جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این بحث در مورد حاکم جشمی شامل پنج فصل می باشد و در هر فصلی مبحثهایی است پس در فصل اول به زندگیش پرداختم پس به ترجمه ها و نسبها و به مسافرتهای بین کشورش اشاره کردم و به رفتنش به یمن و شهادتش را در مکه مکرمه و جایگاه سیاسی و عقیدتیش را ذکر کردم و در مورد اساتید و شاگردانش صحبت کردم و آثارش از آنچه چاپ شده و یا چاپ نشده را با استفاده از بعضی منابع بیان کردیم. و اما فصل دوم پس به صورت کلی به کتاب(التهذیب فی التفسیر) پرداختم و در مورد نسخه و ارزشش و روش حاکم در ترتیب تفسیرش صحبت کردم. و اما فصل سوم و آن روش تفسیر است و در آن مباحثی است شامل: مبحثی در مفردات و مبحث دوم روش بیانی است سپس روشش را در استفاده از قرآن در تفسیرش بیان کردم، و همچنین از اخبار روایت شده از رسول الله(ص) سپس روش عقلیش را در مبحث سوم بیان کردم پس در مورد معتزله و اهمیت عقل و بعضی اعتقاداتش صحبت کردم و استفاده حاکم از عقل در تفسیر آیات قرآنی را همراه بعضی مثالها بیان کردم. و دربحث چهارم به روش بیانی و بخصوص به نظم و ارتباط بین آیات اینکه چگونه معنی از میان آیات قرآنی و ارتباط بعضی آیات به همدیگر پرداختم. و اما فصل علوم قرآن پس آن فصل چهارم است پس در آن مبحثی برای اسامی قرآن قرار داده ام بعد از آن نزولش پس در مورد انواع نزول که آیا یک مرتبه و یا تدریجی است صحبت کردم و نظر حاکم را در مورد آن بیان کردم و همانا قرآن یک مرتبه به سوی آسمان دنیا فرود آمد. و بعد از آن بصورت تدریجی بر حسب اقتضای زمان بر رسول خدا(ص) نازل شده است، و در مبحث سوم به حفظ و نگهداری قرآن از تحریف پرداختم و رأی حاکم را که قرآن حفظ شده از هر انحرافی و از هر تغییری در جایگاههای آیات است بیان کردم. و در مبحث چهارم محکم بودن و همانند بودن را ذکر کردم پس نظر حاکم را در وجود دو قسم در قرآن ذکر کردم و مثالهایی برای آیاتی که مفسران آنها را جزء متشابهات می بیند ذکر کردم. مثل آیاتی که از آنها برداشت می شود که آن اعضا رابرای خالق عزوجل اثبات می کند و به بحث اراده پریدم هنگامی که جبر از آن فهمیده شد و نظر و تفسیر حاکم برای همه مشخص شد. و در مبحث پنجم در مورد قرآن و نزولش و وحی و انواعش سخن گفتم و عصمت و پاکی وحی را ذکر کردم، افسانه غرانیق و آنچه در مورد آن گفته شده است، سپس جایگاه حاکم را از آن بیان کردم. و در مبحث ششم سخن در مورد نزول و دلایلش بود، پس مکی و مدنی را ذکر کردیم و روشش را در برخورد با اسباب نزول بیان کردیم، پس بیان کردیم که مفسرمان هنگامی که با نزول و اسبابش برخورد می کند در این راستا خیلی از مسایل کلامی و غیر آن وارد می کند اگر در آنجا قولی را دید که در مورد آیه و نزولش وارد می شود طوری که راضیش نمی کند که بعضی مثالها را بیان کردیم. و اما مبحث هفتم پس از قرایتها و صورتهایش می باشد پس روش حاکم و الگویش را در قبول این قرائت یا برتری آن بر غیرش بیان کردم، و بیان کردیم که خیلی از مسائل کلامی و تاریخی در این مبحثها می گنجد چرا که خواندن به بعضی از اشکال با مبانیش تضاد می یابد. و اما مبحث هشتم پس آن در مورد داستانهای قرآن کریم است و نظرش را در داستانهای قرآن بیان کرده ایم. و همانا این داستانها راست و بازگو کننده اتفاقاتی حقیقی و رویدادهای تاریخی می باشد و هدفها و آرزوهایی مثل اثبات و موعظه و اعجاز و شریعت در احکام و غیره دارد و نظرش را در تکرار این داستانها ذکر کردیم و بعضی افسانه هایی که در مورد بعضی داستانهای قرآن ایجاد شده صحبت کردیم از قبیل دو داستان هاروت و ماروت و داستان یوسف(ع) پس نظر مفسرمان در مورد این افسانه ها ورد آنها را بیان کردیم. و اما بحث نهم پس در مورد نسخ یا نابود کردن می باشد، و از نظر لغت و شرع معنایش را بیان کردیم. و از نسخ در دین اسلام و نسخ در قرآن و سنت صحبت کردیم و در مورد نسخ قرآن در مورد کتابهای قبل از آن و اینکه چه چیزی از آن نسخ شده است، و مثالهایی برای نسخ قرآن در قرآن و سنت ذکر کردیم و تفسیرحاکم را در مورد آیه نسخ مشخص کردیم. و اما فصل پنجم پس به دو مبحث پرداختیم: اول: پس به تأثیر حاکم بر مفسران قبل از او پرداختم، پس چگونگی تأثیر گذاشتنش را بیان کردیم اضافه بر بحثهایش در مورد مفسران قبل از خود، پس آیاتی که موافق با گذشته ما است بیان کردیم و مثالهایی برای آن ذکر نمودیم. دوم: و آن در مورد تأثیر حاکم در مورد مفسران بعد از خود و بخصوص زمخشری می باشد، پس مثالهایی از تفسیر الکشاف و التهذیب ذکر کردیم، و وجود موارد مشابه و همانند را بیان کردیم، و این موضوع را به بعضی عکسها از نسخه خطی ختم کردیم، پس لیستی از منابعی که از آن استفاده کردیم.

از مباحث مهم و ضروری در فرهنگ شیعه، شناخت موضع اهل بیت (ع) در معرفی قرآن و تفسیر و ذکر مصادیق ان و تاثیر انان بر فرهنگ سازی مرتبط با قرآن در جامعه است. یکی از کتاب های مهم حدیثی شیعه که به موضع گیری های اهل بیت (ع) درباره قران پرداخته، کتاب کافی اثر ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی (م 329 ق) است. کلینی در اصول، روایاتی را به کتاب فضل القرآن اختصاص داده است. در این کتاب چهارده باب و صد و بیست و چهار روایت در موضوعات مختلف، گردآوری شده است. بر این تعداد، روایاتی افزوده می شود که از چند طریق، کلینی آن ها را نقل کرده یا در کتاب الدعا، همین اصول را آورده، و یا به مناسبت های مختلف در ابواب و کتب دیگر، روایاتی در تفسیر قرآن از اهل بیت (ع) نقل کرده است. نکته مهم انکه در بررسی روایات مربوط به قرآن در این کتاب، تنها نباید به کتاب فضل القرآن بسنده کرد و روایات هم محدود به این ابواب نیست، بلکه دایره احادیث قرآنی فراتر از کتاب اصول و کتاب یاد شده است. در فروع و روضه کافی نیز روایات بسیاری وجود دارد که به گونه ای در پیوند با مسایل و موضوعات فضیلتی و تفسیری است. از سوی دیگر، کتاب کافی از نخستین آثاری است که به لحاظ تاریخى، نشان از توجه و اهتمام به مسایل یاد شده دارد و متاسفانه درباره آن، نگاهی جامع و تحلیلی انجام نیافته است. در این تحقیق، هدف آن است که جایگاه مکتب قرآن شناسی اهل بیت و منزلت قرآن در نظر انان، در پرتو این روایات که مشتمل بر جایگاه، ویژگی ها، تعلیم و اوصاف قرآن از منظر اهل بیت (ع) و سیره عملی انان نسبت به قرآن و مسایل دیگر است، تحلیل و بررسی و قدر و منزلت این روایات بر اساس واقعیات موجود و آسیب های احتمالی نمایانده شود.