جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از این رساله، بررسی میزان و محدوده آزادیهای انسان در عرصه سیاست و اجتماع از دیدگاه حضرت علی (ع) است. تحقیق حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای انجام یافته و مباحث آن در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول، باعنوان کلیات و تعاریف و ضمن بحث از آزادیهای سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی، مفهوم آزادی را ازدیدگاه دانشمنداتن غربی و اسلامی نظیر لاک، روسو، استوارت میل، علامه طباطبائی، شهید مطهری و دکتر شریعتی مورد بررسی قرار می دهد. د بخش دوم، پس از بیان مطالبی مختصر درباره دو مفهوم حق و تکلیف، دیدگاه امام علی(ع) درباره آزادی، هم به عنوان حق و هم به عنوان تکلیف بیان می شود. نهایتا"، بخش سوم به آزادیهای سیاسی در رفتار و گفتار امام علی(ع) می پردازد. این بخش مسائلی نظیر آزادی بیان، آزادی احزاب و جمعیت ها، مشارکت سیاسی و مسائلی از این قبیل را در سیره امام علی(ع) مورد دقت قرار می دهد. مطابق دیدگاه امام علی(ع)، خداوند انسان را آزاد آفریده استو در تمام مراحل زندگی خود آزاد است. براساس نظر امام علی(ع)، هیچ کس نباید خود را بنده و زیردست دیگران احساس کند، بلکه باید خود را آزاد بداند. به نظر امام(ع)، آزادی حقی نیست که حکام به او عطا می کنند، بلکه خود فرد باید احساس آزادی بکند. امام علی(ع)، قبل از اینکه به حاکمان بگوید به مردم آزادی بدهید، به مردم می گوید آزاد هستید چون خداوند شمار را آزاد آفریده است. حضرت علی(ع)درحکومت خود این نگرش از آزادی را در راس برنامه هایش قرار می دهد. امام حق مردم را در انتخاب و عزل حاکمان سیاسی جامعه، ازادی مردم در فعالیتهای اجتماعی، در رفتار و گفتار و درراه انتخاب زندگی سعادتمندانه به رسمیت می شناسد. در برنامه های حکومتی نیز، ترغیب مردم به تفکر، استدلال منطقی، تصمیم گیریهای آگاهانه و انتخاب آزادانه مورد توجه خاص قرار می گیرد. همچنین در مواقع مختلف با بیان های متفاوت اعلام می دارد که حاضر نیست مردم را به کاری که از آن کراهت دارند، مجبور کند. در گستره حکومت امام علی(ع)، افراد مخالف و حتی دشمنان نیز دارای آزادی بودند و تاهنگامی که اقدامی علیه امنیت و آرامش جامعه انجام نداده و به قتل افراد بی گناه مبادرت نورزیده اند، آزادی آنان بدون کوچکترین خدشه ای ذرعایت می شد.

بررسی این قاعده که هیچکس نباید به زبان دیگری دارا شود یا استفاده بدون جهت در قرآن و حقوق اسلامی نویسنده می خواهد به این سوالات که وضعیت این قاعده در حقوق دیگر کشورها چه صورت است و چه سیری داشته، ماهیت آن چیست. موارد و مصادیق آن کدام هاهستند و وضعیت آن در حقوق اسلام و ایران پاسخ دهد و قصد دارد آنرا با قاعده کلی بنام اکل مال به باطل در قرآن مقایسه نماید. ابتدا وضعیت قاعده استفاده بدون جهت در حقوق خارجی مثل حقوق روم، فرانسه، انگلیس، امریکا و... بررسی می کند (بیان سیر تاریخی قاعده) و سپس به بررسی وضعیت آن در ایران می پردازد. پس استفاده بدون جهت (اکل مال به باطل) را در حقوق اسلام بررسی می کند که شامل استناد به قرآن، روایات و احادیث و فقه راجع به این قاعده می باشد. در فصل آخر هم مبنا و ماهیت قاعده، بیان شرایط تحقق آن و آثارش و در نهایت تعدادی از موارد و مصادیق آن بررسی می شوند و به این نتیجه می رسد که این قاعده که در قوانین اسلام و ایران به صراحت قوانین حقوقی برای کشورها بیان شده است دارای مصداق اجرایی بهتری می باشد و در کشورهای خارجی، این قاعده علی رغم ذکر صریح آن در قوانین حقوقی با ضعفهای عمده ای همراه است