررسي، مورد قبول واقع ميگردد. با عنايت به اين جايگاه و از آنجايي كه پديدة «تحريف» عليرغم داشتن پيامدهاي منفي در رويكردهاي كلامي، فقهي و... به تعداد زيادي از منابع ديني رخنه كرده، اين سؤال مطرح است كه آيا اين كتاب از تيغ تحريف در امان ماند تا بتوان به صورت كامل بر آن اعتماد كرد؟ مقالة حاضر جهت پاسخ به اين پرسش تدوين شده و مهمترين يافتة آن، كه با روش توصيفي ـ تحليلي و با تكيه بر منابع مختلف عامه صورت پذيرفته، اثبات نفوذ پديدة تحريف در اين كتاب است.