جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شکی نیست که علم کلام ـ بسان علوم دیگر ـ در طول تاریخ خود تطوراتی را پشت سر گذاشته و مسائل جدیدی را در دامان خود پرورش داده است. ماهیت و رسالت علم کلام ایجاب می‏کند که متحول و پویا باشد تا بتواند پاسخگوی پرسشها و شبهات و اشکالات جدید در زمینه عقاید دینی باشد و بدین طریق به مهمترین رسالت خود جامه عمل پوشاند.

مدرسه اسلامی هنر، موسسه‌ای غیر دولتی و غیر انتفاعی است که فعالیت رسمی خود را از سال ۱۳۸۴ آغاز نموده است. این مرکز با در نظر داشتن اهدافی چون تثبیت جایگاه هنر در حوزه‌های علمیه، شناخت ظرفیت قالب‌های هنری و آمیختن تعهد حوزوی با تخصص هنری، فعالیت‌های خود را در ۲ ساحت تربیت نیروهایی آشنا به مهارت‌های کاربردی و تربیت هنرپژوهان دنبال می‌کند.

در این مصاحبه استاد به بررسی چیستی فلسفه علم کلام، تعاریف، قلمرو (مسائل عقاید دینی) و مقاصد آن می‌پردازد؛ در ادامه ایشان به بیان روش‌های کشف وتبین کلام (نقلی، عقلی، تحلیلی و…) و ساختارهای علم کلام با توجه به روش تاریخی ـ منطقی می‌پردازد و تفاوت‌های فلسفه و کلام و اینکه آیا فلسفه کلام روش خاصی دارد را مورد بررسی قرار می‌دهد و نظرات خویش را مبنی بر دلائل ضعف فلسفه و عقائد در حوزه علمیه و راه ‌کا‌رهای آن با ارائه پیشنهاد برای شیوه مطالعه کلام در پایه‌های مختلف، را بیان می‌نماید.

۱۳۲۰: تولد ۱۳۴۰: فوت جد علّامه امینى، مولى نجف قلى امین الشرع (تولد: ۱۲۵۷) ۱۳۴۰: استنساخ کتاب سلیم بن قیس کوفى (ف ۶۳) ۱۳۴۵: وفات سید محمدباقر فیروزآبادى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۴۶: وفات سید ابوتراب خوانسارى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۴۶: استنساخ کتاب‏هاى زیر: ـ کتاب الحسین بن عثمان بن شریک (ف. ۶۰) ـ کتاب الزهد، حسین بن سعید اهوازى (ف. ۶۱) ـ کتاب أبى سعید عباد العصفری (ف. ۶۰) ـ کتاب جعفر بن محمّد الحضرمی (ف. ۶۱) ـ کتاب خلّاد السندی (ف. ۶۲) ـ کتاب زید النرسی (ف ۶۲) ـ کتاب عبد الله بن یحیى الکاهلی (ف ۶۳) ـ کتاب عبد الملک بن حکیم (ف ۶۳) ـ کتاب عاصم بن حمید (ف. ۶۳) ـ کتاب مثنّى بن ولید الحنّاط (ف. ۶۵) ـ کتاب محمّد بن المثنّى الحضرمی (ف. ۶۶) ـ مختصر أصل علاء بن رزین (ف ۶۹) ـ مسائل علی بن جعفر (ف. ۷۱) ـ نوادر علی بن أسباط (ف. ۸۶) ـ الأخبار المسلسلات، جعفر بن أحمد قمى (ف ۹۶) ـ الأربعون حدیثاً فی مناقب أمیر المؤمنین علیه السلام، ابن أبى الفوارس (ف. ۱۰۰) ـ أصل زید الزرّاد (ف ۱۰۵) ـ تزویج أمیرالمؤمنین علیه السلام ابنته من عمر بن الخطّاب، شریف مرتضى (ف. ۱۶۵) ـ مقتضب الأثر، ابن عیاش جوهرى (ف. ۱۸۸) ۱۳۴۷: استنساخ کتاب‏هاى زیر: ـ المزار، محمّد بن المشهدى (ف. ۶۱) ـ المجالس، شیخ مفید (ف. ۶۸) ـ نوادر الأثر أنّ علیّاً خیر البشر، جعفر بن احمد قمى (ف. ۸۶) ـ الأنوار الباهره فی انتصار العتره الطاهره، ابن طاووس (ف. ۱۱۰) ـ خصائص الأئمّه، شریف رضى (ف. ۱۲۹) ۱۳۵۰: دهم رمضان، اجازه روایى میرزا محمدعلى اردوبادى به علّامه امینى‏ ۱۳۵۳: محرم، اجازه روایى آقابزرگ تهرانى به علّامه امینى‏ ۱۳۵۳: استنساخ صفات الشیعه شیخ صدوق (ف ۱۴۸) ۱۳۵۴: درگذشت میرزا على ایروانى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۵۵: چاپ کتاب شهداء الفضیله در نجف‏ ۱۳۵۵: نخستین سفر حج‏ ۱۳۵۵: درگذشت شیخ عبدالکریم حائرى، شیخِ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۵۵: درگذشت میرزا محمدحسین نائینى، شیخِ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۵۵: ۱۸ ربیع الأول، درگذشت میرزا على شیرازى، شیخِ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۵۶: چاپ کامل الزیارات به تحقیق علّامه امینى‏ ۱۳۵۸: جمادى الأولى، اجازه روایى میرزا یحیى خویى به علّامه امینى ۱۳۵۸: درگذشت میرزا ابوالحسن مشکینى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۶۰: ۱۶ ذى القعده، درگذشت شیخ حسین توتونچى، استاد علّامه امینى در تبریز ۱۳۶۱: درگذشت شیخ محمدحسین اصفهانى، شیخ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۶۲: چاپ کتاب أدب الزائر در نجف‏ ۱۳۶۳: ۱۸ جمادى الاولى، درگذشت سید محمّد مولانا، استاد علّامه امینى در تبریز ۱۳۶۴: استنساخ کتاب‏هاى: ـ المناقب المائه، ابن شاذان (ف ۸۴) ـ إیضاح دفائن النواصب، ابن شاذان (ف. ۱۱۱) ـ الطرف، ابن طاووس (ف. ۱۴۸) ۱۳۶۴: نخستین چاپ الغدیر در نجف، در ۹ جلد، که تا سال ۱۳۷۱ ادامه یافت. ۱۳۶۴: درگذشت شیخ یحیى خویى شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۶۵: ۱۲ ذى القعده، نامه پادشاه اردن، ملک عبدالله، درباره الغدیر. ۱۳۶۵: درگذشت سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۶۵: ماه رمضان، سفر از نجف به کرمانشاه و خراسان. ۱۳۶۵: انتشار مقاله على‏ ضفاف الغدیر، نوشته محمود غنیم، در: الکتاب (چاپ قاهره)، ش ۷، جمادى الأولى ۱۳۶۵، ص ۱۲۷ ـ ۱۲۹٫ ۱۳۶۶: انتشار یادداشت درباره الغدیر، در: الکتاب (چاپ قاهره)، ش ۷، ربیع الآخر ۱۳۶۶، ص ۸۰۴ ـ ۸۰۵٫ ۱۳۶۶: ۱۴ ربیع الاول، درگذشت سید حسین طباطبائى قمى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۶۷: ۱۳ ربیع الآخر، مقاله محمدعلى حیدرى درباره الغدیر. ۱۳۶۷: ذى الحجّه، مقاله عبد الفتاح عبد المقصود درباره الغدیر. ۱۳۶۷: ۱۹ ذى القعده، مقاله پولس سلامه درباره الغدیر. ۱۳۶۸: ۱۴ ذى الحجه، یادداشت سید عبدالحسین شرف الدین درباره الغدیر. ۱۳۶۹: ۱۱ ماه رمضان، یادداشت سید محمّد صدر درباره الغدیر. ۱۳۶۹: ۱۱ شعبان، چاپ قصیده محمّد عبد الغنى حسن مصرى، در تقریظ الغدیر، در مجله مصرى الرساله، سال ۱۸، شماره ۸۸۲٫ ۱۳۷۰: ۲۹ ربیع الاول، درگذشت پدرش میرزا احمد امینى، در تهران (تولد: ۱۲۸۷، تبریز). ۱۳۷۰: ۵ ربیع الاول، یادداشت محمّد سعید دحدوح درباره الغدیر. ۱۳۷۰: ۱۹ محرم، نشر قصیده ۸۵ بیتى سید محمّد هاشمى درباره الغدیر در مجله البیان چاپ نجف، شماره ۸۰، سال ۴٫ ۱۳۷۰: ششم جمادى الآخره، یادداشت سید حسین حمامى درباره الغدیر. ۱۳۷۰: هشتم شوال، یادداشت محمّد نجیب زهر الدین عاملى، درباره الغدیر. ۱۳۷۰: دهم ماه رمضان، یادداشت سلمان عباس الدوّاح درباره الغدیر. ۱۳۷۱: ۲۴ ماه رمضان، یادداشت شیخ مرتضى آل یاسین درباره الغدیر. ۱۳۷۱: ۲۸ محرم، یادداشت سید حسین موسوى هندى درباره الغدیر. ۱۳۷۱: شعبان، انتشار یادداشت عادل غضبان در مجله الکتاب، چاپ مصر، سال ۷، ش ۵، ص ۶۰۷ ـ ۶۰۸٫ ۱۳۷۱: دوم ماه رمضان، تقریظ شیخ آقابزرگ تهرانى بر الغدیر. ۱۳۷۲: انتشار یادداشتى درباره الغدیر، در مجله الکتاب، چاپ مصر، ش ۹، صفر ۱۳۷۲، ص ۱۱۳۴٫ ۱۳۷۲: هفتم ربیع الاول، مقاله محمّد عبد الغنى حسن درباره الغدیر با عنوان فی ظلال الغدیر. ۱۳۷۲: نخستین چاپ الغدیر در تهران، از سوى دار الکتب الإسلامیه، در ۱۱ جلد، که اضافاتى از علّامه امینى دارد. این کتاب بر اساس همین چاپ، در سال‏هاى ۱۳۸۷ و ۱۴۰۳ و ۱۳۹۶ بار دیگر منتشر شد. ۱۳۷۲: چهارم ربیع الآخر، مقاله محمّد سعید دحدوح درباره الغدیر. ۱۳۷۲: ۲۴ ربیع الآخر، یادداشت سید صدر الدین صدر درباره الغدیر. ۱۳۷۳: ۲۵ ربیع الآخر، مقاله محمدسعید عرفى درباره الغدیر. ۱۳۷۳: ۱۸ محرم، مقاله عبدالرحمن کیالى درباره الغدیر. ۱۳۷۳: آغاز انتشار صحیفه المکتبه، که سه شماره آن تا سال ۱۳۷۵ متشر شد. ۱۳۷۳: اول جمادى الآخره، یادداشت سید محمّد شیرازى درباره الغدیر. ۱۳۷۳: ۱۵ ذى القعده، درگذشت شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۷۳: درگذشت شیخ على زاهد قمى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۷۳: اول جمادى الاولى، نخستین مرحله تأسیس کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف (مطابق با ۱۹۵۸ م.) ۱۳۷۵: دومین سفر حج. ۱۳۷۵: ۱۵ شعبان، یادداشت سید على فانى اصفهانى درباره الغدیر. ۱۳۷۵: ۱۵ شعبان، یادداشت سید محمدعلى قاضى طباطبایى درباره الغدیر. ۱۳۷۵: ۱۳ ربیع الاول، یادداشت علاءالدین خروفه درباره الغدیر. ۱۳۷۵: ۲۰ ربیع الآخر، یادداشت محمّد تیسیر المخزومى الشامى درباره الغدیر. ۱۳۷۶: سفر به اصفهان و اقامت یک ماهه. ۱۳۷۶: انتشار کتاب یک ماه در اصفهان نوشته فرهنگ نخعى، گزارشى از سفر علّامه امینى به اصفهان. ۱۳۷۶: دومین مرحله تأسیس کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف. ۱۳۷۶: برپایى مجلس نکوداشت علّامه امینى، توسط جمعیه الرابطه الأدبیّه در نجف، با سخنرانى توفیق الفکیکی. ۱۳۷۶: درگذشت سید مرتضى خسروشاهى، استاد علّامه امینى در تبریز. ۱۳۷۸: انتشار مقاله علّامه امینى و احمد امین، نوشته مرتضى مدرسى چهاردهى، در: ارمغان (چاپ تهران)، دوره ۲۷، ش ۳ (خرداد ۱۳۳۷ شمسى)، ص ۱۲۱ ـ ۱۲۴٫ ۱۳۷۹: ۲۷ ماه رمضان، یادداشت سید محمدجواد طباطبایى تبریزى درباره کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام. ۱۳۷۹: ۱۸ ذى الحجّه، افتتاح رسمى کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف. ۱۳۸۰: ۲۵ محرم، یادداشت شیخ محمدرضا شبیبى درباره کتابخانه. ۱۳۸۰: ۱۳ ذى القعده، یادداشت دکتر عبدالمجید حکیم درباره کتابخانه. ۱۳۸۰: اول جمادى الآخره، یادداشت عبدالمجید الانصارى درباره کتابخانه. ۱۳۸۰: درگذشت میرزا محمدعلى اردوبادى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۸۰: سفر به هند و اقامت چهار ماهه (۲۴ شعبان تا ۲۵ ذى الحجّه)، و تألیف جلد اول ثمرات الأسفار. ۱۳۸۰: استنساخ کتابهاى: ـ المختصر من کتاب الموافقه لابن السمّان، زمخشرى (ف. ۷۰) ـ مفتاح النجا، بدخشى (ف. ۷۸) ـ مناقب، ابن مغازلى (ف. ۸۴) ـ الإشاره إلى‏ سیره المصطفى، علاءالدین بن قلیچ مغلطاى (ف ۱۰۴) ـ ثمرات الأسفار إلى الأقطار، ج ۱، (ف. ۱۲۰) ۱۳۸۰: سوم شوال، ارسال گزارشى از سفر هند به آیه الله سید شهاب الدین مرعشى نجفى. ۱۳۸۱: ۲۹ ذى الحجّه، یادداشت دکتر مصطفى جواد درباره کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام. ۱۳۸۱: استنساخ الصراط السویّ، محمود بن محمّد شیخانى (ف. ۱۴۷). ۱۳۸۱: یادداشت دکتر صلاح الدین منجّد درباره کتابخانه. ۱۳۸۱: ۲۹ ذى الحجّه، یادداشت سالم الآلوسى درباره کتابخانه. ۱۳۸۳: انتشار بیلان ده ساله کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام، با عنوان تلک عشرهٌ کامله. ۱۳۸۳: ارسال نامه از لندن به سید محمدهادى میلانى. ۱۳۸۴: سفر به سوریه، اقامت چهار ماهه و تألیف جلد دوم ثمرات الأسفار. ۱۳۸۴: چاپ کتاب سیرتنا وسنتنا در نجف. ۱۳۸۵: ۴ ربیع الاول، یادداشت عبدالله القلقیلى مفتىِ اردن، عبد الاحد محمّد نماینده الأزهر، و محمّد متمول رئیس دفتر شیخِ الأزهر، درباره کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام. ۱۳۸۵: ۴ ربیع الاول، یادداشت محمّد أسد شهاب درباره کتابخانه. ۱۳۸۵: استنساخ روضه الفردوس، على بن شهاب الدین همدانى (ف. ۱۳۵). ۱۳۸۵: نامه به حاج حسین شاکرى درباره امور کتابخانه. ۱۳۸۷: یادداشت رودى کریز، دانشمند آلمانى، درباره کتابخانه. ۱۳۸۷: انتشار یادداشتى درباره الغدیر، در: أجوبه المسائل الدینیّه (چاپ کربلا)، ش ۱۲ (ذی الحجه ۱۳۸۷)، ص ۳۵۳ ـ ۳۶۰٫ ۱۳۸۷: ۲۳ جمادى الاولى، ارسال نامه به سید محمدهادى میلانی. ۱۳۸۸: سفر ۲۵ روزه به ترکیه. ۱۳۸۸: اول محرم، یادداشت شوقى ضیف، استاد مصرى، درباره کتابخانه. ۱۳۸۸: انتشار مقاله دانشمندى فداکار عبدالحسین امینى، نوشته محمدرضا حکیمى، در: آرش، ش ۱۹ (اسفند ۱۳۴۷ شمسى)، ص ۹۴ ـ ۹۶٫ ۱۳۸۸: چهارم ربیع الاول، ارسال نامه به سید محمدهادى میلانى. ۱۳۸۹: درگذشت شیخ آقابزرگ تهرانى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۸۹: ۱۸ رجب، یادداشت اخلاقى علّامه امینى براى میرزا ابوالقاسم حکیم باشى. ۱۳۹۰: ۲۸ ربیع الآخر، درگذشت علّامه امینى در تهران، و دفن در محل کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف. ۱۳۹۰: قصیده سید محمدمهدى خرسان در رثاى علّامه امینى. ۱۳۹۰: انتشار یادداشت رحلتِ یک مجاهدِ بزرگ، در: مکتب اسلام (چاپ قم)، سال ۱۱، ش ۸ (مرداد ۱۳۴۹ شمسى)، ص ۱۴ ـ ۱۶٫ ۱۳۹۰: انتشار مقاله نکاتى تازه درباره مکتبه الإمام أمیرالمؤمنین علیه السلام، در: مکتب اسلام، سال ۱۱، ش ۱۰ (مهر ۱۳۴۹ شمسى)، ص ۶۰ ـ ۶۲٫ ۱۳۹۰: ۲۷ جمادى الاولى، سرودن قصیده «هذا أبی» توسط محمدهادى امینى، فرزند علّامه. ۱۳۹۰: شعبان، نشر قصیده خضر عباس الصالحى در رثاى امینى، در مجله العرفان، مجلد ۵۸، ج ۶، ص ۷۴۴٫ ۱۳۹۰:قصیده حسن طراد در رثاى علّامه امینى

این نوشتار، تاریخ کلام شیعه را با نگاهی میراث‌شناسانه بررسی می‌کند. میراث کلامی را می‌توان از سه منظر قالب، سبک و محتوا بررسی کرد. وقتی از این سه منظر، نگاهی از فراز به تاریخ کلام شیعه می‌افکنیم، می‌توانیم آن را به چهار دوره کلی تاسیس، رقابت با فلسفه، فلسفی شدن و دوره معاصر تقسیم کنیم. دوره تأسیس، خود دارای سه دوره فرعی پیدایش، نظریه‌پردازی و جامع‌نگری است. می‌توان با نگاهی گونه‌شناسانه، میراث کلامی هر مرحله را در دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی کرد در ادامه با بیان اینکه بخش عظیمی از میراث کلامی مربوط به دوره نظریه‌پردازی، مفقود شده به عوامل مثبت و منفیِ این فقدان اشاره، و امکان بازسازی میراث این مرحله را بررسی می‌کند.

جان گرفتن این پرونده مقارن بود با ایام میلاد قافله سالار بندگی و آزادگی محمد مصطفی صلی الله علیه و آله وسلم و روزهایی که این سالها به برکت بهارِ انقلابِ روحِ خدا، هفته وحدت نامیده شده است. اما دریغ و صد افسوس در ایامی که باید منتظر روییدن جوانه‌های سبز وحدت عالمانه و عاقلانه میان برادران و شیعه و سنی باشیم با بداخلاقی‌های کوته‌فکران و ناآگاهان هر فرقه از یک سو و تحریک دشمنان و بدطینتان از سوی دیگر شاهد سوختن و پژمردن امید مسلمانان جهان بر اثر سرمای دین سوز تفرقه و بداخلاقی هستیم. و باز هم دریغ و افسوس که این همه ماجرا نیست و این روزها بیش از آنچه انتظارش می‌رفت ناجوانمردانه سرد است. روزهای سرد زمستان تکفیر و افراطِ سیاه دلان و ناجوانمردان سلفی که عرصه گمراهی و الحاد را به فتوای رهبرانِ کج اندیش و کافران بد‌اندیش، هموار دیده و خون مرد و زن، کودک و بزرگ و پیر و جوانِ مظلومِ مسلمانِ بی‌گناه را بر خاکِ پاکِ کشورهای اسلامی جاری کرده‌اند. بگذریم که این سخن‌ها فراوان و گوش این دوستان نادان گران است. اما راستی ای کاش پیشینیانِ ما اندکی می‌ماندند تا یادمان بماند آنها چگونه زیستند، چگونه به هر وسیله‌ای هدف خود را توجیه نکردند و چگونه حرف نیک را نیک گفتند. حسن ختام این آغاز دو پیغام است. یکی مکاتبه‌ای است میان سید شرف الدین موسوی عاملی یکی از بزرگترین علمای شیعه و شیخ سلیم بشری از بزرگان علمای اهل تسنن و رئیس دانشگاه الازهر مصر و دیگری از محمد عبدالغنی حسن از علمای بزرگ اهل سنتِ مصر که در جواب هدیه الغدیر علامه امینی برای ایشان ارسال کرده‌اند. این دو نامه خود حدیث مفصلی است بر فاصله گفتگوی عالمانه و عاقلانه و آنچه اکنون در شبکه‌های ماهواره‌ای گوناگون و محافل عمومی و خصوصی به نام دفاع از حق و حقیقت در جریان است.

در این مصاحبه استاد به مباحثی از جمله وظائف، موضوع، روش و جایگاه علم کلام در حوزه علمیه می‌پردازد. در ادامه به ارائه روش‌های مختلف که در مطالعه کلام جدید و قدیم وجود دارد و ملاک‌های اولویت‌گذاری مسائل کلامی، همچون مسائل مهم خداشناسی (عدل، نبوت و..) می‌پردازد. در خلال بحث با معرفی کتاب‌های مختلف و نافع در این زمینه‌ها به خصوص درمورد کلام جدید و تاریخ شکل‌گیری و تفاوت‌های آن با کلام قدیم می‌پردازد.

از مجلدات وسائل الشیعه به تصحیح علامه که بگذریم تنها هشت عنوان از هفده عنوان کتاب و رساله ای که به قلم علامه به یادگار مانده، تا کنون منتشر شده است. غالب کتابهای منتشر شده به زبان عربی، پس از مدتی توسط بزرگان و برجستگان حوزوی و غیرحوزوی به فارسی نیز ترجمه شده است. آنچه در ادامه می‌خوانید عناوین مجموعه کتبی است که از علامه امینی برجای مانده است.

در این مصاحبه بطور اجمالی به اندیشه‌ها و فعالیت‌های وهابیت اشاره می‌شود. بیان تمایز بین اهل سنت و وهابیت، رد برخی از شبهات وهابیت و تبیین وظایف طلاب در برابر این شبهات، از دیگر موارد ذکر شده در این مصاحبه است.

در این مصاحبه استاد به صورت اجمالی به مباحثی مانند: تاریخ اجمالی تطور علم کلام، روش مسایل کلامی، چهره‌های شاخص در مناظرات کلامی، آسیب‌شناسی کلام در حوزه امروز می‌پردازد.