جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دلایلی همچون محیط فکری آزاد، علاقه مندی حکومت ها به فرهنگ و دانش، اهمیت دادن به علم، برقراری امنیت سیاسی و اجتماعی از جمله عوامل هستند که در طول تاریخ موجبات شکوفایی تمدن اسلامی را فراهم آورده اند. این پایان نامه با پیشِ رو قرار دادن این عوامل و نتایج، به پژوهشی در محدوده جغرافیایی اندلس در کشور اسپانیا دست زده و در چهار بخش (اسپانیای امروز، خاستگاه علم در اندلس، رشته های تحصیلی در اندلس، تأثیرات اندلس بر عصر رنسانس) به اثبات برتری علمی و فرهنگی و اجتماعی اسلام در دوره ای تاریخی پرداخته است. پژوهشگر رساله پس از ارائه کلیاتی پیرامون موضوع مورد بحث، بهترین نمود تفوق دنیای اسلام را در اندلس دیده و آنگاه به شناسایی عوامل دخیل در این زمینه و ذکر علوم و فنونی که در دنیای اسلام پیشرفت داشته اند و بیان چگونگی تأثیر اسلام بر ملت ها و فرهنگ های دیگر پرداخته است. اسپانیای اسلام به عنوان بهترین دولتی که اسلام توانست به بهترین شکل بر آن تأثیر بگذارد و تحولات علمی و فرهنگی و اجتماعی در آن ایجاد کند، معرفی شده و در کنار این مسئله عوامل مؤثر در پیشرفت تمدن اسلامی و خدمات برجسته تمدن اسلام به دانش و فرهنگ بشری در اسپانیا و نحوه تأثیرگذاری این تمدن از راه اسپانیای اسلامی به اروپا مورد بررسی قرار گرفته است.

در جهانى که امروزه حیات فردى و اجتماعى خویش را در آن سپرى مى‏کنیم، چنان پیوندها و ارتباطات شدت یافته که گویا همه انسانهاى موجود در جوامع متعدد، داراى یک فرهنگ و عقیده‏اند . در حالى که ما با انواع مختلف فرهنگها و عقاید و مذاهب و ادیان، اعم از الهى و غیرالهى مواجه هستیم . تا زمانى که این گونه پیوند و ارتباط میان جوامع انسانى وجود نداشت و افراد با زندگى ساده بدوى، بدون آشنایى با عقاید دیگران به زندگى خود ادامه مى‏دادند، با این فرهنگ خو گرفتند که حقیقت در عقیده و فرهنگ و مسلک آنها منحصر و محدود است و هیچ سخنى از کثرت حقایق در میان نبود . در آن روزگار، محور بحث، «انحصار گرایى ادیان‏» (exclusivism) و «شمول‏انگارى‏» (inclusivism) بوده است . اما تدریجا این دیوار مرتفع تخریب و برخى از وجوه اشتراک میان ادیان، موجب تحول این بحث‏شد و مدتى نگذشت که بحث مزبور جاى خود را به موضوع «تکثرگرایى ادیان‏» داد . این نکته‏اى است که از بررسى پیشینه بحث‏به خوبى به دست مى‏آید . نکته حایز اهمیت، این است که بحث مزبور در دین اسلام چه جایگاهى دارد و متفکران اسلامى چه موضعى در قبال آن گرفته‏اند . آنچه که در این نوشتار بدان پرداخته مى‏شود، تبیین همین مساله است . البته چون سخن در این مقوله بسیار است، هدف نگارنده بر این است که پس از بیان معنى پلورالیزم و ذکر تاریخچه و مبانى آن به نحو اجمال، دیدگاه سه متفکر بزرگ معاصر را مورد بحث قرار داده و موضع آنان را تبیین نماید .