جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روش عقلی عبارت است از: روش مطالعه ایده ها، مبادی عقلی، با استفاده از قواعد منطق صوری وبهره گیری از قیاس،استقرا، تمثیل در استدلال است. تحولات قابل توجهی در رویکرد عقلی در نزد امامیه و اشاعره تا پایان قرن هفتم صورت گرفته است. این توسعه در روش عقلی شامل ادله، براهین،و روش های استدلال مورد استفاده در علم کلام شده است، تأثیر این تحول وتطور در نتایج کلامی به دست آمده منعکس شده است، به طوری که برخی از این نتایج ویژگی های این رویکرد یا آن رویکرد تبدیل شده است، این توسعه در روش گسترش یافته است تا شامل تکامل در مواد استدلال و محتوای استدلال ، روش شناختی، تکامل در موضوع، توسعه در اصطلاحات کلامی، و سپس رویکرد عقلی در نزد امامیه واشاعره با ورود اصطلاحات ومکانیسم های فلسفی ، صبغه فلسفی به خود گرفت وبا فلسفه آمیخته شد ،این ادغام در قرن هفتم تشدید شد که در کلام امامیه توسط خواجه نصیر الدین طوسی به اوج خود رسید ودر کلام اشعری با غزالی آغاز شد وتوسط امام فخر رازی تکامل یافت وبه اوج خود رسیده است،اگر چه این دو رویکرد کلامی تحت تأثیر روش فلسفی قرار گرفته است، اما تفاوتهای در نتایج تحقیقات کلامی را می بینیم، به گونه ای ممکن است نتیجه حاصل از مکانیسم های استدلال در روش عقلی نزد اشاعره مورد پذیرش واقع نگردد وبدلیل مخالفت نتایج برهان عقلی با ظاهر دلیل نقلی دست بردارد ،بهترین شاهد بر این مدعا نتایجی که فخر رازی در مباحث صفات ،جواز رؤیت خدا در اخرت،جواز اعاده معدوم و...،که علیرغم مخالفت آن نتایج با برهان عقلی اما چون با ظاهر دلیل نقلی هماهنگ است لذا از به کار گیری برهان عقلی در چنین مسایلی دست برمی دارد وبه روش نقلی ملتزم می شود. هر کدام از دو روش عقلی امامیه واشاعره سه مرحله را پشت سر گذاشتند که عبارتند از: 1) مرحله تأسیس واستقرار: تفاوتی که روش عقلی نزد امامیه با روش عقلی اشاعره در این مرحله داشت در این است که روش عقلی امامیه برخاسته از روایات واقوال معصومین است،احتجاجات امامان با پیروان دیگر ادیان بهترین شاهد این مدعا است، در حالی که روش عقلی اشاعره از افکار مکتب اعتزال تأثیر پذیرفته است. 2) مرحله قیاس عقلی - تمثیلی،(جدلی) 3) .مرحله قیاس عقلی -برهانی.(فلسفی)