جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور پدیدآورندگان
>
اخوان مقدم, زهره (دانشیارگروه علوم قرآنی دانشگاه علوم و معارف قرآن دانشگاه تهران، تهران، ایران)
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 68
بررسی مفهوم فتنه در قرآن و نهج‌البلاغه با تاکید بر مفهوم فتنه مثبت و فتنه منفی
نویسنده:
زهره اخوان مقدم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
ریشه" ف ت ن" 60 بار و واژه "فتنه" 34 بار در قرآن آمده‌است. گستردگیِ کاربرد قرآنی و روائیِ این واژه، و نیز سخنان متفاوت و گاه متناقضِ عالمان واژه‌شناس و مفسران، موجب تشتّت و اختلاف آراء شدید گشته، که گاه معنای ریشه با مقدمات یا لوازم آن اختلاط یافته‌است. این نگارش به دنبال مشخص کردن مفهوم فتنه و ابعاد آن در قرآن و نهج البلاغه و سخنان امیرالمومنین است نتیجه آن شد که فتنه در بسامد قرآنی خود، به معانیِ "امتحان" "عذاب" "هلاکت" و نیز "ایجاد فضای اِضلال و شبهه‌افکنی" آمده‌است. امتحان شامل نعمت و نقمت می‌شود که هر دو برای تمیز انسان‌های صالح و طالح لازم بوده و با هدف تربیتی انجام می‌شود. در نهج‌البلاغه نیز فتنه در همه معانی فوق استعمال شده و به معنای اِضلال و اختلاف افکنی و ایجاد فضای گمراه کننده، بسیار گسترده تر بکار رفته‌است. از همین رو امیرالمومنین(ع) در بیان نشانه‌های فتنه، خاستگاه‌های فتنه، و نیز راه‌های مبارزه با فتنه همت فراوان گماشته‌اند. اگر چه همه این امور چنانچه دأب قرآن است، در کلام‌الهی بصورت کلّی ذکر شده‌اند، ولی در نهج‌البلاغه، حضرت علی(ع) مصادیق فتنه را از عصر جاهلیت تا نسل معاصر خود به طورمفصّل تحلیل نموده، و جریان‌شناسی و آسیب‌شناسی فرموده‌است.
مشخصات اثر
مطالعه تطبیقی احادیث باب بداء در اصول کافی با قرآن کریم
نویسنده:
زهره اخوان مقدم ، فرشته طاهری
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
یکی از عالی‌ترین مفاهیم قرآنی که از سوی معصومان نیز مورد تأیید قرار گرفته، مسئلۀ «بداء» است. اگرچه «بداء» به معنای امکان تغییر مقدرات غیر حتمی خداوند بر اساس افعال اختیاری انسان و پاره‌ای حوادث و وقایع و شرایط ویژه، در میان عموم علمای متأخر شیعه پذیرفته شده؛ امّا این مسئله در میان عالمان متقدم، از نظر مفهوم و ماهیّت آن، با اختلاف‌هایی همراه بوده­است. کلینی از جمله کسانی است که نظر او با نظر مشهور فعلی عالمان شیعه، کاملاً هماهنگ می­باشد. در این نوشتار، مستندات قرآنی باب بداء از کتاب کافی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در ضمن آن، به تبیین درست این مسئله و به ویژه عدم تنافی این مسئله با علم علی الاطلاق خداوند، بر اساس روایات موجود در این کتاب، راستی آزمایی خواهد شد. کلینی؛ «بداء» را به معنای مشهور آن، با استناد به آیات مختلف از قرآن، پذیرفته و آن را جزء اعتقادات ضروری شیعه، بر شمرده­است. طبق روایات کافی، ‌همۀ پیامبران الهی در طول تاریخ، امت خود را به این باور فراخوانده‌اند. همچنین این مسئله تنها در دایره قضای غیر محتوم خداوند، معنا پیدا می‌کند و علم الهی، هم قضای پیشین و هم قضای تغییر یافته در این پدیده را در بر دارد. بر این اساس، باور به مسئله بداء، هرگز به منزلۀ اعتقاد به جهل و یا نقص پروردگار متعال نمی‌باشد.
صفحات :
از صفحه 177 تا 204
مشخصات اثر
تبیین و نقد آراء یوسف دره حداد در شبهه نصرانیت دعوت پیامبر(ص)
نویسنده:
رحیمه کنعانی چافی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
متن ناقص پایان نامه
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
یوسف دره حداد ، کشیش و مستشرق لبنانی آثار زیادی در زمینه قرآن، اندیشه های اسلامی و ارتباط آنها با مسیحیت، نگاشته است. وی قرآن را برگرفته از نصرانیت می داند و مبنای اندیشه او بر پایه «دیدگاه اقتباس» است که دیگر مستشرقان نیز بدان پرداخته اند. هدف پژوهش حاضر تبیین و نقد آراء حداد در شبهه نصرانیت دعوت پیامبر(ص) می باشد. این پژوهش با روش تحلیل اسنادی انجام شده و روش تحلیل داده هاکیفی است. جامعه تحقیق متنی و شاملفصل چهارم کتاب «القرآن دعوه النصرانیه» می باشد که به صورت هدفمند و در راستای سوالات تحقیق انجام گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که اندیشه جمع شریعت موسی(ع)و عیسی(ع) در قرآن و تبلیغ قرآن برای نصرانیتی که معتقد به جمع این دو شریعت است، مقدمات حداد برای فهم متشابهات قرآن را تشکیل می دهد. نتیجه این نگاه آن است که حداد برخی آیات مکی قرآن را سندی بر پیوستن حضرت محمد(ص) به نصاری و همراهی نصاری در دعوت قرآنی با ایشان می داند. همچنین وی بابه استناد برخی آیات مدنی ادعا می کند که پیامبر(ص) و دعوت او نصرانی بوده و نصاری نیزبه همراه او به این اسلام نصرانی ایمان آورده اند. آنچه که موجب شده حداد قائل به نصرانیت دعوت پیامبر(ص) شود، تفسیر به رأی، تأویل نا به جای آیات، بی توجهی به آیات مکمل بحث، نگاه خلاف قرآن به وحی و ادعای خلاف تاریخ در همراهی وسیع نصاری با دعوت قرآنی است.
مشخصات اثر
واکاوی عوامل ایمان‌ناپذیری اقوام از دیدگاه قرآن کریم با روش «تحلیل محتوای مضمونی»
نویسنده:
رامین طیاری نژاد ، زهره اخوان مقدم ، زهرا منصوری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
مراجع نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
قرآن ضمن اینکه هدف از ارسال رُسُل را إنذار عمومی مردم و دعوت به دین ذکر می‌کند، به‌طور واقع‌بینانه‌ای از امکانات، روش‌ها و چالش‌های مسیرِ دعوت نیز سخن گفته است. یکی از مهمترین این چالش‌ها، ایمان‌ناپذیری است. قرآن از انسان‌هایی سخن گفته که طی فرایندی، برای همیشه فاقد قابلیت ایمان‌آوری شده‌اند. فهم روشمند این فرایند و کشف عوامل آن، ما را با سطح تازه‌ای از دعوت به دین که بر مرحله پیشادعوت تکیه دارد، رهنمون می‌سازد. واکاوی آیات مربوط به ایمان‌ناپذیری در تحقیق حاضر، با روش تحلیل محتوای مضمونی و استفاده از رابطه هم‌نشینی در روش تحلیل گفتمان انجام شده است. عبارات «لا یُؤْمِنُونَ» و «ما کانُوا لِیُؤْمِنُوا»، محور آیات ایمان‌ناپذیری هستند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد دستیابی به شبکه‌ای از مضامین حولِ یک مفهومِ مرکزی، مستلزم به‌کارگیری یک روش متن‌محور با نگاه مجموعه‌ای به قرآن است. ایمان‌ناپذیری عده‌ای از انسان‌ها، ارتباط معناداری با شبکه مفهومی «تکذیب»، «طبع قلب»، «خُسران»، «ملأ»، «فسق» و «ظلم» دارد. انسانِ خاسر، انسانی است که ایمان‌ناپذیر شده است. خُسر در آیات متعددی از قرآن، معلولِ عواملی شمرده شده که از آن میان، عامل «تکذیب» نقش کلیدی دارد. تکذیب مرحله جدّی‌تری از تقابل با دین است که از سطوح بالای جامعه به‌طور مشخص «طبقه ملأ» آغاز و طیّ اقداماتِ چندگانه‌ای از سوی این طبقه با هدفِ تقابل با دعوتِ أنبیاء، به‌تدریج به سطوح میانی و پایینی جامعه تسری می‌یابد.
صفحات :
از صفحه 143 تا 173
مشخصات اثر
تحلیل نشانه شناختی چگونگیِ وحی با تکیه بر مفهوم نزول در قرآن(بر اساس الگوی یاکوبسن)
نویسنده:
زهره اخوان مقدم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
اشاره به نزول وحی بر قلب پیامبرگرامی اسلام(ص) در آیاتی از قرآن، سبب ورود برخی نظرات در باب عدم وحیانی بودن الفاظ قرآن به مطالعات قرآنی معاصر شده است. در مقابل، گروهی از اندیشمندان نیز با تکیه بر دانش هایی که از گذشته رایج بوده، ادله ای جهت پاسخگویی به این دیدگاه ها ارایه کرده اند. از آنجایی که در دوره معاصر ، دانش های جدیدتری مانند زبانشناسی ظهور یافته، بررسی نزول وحی با تکیه بر این علوم نیز در کنار دانش های پیشین حائز اهمیت است. پژوهش حاضر، با تکیه بر رویکرد نشانه شناسی که از شاخه های زبانشناسی است، به بررسی وحی از منظر قرآن پرداخته و آرای محققانی چون یاکوبسن و ایزوتسو را در این باره مورد تحلیل قرار داده است.یافته های حاکی از ارتباط عمودی میان گیرنده و فرستنده وحی در مدل یاکوبسن و اختلاف سطح وجودی ایشان است. از منظر ایزوتسو در پدیده وحی،کانالی ویژه جهت ارتباط یکطرفه از سوی فرستنده ایجاد شده است. با عنایت به این که کانال ارتباطی ویژه بوده، انتقال پیام نیز در قالب نشانه های قابل فهم برای بشر (الفاظ و جملات عربی) صورت گرفته است. این امر بیانگر وحیانی بودن الفاظ قرآن است.
صفحات :
از صفحه 59 تا 80
مشخصات اثر
تبیین قرآنی رابطه "تفکّر" و "ثبات قدم"
نویسنده:
پدیدآور: آرزو تجری ؛ استاد راهنما: زهره اخوان مقدم
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
این رساله به تبیین ارتباط قرآنی دو موضوع اساسی در دین اسلام پرداخته، زیرامفاهیم دینی می توانند با هم ارتباط داشته باشند، یا بر روی یکدیگر تأثیر داشته، یا برخی مقدّمه یا مکمّل برخی دیگر باشند. در این رساله فرضیه ارتباط و تأثیر متقابل دو موضوع “تفکّر” و “ثبات قدم” اولا از دیدگاه قرآن وروایات اهل بیت(ع) و سپس از دیدگاه روانشناسی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در هر دو دیدگاه قرآن وروانشناسی شخص از تفکّر آغاز نموده وپس از طی کردن چهار مرحله به ثبات قدم خواهد رسید. از نظر قرآن، اوّلین گام از این سیر نقش تفکّر به عنوان آغازگر مسیر در تولید علم می باشد. شخص با تفکّر پیرامون مسائل مختلف وبا پرسشگری و کشف ارتباط ها تولید علم می کند. گام دوم نقش علم در افزایش ایمان می باشد. وقتی انسان علم به چیزی پیدا می کند، آرامش وسکینه ای در قلب او ایجاد می شودکه ایمان را به ارمغان می آورد. در اینجا با ادامه پروسه تفکّر + تولید علم + افزایش ایمان، مرحله اوّل ثبات قدم که همانا ثبات قدم در ایمان و اعتقادات است خود را آشکار می کند. در گام سوّم شخص باید بر اساس علم اجمالی وایمان ضعیف خود عمل کند. عملی که صالح و همراه با تقوا باشد. در گام چهارم باید عمل، استمرارپیدا کند وچرخه “تفکّر + علم + ایمان+ عمل” بارها وبارها تکرار شود. ثمره چنین عملی ایجاد معرفت و شناخت در روح انسان است، و همین معرفت سبب ایجاد ثبات قدم می گردد. تفاوت دیدگاه قرآنی با دیدگاه روانشناسی در واسطه های میانی این پروسه است. رسیدن به ثبات قدم از طریق تفکّر در دیدگاه روانشناسی با نظام انگیزشی همراه است که ابتدا تفکّر در موضوعات مختلف سبب برانگیختن احساسات شخص می گردد. درمرحله دوّم برانگیختن احساسات موجبات طرح و برنامه ریزی وعمل را فراهم می کند و سپس در مرحله سوّم این عمل باید تکرار شود تا در ضمیر خود آگاه وناخود آگاه وی ثابت گردد. در مرحله نهایی نیز عملِ تثبیت شده وارد حافظه بلند مدت انسان می گردد و دوام وثبات موجود در حافظه بلند مدت وحافظه عملی، ثبات قدم را به همراه می آورد. لذا با بررسی منابع وتحقیقات صورت گرفته حول فرضیه فوق، رسیدن به ثبات قدم از طریق تفکّر در هر دو حوزه قابل وصول می باشد.
مشخصات اثر
بررسی و تحلیل آراء مفسران پیرامون آیات مشتمل بر اسلوب ادبی ـ بلاغی «ما أَدْراک...‏» و اعجاز بیانیِ آن در قرآن
نویسنده:
زهره اخوان مقدم ، زهرا قطبی ، کیوان احسانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
مراجع
چکیده :
یکی از اسلوب­های ادبیِ قرآن، «ما أَدْراک...‏» است که در عصر نزول به­کار می‌رفته و مردمان آن زمان با کارکردهای آن آشنا بوده­اند و بعدها خیلی مورد توجه نبوده‌است. از آنجا ‌که یکی از وجوه اعجاز قرآن، وجهِ بیانیِ آن ‌است، تبیین معنای این اسلوب بیانی، اهمیت این پژوهش را نمایان می­سازد. این اسلوب که تنها در سور مکی قرآن و آن هم سیزده بار ذکر شده، دارای کارکردهای بلاغی متعددی است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی، به بررسی معنایی و نیز تحلیل صرفی و نحوی «ما أَدْراک...‏» و بسامد قرآنی آن پرداخته و دیدگاه‌های مفسران در ابعاد مختلف اینگونه آیات و از جمله اینکه خطاب به پیامبر (ص) است یا مطلق انسان و... را تبیین نموده و آن را بسته­ اصطلاحی ادبی خاص قرآن دانسته که برای جلب توجه شنونده، هنگام تفخیم و تعظیم مطلب، به هنگام بیان مباحثی بسیار مهم و تاکید بر آنها، همچون قیامت و شب قدر استفاده می­شود و از نشانه‌های اعجاز ادبیِ قرآن است که بهترین اسلوب‌های بلاغیِ عرب را طبق اهداف خود به‌کار برده‌است.
مشخصات اثر
پیوند معنایی آیات هر سوره بر محور غرض سوره؛ با تأکید بر سوره تحریم
نویسنده:
زهره اخوان مقدم ، شیرین رجب زاده
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
تلاش های قرآن پژوهان نشان می دهد که آیات هر سوره در مسیر غرض اصلی سوره حرکت می کند و نظم ویژه ای بر ساختار سوره حاکم است. نظریه تکامل یافته اصل تناسب، «پیوند معنایی آیات» در هر سوره است که مفسران از سبک های متعددی برای نمایش آن استفاده کرده اند که سبک نمودار درختی نسبت به سایر سبک ها برتری دارد. در این مقاله ضمن ارائه گزارشی از «پیوند معنایی آیات» در هر سوره، فواید آن و معرفی سبک نمودار درختی که پوشش دهنده سایر سبک ها است، این سبک بر سوره تحریم اعمال شده است تا نمونه عینی و مصداقی قابل تطبیق برای این سبک باشد. با اعمال سبک نمودار درختی بر سوره تحریم نمایان می شود که آیات سوره نظم یکپارچه ای دارند و بر مدار محوری مشخص چیده شده اند. محور سوره آن است که همسران رسول خدا 6 باید رفتاری مناسب، به دور از خود خواهی و حسادت داشته باشند تا دست آوزی برای سودجویی دشمنان پیامبر 6 (منافقان و کفار) قرار نگیرد و نمونه و الگویی برای تمام مردم در همه اعصار باشد
صفحات :
از صفحه 133 تا 153
مشخصات اثر
گونه‌های تجلی تفسیر موضوعی در عصر اهل بیت(ع)
نویسنده:
زهره اخوان مقدم ، نیره اسحاقی
نوع منبع :
نمایه مقاله
چکیده :
به نظر می‌رسد در طول تاریخ تفسیر قرآن کریم، اسلوب غالب بر تفسیر، تفسیر ترتیبی بوده است و مفسران تا قرن چهاردهم اقبال کمتری به تفسیر موضوعی داشته‌اند، این در حالی است که تفسیر موضوعی ممکن است از نظر اصطلاحی، اصطلاحی جدید باشد، ولی اصل و ریشه آن از زمان نزول قرآن و همراه تفسیر ترتیبی وجود داشته است. این مطلب از روایات پیامبر و معصومین که منشاء علم تفسیر هستند و بیانات ایشان به عنوان مرجعیت علمی و محک داوری مورد توجه است، قابل اثبات است از سویی عنایت اهل بیت به تفسیر موضوعی می‌تواند دلیلی قاطع بر صحت و اعتبار این سبک تفسیری باشد. در ا ین نوشتار که با روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای احادیث اهل‌بیت(ع) و بررسی سیر تاریخی تفسیر ومنابع موجود صورت گرفته این نتیجه حاصل شد که تفسیر موضوعی در عصر اهل بیت (ع) در دو عرصه ظهورو نمود داشته است که یکی از دو عرصه نمود مربوط به بهره گیری گسترده اهل بیت از این روش و بیان معارف و اصول عقاید و احکام توسط معصومین(ع) به شیوه‌‌ی موضوعی است و عرصه دیگر نمود مربوط به آثاری است که توسط شاگردان و اصحاب معصومین(ع) به منظور بیان و تفسیر آیات به شیوه‌ی موضوعی در عصر اهل بیت(ع) و یا نزدیک به عصر ایشان تالیف شده است.
مشخصات اثر
واکاوی تعارض آراء مفسران عامه در معنای «یعصمک» با احادیث مسموم شدن پیامبر(ص)
نویسنده:
زهره اخوان مقدم ، مجید زیدی جودکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
در آیه تبلیغ عبارت وعده حفظ الهی خطاب به پیامبر| با عبارت «یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ» دیده می‌شود، ولی تصریح نشده که این حفظ، ناظر به کدام شأن ایشان است: هرگونه صدمات بدنی، حفظ جان از قتل، حفظ آرمان و دین پیامبر را می‌تواند شامل شود. مفسران شیعه بر پایه شأن نزول و سیاق آیات معتقدند مراد آیه نمی‌تواند حفظ جان پیامبر| باشد اما مفسران عامه به دلیل عدم پذیرش شأن نزول، معتقدند مراد آیه «حفظ جان نبی» است. ازاین‌رو به ورطه تعارض‌ها و ناهماهنگی‌های متعددی افتاده‌اند، ازجمله: تعارض با آیات دیگر و نیز روایات سبب نزول و بدیهیات عقلی. ازآنجاکه بین قرآن و سنّت در هندسه فهم دینی نباید تعارضی باشد، عالمان عامه باید این تعارض را برطرف کنند. اما چون روایات مسمومیت را خود پذیرفته‌اند و نمی‌توانند ردّ کنند، منصفانه‌ترین راه، پذیرش شأن نزول آیه است.
صفحات :
از صفحه 143 تا 162
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 68