جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان،‌ محور مباحث علوم انساني است و پرداختن به مباني انسان‌شناختي، اصلي‌ترين پيش‌نياز تحول در علوم انساني و تمدن‌سازي بشري است. هدف اين تحقيق، بررسي و تبيين مباني انسان‌شناختي مبتني بر جهان‌بيني الهي است که مؤثر در آينده‌پژوهي ديني مي‌باشد، و روش تحقيق حاضر، از نوع توصيفي ـ تحليلي و با صورت علمي و موضوع‌محور بوده و مطالب آن با روش کتابخانه‌اي در عرصة پديده‌شناختي گردآوري شده است. يافته‌هاي اين تحقيق حاکی است که آينده‌پژوهي اسلامي نسخه‌اي بديل از آينده‌پژوهي عرفي است که مهم‌ترين ويژگي آن ارتباط با دين است و مکاتب ديني از هر ديدگاه فلسفي و علمي، آينده‌نگرتر هستند. اسلام ماهيت و حقيقت انسان و آينده جهان را ترسيم کرده و در چشم‌اندازي الهام‌بخش، وضعيت مطلوبي را براي بشريت نويد مي‌دهد. رسيدن به آرمان‌ها و اعتقاد به هدفمندي رويدادهاي آينده در بسياري از تلاش‌هاي آينده‌پژوهانه وجود داشته و مرز مشترک بين بسياري از آينده‌پژوهان است. نتيجه آنکه بدون شناخت مباني انسان‌شناختي آينده‌پژوهي، توفيق زيادي در شناخت اين علم و فن را نخواهيم داشت. در نظام جهان‌بيني الهي، انسان به‌صورت فطري، ميل حرکت به‌سمت کمال بي‌نهايت را دارد و مي‌خواهد با شناخت آينده، کمالات بيشتري را براي خود مهيا کند و همچنين او تنها موجودي است که با اختيار خود، آينده خودش را مي‌سازد و تغيير در سرنوشت، وابسته به تغيير اراده‌هاست.

در میان نظریه‌های مختلف «توسعه»، در جهان غرب، «توسعه دانش‌بنیان»، به مثابه آخرین دستاورد و رویکرد در موضوع توسعه شناخته می‌شود. در مقابل، جامعه عصر ظهور امام مهدی؟عج؟ نیز در جهان اسلام، به‌عنوان مقصد و هدف نهایی توسعه و پیشرفت مطرح است. نوشتار پیش‌‌رو، با روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه‌ای، نخست می‌کوشد با نگاه انتقادی به بازخوانی توسعه دانش بنیان و تبیین ابعاد آن بپردازد و آن‌گاه با نسبت سنجی آن با توسعه جامعه عصر ظهور، ضمن تعیین و برجسته کردن مؤلفه‌های ضعف و کاستی‌های توسعه دانش بنیان، ضرورت توجه به توسعه جامعه عصر ظهور، به مثابه نسخه‌ای بدیل و جایگزین برای توسعه دانش بنیان را نمایان کند. دستاورد این پژوهش، گویای آن است که توسعه دانش‌بنیان، به‌رغم توانایی در فراهم کردن مراتبی از آسایش انسان، از پاسخگویی به همه نیازهای او ناکام بوده است و در مقابل، توسعه در عصر ظهور، تحت مدیریت منطق جامع معرفت و با بهره‌گیری از همه منابع معرفتی، به تأمین همگی نیازهای انسان در ابعاد گوناگون آن قادر است.

این مقاله با هدف ارائه توصیه‌های سیاستی و راهکارهای اجرایی تبلیغ و ترویج مهدویت در رسانه‌های دیجیتال و الکترونیک در جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای بوده و مبتنی بر روش منتخب سیاست‌گذاری فرهنگی است که با شناسایی مسائل شروع می‌شود و سپس با تعیین دستور کار و تجزیه و تحلیل و گزینه‌سازی، به بررسی و ارائه پیشنهادها و انتخاب گزینه سیاستی و طراحی سیاست می‌پردازد. در این مقاله برای ارتقای جایگاه تبلیغ مهدویت در کشور، توصیه‌های سیاستی و راهکارهای اجرایی در محورهای مختلف در رسانه‌های دیجیتال باید مورد توجه جدی سیاست‌گذاران فرهنگی کشور قرار گیرد؛ مثل: تهیه نقشه راه بیست‌ساله ترویج مهدویت؛ تدوین و اجرایی کردن نظام جامع آموزش‌های مجازی مهدویت؛ تاسیس مرکز مجازی ترویج جهانی اندیشه مهدویت؛ تشکیل دانشگاه مجازی جهانی مهدویت و موعودگرایی؛ شبکه‌سازی اجتماعی و اشتراک‌گذاری محتواهای فاخر مهدوی؛ راه‌اندازی شبکه هوشمند مبلغان مهدوی در فضای مجازی؛ تدوین نظام جامع نظارت و هدایت فضای مجازی؛ تشکیل قرارگاه رصد و دیده‌بانی مداوم فضای مجازی؛ ایجاد پایگاه‌های اطلاع رسانی چند زبانه مهدوی؛ تدوین دانشنامه مجازی مهدویت و انتظار؛ نشر نمادها و طرح‌های هنری در فضای مجازی.

با توجه به اهمیت «احادیث» در فهم دین، این مؤلفه در دوره­های مختلف از صدر اسلام و پس از آن، همواره مورد سوء استفاده قرار گرفته است. این مقاله، ضمن بیان مفاهیم اصلی و تأثیرگذار، به نقش جریان‌های انحرافی مؤثر، بر پدیده «وضع» و «تحریف» روایات و نیز به جریان­های زمان حضور معصومان؟عهم؟، مانند کیسانیه، ناووسیه، زیدیه، اسماعیلیه و واقفیه پرداخته است که برخی پس از مدتی از بین رفتند و برخی تاکنون وجود دارند. برخی افراد شاخص این گروه­ها که مورد اعتماد جامعه اسلامی به شمار می‌رفتند؛ به‌طور عمده در دو گستره ابداع جریان‌های انحرافی و تقویت و گسترش آن‌ها، به جعل و تحریف برخی روایات دست زدند. البته با برخورد صریح ائمه اطهار؟عهم؟، از گسترش برخی این جریان­های انحرافی و رشد بیش از پیش ‌آن‌ها در میان شیعیان جلوگیری شد. این نوشتار که با روش توصیفی ـ تحلیلی به سامان رسیده است؛ به معرفی و تبیین جریان­های انحرافی در وضع و تحریف روایات مهدویت و ریشه شکل­گیری انحراف آن­ها پرداخته است.

نیازسنجی پژوهشی به فرایند شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوه و تعیین اولویت-ها اشاره می‌کند. در این پژوهه خواهیم کوشید با هدف ارتقای کیفی مهدویت-پژوهی و تعمیق رویکرد بینارشته‌ای در این زمینه، مهم‌ترین نیازهای «مهدویت-پژوهی» با رویکرد «مدیریت» را ارائه کنیم. آن‌چه شایان توجه می‌باشد این است که این نوشتار «تعیین جهت‌گیری مناسب در عرصۀ مهندسی فرهنگ انتظار»، ‌ «کشف فرصت‌ها و تهدیدات»، ‌ «فرصت‌جویی هوشمندانه» و «درک بهتر از راهبردهای رقیب» را از مهم‌ترین کارکردهای مهدویت‌پژوهی با رویکرد مدیریت می‌داند. نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده‌های جمع‌آوری شده نشان می‌دهد که ساحت‌های قابل تامل در پیوند میان مهدویت‌پژوهی و مدیریت را باید در «مدیریت مسائل عمومی»، «مدیریت رفتارسازمانی»، «مدیریت راهبردی و «آینده‌پژوهی» پیگیری کرد. باید اذعان داشت که فاصله میان وضع موجود و مطلوب در مهدویت‌پژوهی با رویکرد مدیریت فراوان است و مسائل فراوانی در ساحت‌های گوناگون هنری در پیوند با آموزه مهدویت ظرفیت برای تحقیق و پژوهش را دارد. در این جستار به بیش از صد و شصت مسئله قابل تامل در مهدویت‌پژوهی با رویکرد مدیریت اشاره شده است.

«مهدویت» در طول تاریخ اسلام، در بین عامه و خاصه مسلمین، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است و از آموزه‌های مشهور اسلامی به حساب می‌آید. اما کسانی بوده‌اند که بر اساس مبانی خاص خود یا دلایل دیگر، این ایده را به چالش کشیده، به انکار آن پرداخته‌اند. هرچند تعداد این افراد، نسبت به عموم مسلمانان قائل به مهدویت، زیاد نیست؛ در زمان خود یا بعد آن توانستند اثر گذار شوند. از جمله این افراد، «سید محمد رشید رضا»، صاحب «تفسیر المنار» است. وی، به ویژه در تفسیر المنار، تلاش کرده است با ادله گوناگون، مهدویت را زیر سوال ببرد، پایه‌های آن را سست و آن را انکار کند. یکی از ادله وی «تعارض» روایات مهدوی است. نگاشته حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به این دلیل پرداخته و حتی بر مبنای اهل سنت، علاوه بر اشکالات مهمی که بر ایشان می‌شود (از قبیل نقد غیر عالمانه، عدم تلازم بین تعارض و جعل، سردرگمی در منشا یابی برای روایات مهدویت) اثبات می‌کند بین روایات مهدوی تعارضی وجود ندارد.