جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه کتاب«~ Companion to the Quran ~»مورد ترجمه و تحقیق قرار گرفته است . کتاب حاضر در سال 1967 چاپ شده و حدود 1795 آیه ازآیات قرآن را شرح و تفسیر کرده است . در خصوص هرسوره مکی و مدنی بودن آیات آن مشخص شده و درذیل هر بخش آیات مربوط به آن آورده شده است.

از میان سده سوم ق، زبان فارسی رو به شکوفایی و پویایی نهاد و نوعی رسمیت یافت. اما این زبان، در مسیر تکامل خود بر سنگلاخی ناهنجار که در هر گوشه آن لغزشگاهی نهان بود گذر می کرد و پیوسته با موانع سیاسی و اجتماعی و دینی سهمگینی در ستیز بود. به گمان ما سهمگین ترین خطر برای فارسی، از جانب دانشمندانی- تقریبا همیشه ایرانی- پدید آمده بود که به زبان عربی عشق می ورزیدند و میل داشتند آنرا در سراسر ایران، فراگیر سازند؛ هر چه فارسی پویاتر می شد، دل نگرانی این دانشمندان نیز فزونی می یافت. مبارزه این گروه با زبان فارسی در زمینه های گوناگون جلوه گر شده است. ما در این گفتار به یکی از مهمترین این زمینه ها که همانا حوزه احادیث و روایات است پرداخته ایم: فارسی ستیزان، تعدادی حدیث و روایت نقل کرده اند که در آنها فارسی خوار و ذلیل و شایسته دوزخیان پنداشته شده است، در مقابل، فارسی دوستان، احادیث و روایاتی متضاد نقل کرده اند که در آنها فارسی، زبانی خجسته و بلکه بهشتی تلقی شده است. مقاله ما مجموعه این روایات را در بردارد.

نظر عموم مسلمانان از دیرباز بر آن است که قرآن قریش نازل شده است. زبان همه اشعار و خطبه های جاهلی نیز زبان قریش بوده است. عموم خاورشناسان - با توجه به زبانشناسی تاریخی - این اصل را نپذیرفته اند. البته می دانیم که اینجا مراد از زبان قریش نسبت به زبان دیگر قبایل، زبانی مستقل و کاملا متفاوت نیست. بلکه مراد اختلاف در آواشناسی، در برخی کلمات و برخی ساختارها است نه همه آنها، اینک پژوهشها نشان داده است که بسیاری از دانشمندان و نیز برخی قراین، نظریه قریشی بودن زبان قرآن را تایید نکرده اند. فهرست نسبتا جامعی از روایات را نقل کرده، سپس به مقایسه و بررسی و نقد آنها می پردازیم.

پژوهشگران معاصر از زوایای مختلف به بحث درباره واژگان قرآن پرداخته‌اند و ابعاد مختلف آن را کاویده‌اند، با این وجود هر روز شاهد پژوهش‌های جدید در این حوزه و تبیین و تفسیرهای موشکافانه از واژگان قرآن هستیم. اما این پژوهش‌ها شامل سلسله‌ای از پژوهش‌های به هم پیوسته و مداوم نیست که در راستای آن هر پژوهشگری نسبت به پژوهش‌های پیشین و روش آن کاملا آگاه باشد و در راستای تکمیل این مسیر گام بردارد. بلکه مجموعه این پژوهش‌ها و رویکردها و روش‌های آنها مانند جزایر پراکنده است و ساماندهی این مجموعه گسترده و نابسامان بسیار دشوار. اما کوشیدیم این رویکردهای گسترده را در دو دسته رویکرد سنتی و رویکردهای نوین ساماندهی کنیم. رویکرد سنتی، اشاره به تمام روش‌ها و ابزارهایی دارد که در پژوهش‌های جهان اسلام در طی چهارده قرن برای بررسی واژگان قرآن و تفسیر آن به کار گرفته شده است؛ اما رویکردهای نوین طیف وسیعی از رویکردهاست؛ که البته همگی به نوعی ریشه در پژوهش‌های گذشته دارد، هر چند که در سایه تحولات علمی روز دقیق‌تر و کامل‌تر و یا دیگرگون شده است و یا ابعاد تازه‌ای یافته است. به عبارت دیگر رویکرد سنتی رویکردی جامع و گسترده است که با نگاهی فراگیر به بررسی و تبیین ابعاد مختلف واژگان قرآن پرداخته است هر چند که این نگاه فراگیر در باب هر بعد از ابعاد گوناگون یک واژه ورودی اجمالی و نه تفصیلی دارد. در حالی که در رویکردهای نوین این ورود به صورت کاملا تفصیلی است و زوایای گوناگون آن کاویده شده است و ظرایف و نکات آن تبیین شده است، گرچه این رویکردها نیز عموما جزیی‌نگر و فاقد نگاه جامع هستند. با این وجود در برخی از رویکردهای اخیر به ویژه رویکرد معناشناسی نشانه‌شناختی اصرار بر آن است تا از این نگاه جامع در کنار توجه به جزییات غفلت نشود.فرضیه اصلی کتاب قرائت آرامی –سریانی قرآن آن است که زبان قرآن عربی نیست. این ادعا بر دو ادعای دیگر سوار شده است. اول و مهمتر آنکه سنت نقل شفاهی قرآن انکار شده است. دوم آنکه نسخه‌های نخستین قرآن به خط سریانی نگاشته شده است. این دو ادعا در واقع دو مبنای اصلی فرضیه لوگزنبرگ را می‌سازد.انکار سنت نقل شفاهی زیربنای تمام استدلال‌های مولف کتاب است و مولف دلیلی بر آن ارائه نداده است جز آنکه نقش قراء در تثبیت متن قرآن را انکار کرده است. انکارسنت نقل شفاهی از نظر عقل و علم تاریخ مردود است. شواهد روایی فراوان وجود دارد که گواهی می‌دهد. پیامبر گرامی اسلام(ص) زندگی خود را وقف قرآن کردند و در زمان آن بزرگوار جامعه اسلامی به مدرسه بزرگ اسلامی تبدیل شده بود. پس از وفات آن حضرت نیز همچنان توجه به قرآن و قرائت در صدر سایر امور قرار داشت و دستگاه خلافت همت خود را صرف حفظ و حراست از قرآن و نحوه قرائت آن نمود. به رغم آنکه از تمام ابزارهای ممکن از جمله نگارش قرآن برای صیانت هرچه بهتر قرآن استفاده شد، اما همواره مدار اصلیِ پاسداری از قرآن بر قرائت آن و نقل شفاهی بوده است و قرائت و اقراء مهمترین ابزار حفظ و انتقال قرآن بوده است، که سینه به سینه و لب به لب، در یک پیوند استادی- شاگردی و سلسل? متصل قاریان، تعلیم و تعلم ‌شده است اما ادعای نگارش نسخه‌های نخستین قرآن به خط سریانی خود از اجزاء مختلفی تشکیل شده است:•

کلید واژگان: گنجواژه قرآنی، طبقه‌بندی مفاهیم، سینتکس، شبکه مفهومی قرآن، پیوستگی متنم قرآن، تحلیل متن، انفورماتیک قرآنی.

بعضی کلمات قرآن کریم در زمان نزول قرآن دارای معنایی بوده است که این معانی کم کم و در طول زمان مفاهیمی به خود گرفته اند که با معانی اولیه آنها مغایراست. مثل کلمه «الرحمن» که امروزه بحث از این می شود که این کلمه صیغه مبالغه است یا صفت مشبه؟براساس این دو نظریه این کلمه دلالت دارد بر رحمت عامه یا غیر آن؟ می گویند رحمن الدنیا و الاخره و رحیم الاخره و نظایر اینها. در حالی که با تتبع می توان این احتمال را مطرح کرد که این کلمه اصلا در آن زبانها به صورت یک علم و لقب بوده، نه وصف و هکذا معنی کلمات دیگر.

شیخ طوسی (ره) در روش تفسیری خویش برای بیان مفاهیمی کلمات و یا بعضی نکات ادبی آیات و گاه مفاهیم کلی به اشعار شعرای عرب اعم از جاهلی واسلامی استشهاد نموده است. از آنجا که شواهد در بیان بعضی مفاهیم نقش بسزایی دارد درک معانی و شرح آنهانیز می تواند کارآیی خوبی داشته باشد. در این پایان نامه ابتدا شاعر بیت در صورت مشخص نبودن حتی الامکان مشخص شده و سپس ترجمه فارسی شعر آمده وواژه های شاهد معنی شده است.

پژوهش حاضر شامل پنج بخش با این موضوعات است: بخش اول، واژه اجتهاد: واژه جهاد قبل از ظهور اسلام، نگاهی به آیات قرآن کریم؛ بخش دوم، واژه زکات: واژه زکات در ادیان کهن، ماده زکی در قاموسها و اشعار جاهلی؛ بخش سوم، سابقه نماز در اسلام و سایر ادیان: صلوا در لغت و اشعار جاهلی، نگاهی به آیات قرآن کریم، شاخه دوم ماده صلوا؛ بخش چهارم، واژه صوم: واژه صوم در ادیان قبل از اسلام، واژه صوم و صیام در ادبیات جاهلی، صوم در قرآن؛ بخش پنجم، واژه قسط و قسطاس در زبانهای سامی، بررسی ماده قسط در ادبیات جاهلی، نگاهی به آیات قرآن کریم.

خاورشناسان در پژوهش‌های خود در اصالت قرآن از زوایای گوناگون، تردید کرده‌اند. در این میان، کتاب «قرائت آرامی- سریانی قرآن» اثر لوگزنبرگ نیز با ادعای نگارش نسخه‌های اولیه قرآن به خط سریانی، تلاش دارد تا اصالت قرآن را خدشه دار سازد. بر این اساس، وی وجود خط عربی را در زمان نزول قرآن، انکار می­کند و پیدایش آن را به قرن‌های بعد نسبت می­دهد. هرچند نقل شفاهی قرآن، جایی برای تردید در اصالت قرآن باقی نمی‌گذارد، این مقاله تلاش دارد تا به نقدِ تحلیلی جزئیات ادعای لوگزنبرگ بپردازد، از این رو به مسئلة استقلال هویت خط عربی به هنگام نزول قرآن نیز توجه کرده است.