جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصطلاح پست مدرن- صرف نظر از ورود به حوزه گفتمانهای فلسفی آن – در ادبیات داستانی به آثاری اطلاق می شود که ویژگیهایی همچون: تناقض، عدم انسجام، عدم قطعیت، معنا باختگی، حضور راوی، روایتهای تودرتو و ... در آنها سایه افکنده است. رمان «کولی کنار آتش» نوشته منیرو روانی پور را نمی توان به طور قطع در زمره آثار پست مدرنیستی قلمداد کرد، زیرا رمان در چارچوب کلی خود دارای فرجام مشخصی است، حال آنکه عدم قطعیت و فرجام نامشخص یکی از اصلی ترین مشخصه های چنین آثاری است. با این حال، وجود عناصری از قبیل حضور راوی در داستان، تداخل روایتهای متعدد در موضوع اصلی، بافت باز و گشاده داستان که نویسنده را بر افزودن حوادث و شخصیتهای متعدد- بی آنکه نیاز به مقدمه چینی داشته باشد- توانا می سازد، اثر را به ساحت پست مدرنیسم نزدیک کرده است. در این مقاله ضمن تعریف اصطلاح پست مدرنیسم، اصلی ترین مولفه های آن در عرصه داستان نویسی بر شمرده شده، آنگاه رمان«کولی کنار آتش» بر پایه مشخصه های متعارف این مکتب تحلیل شده است.

بنا بر شیوه مرسوم، تصحیح هر متنی باید براساس دست نوشته یا دست نوشته هایی از آن متن انجام گیرد، اما گاهی به دلایل گوناگون همچون ناآشنایی کاتبان تبدیل و تحریف هایی در متون کهن راه می یابد که آنها را از اصل خود دور می کند و رسیدن به اصل را به کمک نسخه ها دشوار می سازد، به خصوص وقتی که دست نوشته متنی منحصربه فرد و یا با نسخه های دیگر متفاوت باشد. در اینجاست که مصحح از مراجعه به منابع موضوع متن یا مآخذ مولف ناگزیر است. ما در تصحیح بستان العارفین و تحفهالمریدین، از آثار قرن پنجم که نسخه های شناخته شده آن با هم متفاوت اند و مشکلات و مبهمات کهن ترین نسخه آن با مقابله حل نمی شود در مواردی از همین شیوه بهره برده ایم و بسیاری از خطاهای آن را اصلاح کرده ایم. عرضه نمونه هایی از آن و چند متن کهن دیگر، میزان اهمیت و نقش منابع و ماخذ را در تصحیح متون تایید می کند.

اگر با اندکی آسانگیری بر پاره ای از رمانواره های آغازین فارسی، عنوان رمان اطلاق کنیم، می توان برای رمان فارسی عمری صدساله تصور کرد. این قالب ادبی، که نویسندگان ایرانی در پی تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دوره مشروطه و از راه ترجمه رمانهای تاریخی اروپایی با آن آشنا شدند، تاکنون از نظرگاه های گوناگون بررسی شده است. اما رویکرد نقد جامعه شناختی به رمان فارسی چندان مورد توجه محققان نبوده است. بررسی برهم کنش جامعه ایرانی و رمان فارسی یا به عبارت دیگر، تاثیر جامعه بر محتوای رمان و تاثیرپذیری جامعه از رمان، رابطه بین جنبه انتقادی و کیفیت فنی رمان فارسی، تعهد اجتماعی و اخلاقی نویسندگان و چگونگی بازتاب تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور در رمان معاصر از مباحثی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، روند شکل گیری، رشد و تکامل رمان فارسی به چهار دوره تاریخی مشخص تقسیم شده است تا امکان مقایسه و سنجش تعامل رمان و جامعه با توجه به تحولات اجتماعی در هر دوره تاریخی بهتر فراهم شود.