جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫كتاب اضواء على متشابهات القرآن نوعى كتاب تفسيرى است كه به تفسير آيات متشابه ومشكل قرآن پرداخته است. اين مشكلات ظاهرى آيات از نظر نحوى، بلاغى، علمى، فلسفى ويا بعضاً غرابت لفظى ويا تعارضات ظاهرى با آيات ديگر بوده است. نويسنده كتاب توضيحات خود را در قالب سؤال وجواب ريخته يعنى با بيان اشكال ظاهرى آيه در قالب سؤال در جواب خود به رفع آن اشكال مبادرت نموده است. در اين كتاب سؤالات به ترتيب نظم وتدوين قرآنى (يعنى از سوره حمد تا سوره ناس) مطرح شده كه اين مطلب باعث جامعيت وشمول خاصى براى كتاب شده است. به گونه‏اى كه كتابهايى كه تاكنون در مجازات، مشكلات ومبهمات قرآن نوشته شده‏اند كمتر از اين جامعيت برخوردارند. شيوه كار ما به اين صورت بوده كه ابتدا سؤال وجواب مؤلف كتاب را ترجمه كرده وسپس با مراجعه به تفاسير در مورد جواب سؤال مؤلف تحقيق نموده‏ايم كه بدين صورت يا جواب مؤلف تأييد شده ويا نقد ورد شده است ودر حالت سوم ممكن است وجوه وجوابهاى تفسيرى ديگرى بر نظر مؤلف افزوده شده باشد. البته در تكميل برخى سؤالات نقد وتتميمى را آورده‏ايم كه اين نقد يا با الهام از تفاسير ويا با توجه به قرائنى كه در آيات ديگر وروايات موجود مى‏باشد وبعضاً با اتكا به استدلالهاى عقلى است در قسمت نقد وتكميلى كه از خود افزوده‏ايم همواره جانب امكان واحتمال را گرفته‏ايم وبه صورت قطع آنرا نياورده‏ايم منابع اصلى ما در بررسى جوابها دو تفسير ارزشمند نمونه والميزان مى‏باشد همچنين در تتبع وجوه تفسيرى از نقلهاى موجود در دو تفسير »مجمع البيان« و»تبيان« بيشتر استفاده شده است. سعى شد در درجه اوّل از تفسير قرآن به قرآن نهايت استفاده شود وروايات پيامبر وائمه نيز در تحكيم وتأييد تفسير به كار رفته‏اند علاوه بر اصل ياد شده بر اصول زير نظر بوده است. 1) اصل عدم ترادف در قرآن. 2) اصل تضمين كه در عين ايجاز مشكلات تفسيرى فراوانى را حل مى‏كند. 3) اصل عدم پذيرش، رعايت فواصل در آيات به اين معنا كه خداوند تنها حفظ سجع وآهنگين بودن آيات را مد نظر نداشته است. 4) اصل عدم پذيرش، حروف زائد در قرآن زيرا هر حرفى در بيان معنى خاص خود است. آيات قرآنى با شماره سوره وآيه آورده شده‏اند براى ترجمه آيات از ترجمه آيت اللَّه ناصر مكارم شيرازى استفاده شده است. اشعارى نيز كه در متن جواب كتاب به عنوان سند آمده‏اند ترجمه شده‏اند. گرچه از محاسن كتاب جامعيت آن از اين نظر كه از همه جاى قرآن سؤالاتى مطرح شده به ميان آمد اما جرح واشكالى كه مى‏توان بر كتاب وارد كرد به قرار زير است. 1) وجود سؤالات تكرارى، 2) آوردن بعضاً سؤالاتى با درجه اهميّت كمتر كه مى‏توانست سؤالات مهمتر وارد شود، 3) عدم دقت ايشان در گزينش برخى نقلهاى تاريخى به طورى كه مى‏توانست نقلهاى قوى‏ترى را بياورد.

‫در اين پاياننامه قسمت مقدمه و بخش اصول قرائات كتاب شاطبيه ترجمه و شرح شده است. نام شاطبيه حرز الامانى و وجه التهانى اثر ابوالقاسم بن فيره شاطبى است. شاطبى در اين كتاب اثر ابو عمرو دانى را به نام التيسر به نظم درآورده است. در مقدمه از منزلت قرآن، صفات قارى، قراء و راويان و پارهاى از مطالب اخلاقى و اعتقادى آمده است و بخش اصول شامل اين موضوعات است: استعاذه، شيوههاى قراء درباره كيفيت ورود به سوره از سورهاى ديگر، فاتحة الكتاب، اشباع هاء كنايه و عدم اشباع، مسائل ميم جمع، مذهب ابو عمرو درباره ادغام كبير، تسهيل و...

‫اين پايان نامه ترجمه و تحقيق بخش احوال شخصي کتاب الفقه عَلَي المذاهب الخَمسه تأليف آيت الله محمّدجواد مغنيه (از فقها، مفسّران و متکلّمان معاصر جهان تشيع) از زبان عربي به زبان اردو است. کتاب حاضر داراي يک مقدّمه وشش فصل است. اين اثر با موضوع فقه مقارن، به بررسي آرا و نظريات فقهي پنج مذهب شيعه جعفري و مذاهب اهل سنّت، مانندِ فقه حنفي، مالکي، شافعي و حنبلي مي‌پردازد. و در دو جلد به چاپ رسيده، که مجلّد اوّل آن مختصّ عبادات و شامل ابواب طهارت، صلاة، صوم، زکات، خُمس و حج و عُمره مي‌شود. مجلّد دوم يعني موضوع اين پايان نامه نيز، مربوط به احوال شخصي و احکام فقهي ازدواج، طلاق، وصايا، ارث، وقف و حجر را دربر مي‌گيرد. در فصل اوّل (احکام ازدواج) مباحثي درباره عقد نکاح و شروط آن، محرّمات نکاح، کفويت زوجين در ازدواج، موارد عيب و فسخ نکاح و احکام مَهر و نفقه آمده و ديدگاه‌هاي مذاهب خَمسه در اين زمينه با هم مقايسه شده است. در فصل دوم احکام مربوط به طلاق، شامل اقسام، شرايط و احکام عدّه طلاق مطرح مي‌شود. در فصل سوم احکام و فروع فقهي مربوط به وصيت، ارکان، مقدار و محدوده آن، تصرّفات وصي و مريض در وصيت، شرايط وصي، اقرار و رد و اثبات او در فقه مذاهب خَمسه بيان شده است. در فصل چهارم احکام و فروع فقهي مربوط به ارث، احکام تَرکه، موجبات و موانع ارث، اقسام و شقوق و طبقات آن، ميراث زوجين و احکام اموال منقول و غير منقول در ارث را مي‌خوانيم. فصل پنجم مربوط به احکام وقف است و مطالبي همچون: ولايت بر وقف، احکام بيع وقف، ارکان، شرايط وقف و اداره آن را دربر مي‌گيرد. در فصل ششم احکام حجر و مُفلس، احکام صغير و مجنون، سفيه و شروط هر يک از آن ها ذکر شده است. در مفلس، تعريف مستثنيات اقرار محجور و مفلس و منع وي از سفر نيز شرح داده مي‌شود.

‫موضوع اين اثر اعراب القرآن در مجموعه عكسى از يك نسخه خطى است كه تمام سورههاى قرآن را شامل مىشود، ولى در مواردى، به ساير موضوعات علوم قرآنى مثل: تفسير، لغت، غريبالقرآن، قرائت نكات بلاغى، اشتقاق و ساير موضوعات ديگر كه به نوعى در ارتباط با علوم قرآنى، مىپردازد. در اين اثر، مصنف سعى كرده است تمام نكات صرفى و ظرايف ادبى و تفسيرى و موارد ديگر را كه در علم اعراب القرآن مهم به نظر مىرسد، مطرح سازد كه اين امر در نوع خود كمنظير است. با توجه به قرائن به دست آمده از متن نسخه مشخص مىشود كه مصنف حداقل در قرن ششم هجرى يا فراتر از آن مىزيسته است. از آنجه كه متن نسخه از نظم و هماهنگى دستورى و نيز موضوعات برخوردار نبود، لازم بود كه دستهبندى و مرتب شود و شيوهاى جديد در كتابت آن اعمال گردد. اهداف اين پاياننامه عبارتند از: 1) ارائه اثرى جامع و در عين حال موجز و مختصر در زمينه اعراب القرآن. 2) تجزيه و تركيب عبارات قرآن از جنبههاى علمى و عملى و بيان نكات ظريف و لطايف در اسلوب بيانى قرآن.

‫در اين نوشتار که ترجمه کتاب "سبع مسائل فقهيه" تأليف آيت‌الله جعفر سبحاني و به زبان اردوست؛ هفت مسأله فقهي اختلافي بين شيعه و اهل سنت تجزيه و تحليل شده و ديدگاه‌هاي فقه اماميه در مورد آن‌ها مطرح و دلايل فقهي اهل سنت در اين موارد، نقد و ارزيابي گرديده است. نويسنده، نخست به برپايي جشن ميلاد پيامبر اسلام و مشروعيت برپايي اين قبيل جشن‌ها در فقه شيعه اشاره کرده و ديدگاه‌هاي فقهي اهل سنت را مبني بر عدم مشروعيت اين گونه جشن‌ها نقد کرده است. در ادامه، مشروعيت سفر به قصد زيارت قبر مطهر رسول خدا( و جواز آن و ديدگاه‌هاي برخي از فقهاي اهل سنت مبني بر عدم جواز اين قبيل سفرها بررسي و نقد شده است. نويسنده، سپس به حرمت و عدم جواز تکتف (بستن دست در نماز) اشاره کرده و پس از طرح ديدگاه‌هاي فقهاي اهل سنت، مبني بر جواز تکتف، اين مسأله يکي از بدعت‌هاي خليفه دوم معرفي شده است. خواندن "نماز ضحي"، به عنوان يکي از نمازهاي مستحب و جزء سنت شمردن آن از سوي اهل سنت و ممنوع بودن اين نماز نزد فقهاي شيعه، ممنوعيت خواندن نمازهاي مستحب شب‌هاي ماه مبارک رمضان تحت عنوان "نماز تراويح" و بدعت خواندن اين نماز از سوي فقهاي شيعه و ممدوح و مجاز بودن آن نزد فقهاي اهل سنت؛ از مطالبي است که نويسنده به طرح و بررسي آن‌ها پرداخته است. جواز سه طلاق در يک مجلس نزد فقهاي اهل سنت و عدم جواز آن نزد فقهاي شيعه، حرمت متعه (ازدواج موقت) و متعة الحج نزد فقهاي اهل سنت و جواز آن نزد فقهاي شيعه همراه با دلايل فقهي آن و بدعت شمرده شدن حرمت اين دو نوع متعه از سوي فقهاي شيعه، از ديگر مباحث اختلافي فقهي است که در کتاب مذکور به صورت مبسوط بحث و پژوهش شده‌اند.

‫نوشتار حاضر، ترجمه کتاب پندهاي امام صادق (ع) به ره جويان صادق تأليف آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي به زبان اردو است، که نصايح امام صادق (ع) به يکي از اصحاب خويش عبدالله بن جندب را بيان مي‌کند و در آن وظايف و مسؤوليت‌هاي شيعيان در بيست و هشت گفتار گردآوري و ارائه شده است. عناوين و مباحث مهم نصايح امام صادق (ع) به عبدالله بن جندب که به نوعي وصايا و تقاضاي امام صادق (ع) به شيعيان خويش محسوب مي‌گردد، چنين است: دوستان واقعي اهل بيت، ضرورت پيروي از اهل بيت (ع) ، خطر شيطان براي از راه به در کردن مؤمنان و شيعيان، اجتناب از دنيا و انس با خدا، ويژگي‌هاي دوستان اهل بيت (ع) ، ضرورت محاسبه نفس، مراحل محاسبه نفس، عبادت و استغفار شبانه، وسعت نظر در عبادات، دعوت به اهل بيت با گفتار و رفتار، نشانه‌هاي ايمان و مؤمن حقيقي، رابطه ابزارانگاري و جهل ديني، ثمرات استقامت در دين‌داري، شرط نجات بخش بودن ولايت، ولايت اهل بيت (ع) ، خوف و رجا داشتن همزمان به خداوند، دام‌هاي گسترده شيطان و توجه به آن‌ها، رفع کردن کاستي‌هاي اخلاقي، پاداش‌هاي بزرگ الهي براي شيعيان واقعي، ويژگي‌هاي شيعه واقعي از منظر امام صادق (ع) ، گناه مفغور و نيکي مقبول نزد خدا، برحذر بودن از تملق جاهلان، رابطه مؤمن با دنيا و متعلقات مادي، رابطه مؤمن با مؤمنان ديگر، پندهاي امام صادق (ع) براي خردورزان، سفارش‌هاي عيسي بن مريم به حواريون مبني بر لزوم عيب پوشي از ديگران و مبارزه با خواهش‌هاي دنيوي، اخلاق سالکان، خدا و آخرت، غايت افعال مؤمنان و شيعيان، ويژگي‌هاي نماز مقبول و آثار آن، بحثي درباره حيا و محبت اهل بيت (ع) پايه محکم اسلام و... که عمل به وصايا و پندهاي امام صادق (ع) ضامن سعادت و خوشبختي مؤمنان در دنيا و آخرت است.

‫اين نوشتار، ترجمه کتاب وهّابيت، مباني فکري و کارنامه عملي تأليف آيت الله جعفر سبحاني به زبان اردو است، که برخي افکار وهّابيان و شکل‌گيري فرقه وهّابيت را بررسي مي‌کند. کتاب مذکور در دوازده فصل تدوين شده است. فصل اوّل بر ضرورت اتّحاد مسلمانان و پرهيز از اختلاف آنان تأکيد مي‌کند. در فصل دوم به معرّفي ابن تيميه پايه‌گذار اصلي تفکرات ضدّ شيعي و نيز فردي که محمّد بن عبدالوهّاب، افکار سلفي و افراطي خويش را از او گرفته، اختصاص دارد. فصل سوم به چگونگي شکل‌گيري فرقه وهّابيت پرداخته و نقش تفکرات و آثار ابن تيميه در شکل‌گيري آن را برجسته مي‌سازد. در فصل چهارم اختلاف هايي را که محمّدبن عبدالوهّاب در ميان مسلمانان افکند، اتّهام‌هايي که وي در زمينه عقايدش به شيعيان زد و آن ها را مشرک و بدعت‌گزار ناميد، تجزيه و تحليل شده است. در فصل پنجم و ششم نقدهاي فرقه وهّابيت درباره زيارت قبور و شرک خواندن آن مطرح و منافات نداشتن زيارت قبرهاي مؤمنين و ائمّه( با توحيد اثبات مي‌شود. در فصل هفتم يکسان بودن زن و مرد در احکام اسلامي و منع نداشتن شرعي زيارت براي زنان اثبات مي‌گردد. فصل هشتم به استحباب زيارت قبر پيامبر اسلام، سفر براي آن و اثبات جواز و مباح بودن آن با استفاده از مستندات شرعي، اختصاص دارد. در فصل نُهُم حقيقت مرگ و برزخ در آموزه‌هاي قرآن و سنّت واکاوي شده و باقي ماندن حقيقت انسان پس از مرگ و داراي حيات و شعور بودن او، به ويژه افرادي همچون: پيامبر اسلام و ائمّه معصومين( و در نتيجه: صحّت توسّل به آنان در زمان مرگ ظاهري شان اثبات مي‌شود. در فصول دَهُم و يازدهم صحّت و جواز توسّل به اولياي الهي، با ذکر مُستندهاي قرآني، روايي و سيره انبياي الهي و ذکرِ نمونه‌هايي از آن بيان مي‌گردد. در فصل دوازدهم ثابت مي‌شود اولياي الهي از آن جا که مقام هايي معنوي دارند، مي‌توانند در برخي امور عالَم تصرّف و نقش آفريني کنند. بررسي محدوده شفاعت شافعين در روز قيامت و پاسخ به شبهه هاي وهّابيت در اين زمينه، از ديگر مندرجات فصل سيزدهم محسوب مي‌شود.

‫اين نوشتار، ترجمه کتاب وحي و نبوّت تأليف استاد مطهّري و حاوي ابعاد مختلف مباحث نبوّت عامّه و نبوّت خاصّه، خصوصيّات پيامبران الهي و نقش آن‌ها در هدايت بشر، ويژگي‌هاي قرآن کريم و سيره پيامبر اکرم( است. نوشتار يا کتاب مذکور در پنج فصل سامان يافته است. در فصل اوّل ويژگي‌هاي کلّي پيامبران الهي، مانندِ اعجاز آنان براي اثبات نبوّت خويش، ضرورت عصمت آن ها و ادلّه عصمت و اعجاز از منظري قرآني، روايي و عقلي بيان مي‌شود. در همين زمينه تفاوت پيامبران الهي با نوابغ، زواياي گوناگون رهبري پيامبران الهي، خلوص نيت و صاحب شريعت بودن آنان نيز ذکر و ديدگاه‌هاي شهيد مطهّري درباره ويژگي‌هاي عمومي انبياي الهي منعکس مي‌گردد. در فصل دوم با عنوان " نقش تاريخي پيامبران"، تأثير پيامبران الهي در حفظ وضع موجود و تعاليم و تلاش آنان در تکامل بشر به تصوير کشيده شده است. فصل سوم به نبوّت و بعثت انبيا و اهداف نبوّت و بعثت آنان اختصاص دارد. در اين فصل همچنين از دليل ختم نبوّت، علل تجديد نبوّت و معجزه خاتميت و ارزش و کاربرد معجزات پيامبر اسلام( غير از قرآن کريم بحث مي‌شود. در فصل چهارم اهمّيت قرآن کريم به عنوان کتاب آسماني مسلمانان و اوصاف آن، اعجاز، القاب، معاني، تواريخ و قصص انبيا و ساير مباحث مندرج در قرآن بيان مي‌گردد. در فصل پنجم و پاياني با عنوان "مشخصّات دين اسلام"، ابتدا ارتباط ايدئولوژي با جهان‌بيني و سپس ويژگي‌هاي معرفت شناسي و هستي شناسي اسلامي بيان مي‌شود. در همين بخش از ترجمه کتاب(نوشتار حاضر) برخي اَدوار مختلف زندگي رسول خدا و بعضي اوصاف حضرتش همچون: بيزاري از بيکاري و بطالت، مبارزه ايشان با ظلم و مظاهر مختلف ستم به ديگران، اخلاق در خانواده، عبادت، زهد، ساده زيستي، و نظم و انضباط ايشان در دوران گوناگون به تصوير کشيده شده است.

---