جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش ، چگونگی پیدایش و گسترش مذهبتشیع در منطقه خوانسار، و درمورد افراد ی که در پایه گذاری و ترویج تشیع در این منطقه نقشداشته اند و عواملی که در توسعه و تقویت مبانی تشیع در این ناحیه موثر بوده اند مطالعه و تحقیق شده است.نخستین آثار و اسناد تاریخ تشیع در خوانسارمانند زندگی نامه حسین بن خونسار ازسده اول هجری، امامزادگان دختران بکر فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) مربوط به اوایل قرت سوم هجری و امامزاده احمد بن محمد بن علی النقی(ع) مربوط به اواخر قرن سوم یا اوایل قرن چهارم هجری، تحقیق بعمل آمده و سپس درخصوص چگونگی گسترش تشیع در این منطقه بررسی شده و وضعیت شیعه قبل از صفویه مورد کنکاش قرار گرفته است.از آنجایی که با روی کار آمدن دولتصفویه ، تشیع بعنوان مذهب رسمی کشور ایران اسلامی معرفی گردید، تشیع در شهر خوانسار که دارای سابقه درخشانی در این خصوص بود رونق و تقویت دوچندانی پیدا کرد و لذا مطالعه تشیع در این منطقه حائز اهمیت بسیار بالایی است.وجود بقاع متبرکه متعدد ، بویژه بقعه متبرکه امامزاده احمدبن محمدبن علی النقی(ع) وآثار باقیمانده از عهد صفویه مانند مدرسه مریم بیگم صفوی،. ونیز زندگی و آثار علمای برجسته این شهرستان ، از نخستین روزهای ورود اسلام به این منطقه و سپس در دورانصفویه تا امروز ، بویژه علمای بزرگی همچون آقا حسین و آقا جمال خوانساری مورد مطالعه قرار گرفته است.همچنین تأثیر فرهنگ تشیع در آداب و سننو رفتار اجتماعی مردم و نقش تعالیمتشیع و علوم اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در زندگی مردم، سابقه حوزه های علمیه دینی و نقش علمای برخاسته از این شهر و نقش و تأثیرگذاری آنان در ترویج فرهنگ تشیع در سایر بلاد مورد تحقیق و پژوهش قرارگرفته است.مطالعات نشان می دهد که تشیع در خوانسار پیش از روی کار آمدن دولت صفویه دارای سابقه بوده است .

دردیوان قضایی دولت عباسی دو بخش مجزا وجود داشت؛ سازمان قضا که با نظارت قضات اداره می شد و دیوان مظالم که شخص خلیفه و در مواردی نایبان او، متولی آن بودند. گرچه به ظاهر وظایف و حوزه فعالیت هر کدام به طور مشخص تعریف شده بود، اما مطالعه منابع تاریخی این دوره، دگرگونی ها و تحولات بسیار در این دیوان را نشان می دهد، تحولاتی که به نوبه خود، تحول و تغییر در جایگاه، نقش، وظایف و اختیارات و به طور کلی وضعیت قضات را در پی داشته است. فرصت گاه به گاه قضات برایایفای نقش در نظام اداری، پیدایش منصب قاضی القضاتی ونقش آفرینی قاضی در امور سیاسی،محدود شدن وظایف قاضی القضاتدر مرحله بعد و منسوخ شدن این منصب و مواردی دیگر، از جمله تحوّلات و تطوّراتپیش آمده در دیوان قضایی دولت عباسیان است کهاین پژوهش بر آنست تا با روش توصیفیـتحلیلی و به استناد منابع و مآخذ تاریخی،به بررسی آن پرداخته و سپس تغییرات متأثر از آن را در وضعیت قضات در ساختار سیاسی و اداریحکومت عباسیواکاوینماید.

در این پایان نامه، آراء سیاسی و مواضع دو تن از پیشوایان اهل سنت (ابوحنیفه و مالک بن انس) در برابر قیام های علوی بررسی شده است. در این راستا نخست به تبیین دیدگاه های سیاسی اهل سنت و شیعه و آراء این دو فرقه دربارة حکومت، خلافت، چگونگی انتخاب خلیفه و شرایط احراز مقام خلافت پرداخته شده است؛ موضوعی که منشأ ایجاد اختلاف در میان امت اسلام پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) بوده است. آن گاه زندگی، آراء سیاسی و موضع گیری های ابوحنیفه و مالک بن انس به عنوان پیشگامان مذاهب حنفی ومالکی و نمایندگان ممتاز اهل سنت بررسی شده و علت و چگونگی حمایت آن دو از قیام های علوی معاصرشان چون قیام زید بن علی بن حسین(ع)، محمد بن عبدالله(نفس زکیه) و برادرش ابراهیم بن عبدالله بیان شده است. در پایان با هدف مقایسه و تطبیق آرا و مواضع سیاسی اهل سنت و شیعه، فصلی نیز به بررسی موضع گیری های سیاسی امام جعفر صادق(ع) (پیشوای مذهب جعفری) اختصاص یافته است.

حضور هیات های تبلیغی - تبشیری اروپایی در ایران، از جمله مباحث مورد توجه در تاریخ صفویه است، و کارملیت ها از مهم ترین این هیات ها بوده اند. کارملیت ها به عنوان یکی از هیات های تبلیغی کاتولیک و فرستادگان پاپ، از دوره حکومت شاه عباس اول، به منظور برقراری اتحاد میان ایران و دول مسیحی اروپا در برابر عثمانی، و نیز ترویج مذهب کاتولیک، به ایران آمدند و برای تحقق این اهداف به فعالیت های مختلفی پرداختند و تا انقراض صفویان همواره مورد حمایت شاهان آن سلسله بودند. هم از این رو بود که آنان توانستند تا پایان عصر صفوی و حتی بعد از آن، در ایران حضوری فعال و مستمر داشته باشند. حضور و فعالیت های کارملیت ها در ایران عصر صفوی در زمینه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی پی آمدهایی به دنبال داشت، که بیش تر این پی آمدها در راستای تحقق اهداف پاپ و برخی دول اروپایی بود. این پژوهش در پی آن است که پس از ارائه معرفی کوتاهی از کارملیت ها و چگونگی حضور آنان در ایران عصر صفوی، پی آمدهای مذهبی حضور آنان را در آن دوره بررسی و واکاوی نماید.

علی بن الحسین مسعودی، نویسنده قرن 3و4 ه.ق دارای تألیفات زیادی بوده که مهمترین آنها مروج الذهب و معادن الجوهر وبسیاری از بزرگان متقدم و متأخر اثبات الوصیه را نیز متعلق به او دانسته اند.با بررسی های انجام گرفته در نوشته های مسعودیدر مروج الذهب، انتساب وی به تشیع امامی ثابت شده، چرا که اعتقادات شیعی وی، در پوشش خاصی در بین نوشته هایش، گنجانده شده و تشیع وی را آشکار می سازد. مسعودی در مروج الذهب، از تمام امامان شیعه، هر چند به صورت مختصر و گذرا، یاد نموده و بسیاری از اصحاب امامان، خصوصاً اصحاب امیرالمومنین(ع) و امام حسین(ع) را ذکر کرده و حضور اصحاب در صحنه های سیاسی و اجتماعی را به تصویر کشیده و سخنان آنان، در دفاع از ولایت و امامت را یاد آور شده است. وی همچنین در اثبات الوصیه تمام امامان شیعهرا ذکر کرده و به تفصیل از ایشان یاد نموده و حوادث قبل و بعد از رحلت پیامبر(ص) و فضایل امیرالمومنین(ع) و امامان دیگر و نیز روایاتی درباره امامت و فضایل ائمه(ع)، تقیه و عصر حضور و غیبت حجت بن الحسن(ع) را آورده است.بسیاری از متقدمین شیعه و برخی از متأخرین، اثبات الوصیه را به مسعودی صاحب مروج الذهب منتسب می دانند واگر چه در ظاهر، برخی معتقدند، نویسنده، دو کتاب مروج الذهب و اثبات الوصیه، یک نفر می باشد، ولی در این کتابها اختلافاتی به چشم می خورد که این انتساب را از ذهن دور می سازد، چرا که این دو، از جهتشکل، طریقه تألیف و نیز راویانی که از آن ها نقل روایت می شود، متفاوت هستند. ولی دو احتمال را نباید از نظر دور داشت :1-این که مسعودی مروج الذهب را در فضای تقیه نگاشته و اثبات الوصیه را در فضایی آزادانه و بدون ترس و تقیه نگاشته باشد . 2-این که نگارش دو کتاب تعدد زمانی داشته، یعنی مروج را در زمانی و اثبات الوصیه را در زمانی دیگر که به حقائق و منابع بیشتر دست یافته، نگاشته باشد.در پی این نظریه ، شاید برخی بر این عقیده باشند که صاحب مروج الذهب و نگارنده اثبات الوصیه یک نفر بوده و مستبصر شدن وی را مطرح نمایند که استبصار در زمان نگارش اثبات الوصیه، بعید به نظر می رسد؛ چرا که استبصار زمانی رخ می دهد که فردی دارای پختگی و فهم عمیق تر در مطلب شده ولی ما برآنیم که این دو اثر منتسب به نویسنده واحد نیست که معتقد به استبصار شویم، از اینرو، این نظریه، درباره این دو کتاب دور از ذهن است. زیرا ایندو اختلافاتی باهم دارند که این را بعید می نماید :1-ایندو از حیث سبک و سیاق نگارش با یکدیگر متفاوت هستند و همین باعث شده که انتساب آنرا به یکنفر از ذهن دور سازد، پس زمانی که ایندو کتاب، به فرد واحدی منسوب نگردد، خود بخود نظریه استبصار رد می شود . 2-نوع نگاه مروج الذهب و اثبات الوصیه به تشیع متفاوت است، چرا که مروج الذهب با دیدی اعتدالی تشیع را معرفی نموده هرچند که برخی از عقائد مهم شیعی و بلکه عقیده فریقین مثل واقعه غدیر را مطرح نمی کند ولی اثبات الوصیه به تشیع امامی و ائمه شیعه، نگاهی فوق العاده و بعضا توأم با غلو دارد که این نیز ناقض استبصار است زیرا شخصی که مستبصر می شود عقائد و نظراتش مانند دیگر معتقدین می شود، نه اینکه از حالت اعتدال نیز خارج گردد . با این حال، این پژوهش بر آنست تا تشیع امامی را بر اساس دو اثر یاد شده «مروج الذهب و معادن الجوهر و اثبات الوصیه» مورد بررسی، مقایسه و تطبیق قرار داده و بر پایه روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی، صحت و عدم صحت انتساب اثبات الوصیه به مسعودی را بررسی نماید . واژگان کیلدی: مروج الذهب، إثبات الوصیه، امامان شیعه، امامیه، تشیع، مسعودی

کارملیت­ها یکی از گروه­های تبشیری کاتولیک بودند که فعالیت­های گسترده­ای در ایران دوره صفوی داشتند و به دنبال تحقق اهداف پاپ و برخی از کشورهای اروپایی بودند. عوامل سیاسی از جمله برقراری اتحاد میان ایران و دولت های مسیحی اروپا در برابر عثمانیان، حضور این گروه را در ایران هموار کرد و شاهان صفوی به حمایت از ایشان برخاستند. این مقاله به بحث از مهم­ترین فعالیت­های فرهنگی و اجتماعی کارملیت­ها­ در ایران عصر صفوی می­پردازد که از جمله آنها تاسیس اولین چاپخانه در اصفهان، ترجمه متون مسیحی، تالیف آثاری همچون فرهنگ های چند زبانه، منشآت عصر صفوی و برپایی مراکز تبلیغی و نوانخانه­ها­ست. نتیجه تحقیق نشان می­دهد که فعالیت­های فرهنگی و اجتماعی کارملیت­ها بیشتر به سود غرب و موجب شناخت بیشتر اروپاییان از ایران شد و ایرانیان به علت پایبندی به دین اسلام تعامل اندکی با آنان پیدا کردند.