جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از زمان تألیف نهج البلاغه به قلم سیّد رضی تا به امروز، انتقادهایی دربارة انتساب آن به امام علی(ع) و گردآورنده اش وارد شده است. برخی از ناقدان اهل سنّت در تبیین این شبهه، توصیف های دقیق امام علی(ع) دربارة آفرینش موجودات را به عنوان سند ادّعای خویش مطرح نموده اند و چنین اظهار داشته اند که سبک این دست از سخنان امام(ع) مربوط به دورة عبّاسیان است و این گونه بیان ها در زمان حیات امام علی(ع) رایج نبوده است. لیکن با بررسی متون مختلف ادبی، روایی و نیز تحلیل تاریخی فضای صدور سخنان معلوم گردید که نه تنها در عصر امام علی(ع)، بلکه در دورة پیش از ایشان نیز این سبک از توصیف موجودات رایج بود و خطبا و شعرای عرب بدان توجّه نشان داده اند. در این مقاله، پس از گردآوری ارزیابی و تبیین دیدگاه ناقدان، بر پایة مستندات تاریخی به نقد آنها پرداخته و اثبات شده است که شبهة یاد شده از مایه های علمی برخوردار نیست و صرفاً به انگیزة تضعیف اعتبار نهج البلاغه بیان شده است.

قرآن کریم، سنگ زیرین تفسیر، منبع بی بدیل شناخت، مرجع بی نظیر فهم ومهمترین سند کرامت و شرافت مسلمانان است از زمان فرود آمدن نخستین آیات قرآن کریم، رسول خدا (ص) همراه با ابلاغ پیام الهی به تفسیر و تبیین آن نیز پرداخت و با توضیحات وی مردم در جریان جزئیات احکام ، شرایع و دین و باطل قرآن کریم قرار می گرفتند و به تدریج با تفسیر بسیاری از قرآن کریم آشنا می شوند. هر چند که پس از رحلت رسول خدا(ص) و انزوای اهل بیت از خلافت و جانشینی آن حضرت، زمامداران وقت ابتدا نقل و نگارش حدیث را محدود و سپس ممنوع نموده ومسلمانان را از تفسیر قرآن باز داشتند، اما با اهتمام اهل بیت بالاخص علی(ع) و برخی از صحابه تفسیر قرآن تداوم یافت و با انتقال بعضی از یاران پیامبر به شهرها و مراکز اسلامی دیگر نضج بیشتری پیدا کرد و کم کم مکاتب تفسیری دایر گشت و بر گسترش آن نیز افزوده شد. اصل از اینجا است نگارنده در این پژوهش ضمن بیان مباحث مقدماتی مانند تعریف تفسیر، اهمیت تفسیر، تاریخ تفسیر و نقد و بررسی تاریخ تفسیر؛ ابتدا چگونگی پیدایش تفسیر در زمان رسول خدا(ص) را مورد بررسی قرار داده و با پرداختن به وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر نزول قرآن، به ویژگیهای تفسیر در زمان رسول خدا(ص)اشاره نموده و کمیت تفسیر قرآن به وسیله آن حضرت را تبیین نموه است. پس از آن به مرحله شکل گیری تفسیر روی آورده و تمام موضوعاتی که وضعیت تاریخ تفسیر در زمان صحابه را روشن می سازد به طور تفصیل مورد بررسی قرار داده و با معرفی طلایه داران تفسیر و ارایه نمونه هایی از تفسیر آنان این بحث را به پایان رسانده است. شایان ذکر است که بیان نقش و جایگاه بی نظیر علی(ع) به عنوان شایسته ترین فرد مورد رجوع جامعه اسلامی پس از رحلت رسول خدا(ص) و نخستین پایه گذار مکتب تفسیر در اسلام، از موضوعات پر جاذبه این فصل است سپس به روند گسترش تفسیر در زمان تابعین پرداخته و چگونگی تکون و تکامل تفسیر را در این مقطع زمانی تبیین نموده و با بحث و بررسی پیرامون اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این برهه از زمان و تعیین ابعاد فعالیت مکاتب تفسیری و بیان ویژگی های تفسیری مفسرین برجسته مکاتب مذکور چگونگی پیدایش اختلاف در تفسیر را روشن نموده است. در پایان با ارایه تحلیل خویش درباره وضعیت تفسیر در زمان رسول خدا(ص) و صحابه و تابعین، زمینه ای مناسب برای قضاء منصفانه و ارزیابی همه جانبه نسبت به تاریخ تفسیر قرآن در قرن نخست هجری را فراهم آورده است.

هدف از این پژوهش بررسی و معرفی پایه های معرفتی نظریه کثرت گرایی دینی جان هیک است. تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته در چهار فصل تنظیم شده است . فصل اول اختصاص به طرح مساله دارد و درلان از دین شناسی تطبیقی، گونه های مختلف تعارض بین عقاید دینی و شیوه های مختلف تبیین عقاید بنیادین متعارض ادیان بحث می شود. درفصل دوم، نظریه های انحضار گرایی و شمول گرایی دینی مورد بررسی قرار می گیرد. دآیل کارل بارت و جیمز بورلند در دفاع از نظریه انحصار گرایی و استدآآت کارل رانر در اثبات شمولگرایی دینی در این فصل بیان می شود. فصل سوم اختصاص به کثرت گرایی دینی دارد. دراین فصل ابتدا انواع کثرت گرایی دینی بیان شده و سپس ادله هیک در دفاع از کثرت گرایی دینی بررسی می شود و درنهایت ایرادات وارد بر نظریه کثرت گرایی دینی و پاسخهای هیک به لانها ارائه می شود. سرانجام فصل پایانی طی دو بخش به مبانی و پیش فرضهای کثرت گرایی دینی می پردازد.

مطالب این رساله عبارتند از: - نگاهی به تاریخ ترجمه و تفسیر قرآن به زبانهای اروپایی - توضیحی از زبان مولف پیرامون تفسیر انگلیسی خود - نگاهی به ترجمه و تفسیر سوره فاتحه و بررسی آن - نگاهی به ترجمه و تفسیر سوره کهف و بررسی آن - نگاهی به ترجمه و تفسیر سوره ناس و بررسی آن - فهرست واژه ها و اصطلاحات قرآنی به زبان انگلیسی

جارالله زمخشری (467-538ه )وفخرالدین رازی (544-606ه) دو مفسر موثر در تاریخ تفسیراند که از دو نظام کلامی و اعتقادی متفاوت متاثرند. این دو نظام به ویژه در تحلیل صفات باری تعالی تفاوتهای مبنائی دارند. بررسی تطبیقی تفسیر کشاف زمخشری و تفسیر کبیر رازی پرتوی در بررسی میزان تاثیر مبانی کلامی آن ها در فهم شان از آیات و نیز میزان وفاداری آن دو به سنت کلامی اعتزالی و اشعری است. مراد از مطالعه تطبیقی ، توصیف و تبیین مواضع خلاف و وفاق اندیشه های تفسیری این دو مفسر است. خداشناسی دامنه ی تحقیق حاضر است که زمخشری بدلیل عقیده به اختیار و عدم رویت خداوند، آیاتی که عقیده وی را اثبات میکنند محکم دانسته و آیات دیگر که به ظاهر در تنافی با این آیات اند تاویل می کند اما رازی به دلیل عقیده به جبر و رویت خداوند، آیات موهم جبر و رویت خداوند را محکم دانسته و آیات دیگر را تاویل می کند. و دو مفسر علیرغم تعلق به دو نظام کلامی مختلف به علت مبنای عقل گرائی که در تفسیر آیات برگزیده اند در بیشتر مواضع تفسیر در رابطه با ذات و صفات و افعال خداوند مثل اثبات وجود خدای تعالی، تاویل صفات خبریه و... اتفاق نظردارند. مواضع مختلفی که فخر رازی در تفسیرخویش از کشاف زمخشری متاثر است مورد استقصاء قرار گرفته است.

دانش «وجوه و نظائر» از حوزه تفسیر لغت جدا نیست و مبنای آن دلالت های متعدد یا مشترک لفظی است. این علم از قدیمی ترین علوم اسلامی است و مفسرانی که در فهم متون، گرایش لغوی و ادبی دارند، مهارت لغوی خود را برای غنی سازی این دانش به کار برده اند. حضرت علی× می فرماید: قرآن حامل وجوه مختلف است. این رساله در دو فصل، ارتباط این علم را با جنبش لغوی در بصره و کوفه مشخص کرده است: فصل اول به مهم ترین مسائل شناختی در زمینه وجوه و نظائر اختصاص دارد. در فصل دوم، مهم ترین تألیفات مورد نقد و مقایسه قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف هر کدام ذکر شده است. این علم تأثیر مهمی در ریشه یابی اصولی و فهم دقیق تر از برخی زوایای پنهان قرآن دارد؛ مانند نقش آن در ترجمة قرآن کریم. در پایان، روشی برای بحث و مصداق یابی ارائه شده و آن واژه از قرآن که در آن ادعای معانی مختلف شده، مورد بررسی قرار گرفته است.

فرضیّه‌ی پلورالیسم دینی جان هیک تلاشی است که وی از درون سنّت مسیحی برای تبیین رابطه‌ی مسیحیّت با دیگر ادیان جهان صورت داده است. ادّعای اصلی هیک آن است که همه‌ی ادیان از ارزش معرفتی یکسانی برخوردارند و هم‌ی آن‌ها در راهنمایی پیروانشان به سمت رستگاری نهایی موفّق عمل می‌کنند. هیک برای تبیین و توجیه ادّعای خود ابتدا باید در مقابل ناواقع‌گِرَوان از واقع‌گروی گزاره‌های دینی حمایت، و سپس در مقابل شمول‌گروان و انحصارگروان از تفسیر پلورالیستیِ مسئله‌ی تنوّع ادیان دفاع کند. امّا به‌نظر می‌رسد که مدل پلورالیسم دینی هیک دچار تعارضات درونی بسیاری است که بیان آن‌ها هدف اصلی این مقاله است. به این منظور، به بیان سه دسته از انتقادات وارد بر این مدل اشاره خواهد شد: نخست انتقاداتی که به ناکثرت‌‌گروانه بودن این مدل اشاره دارند، دوم انتقاداتی که به عدم امکان پذیرش این مدل در سنّت مسیحی می‌پردازند، و سوم انتقاداتی که از ناکارآمدی این مدل در دست‌یابی به اهداف از پیش مشخّص‌شده پرده‌ برمی‌دارند.

مباحث پایان نامه در دو حوزه مورد بحث و تحقیق قرار گرفته است. حوزه اول مباحث اصولی و مبانی ترجمه قرآن که در این بخش موضوعات زیر مورد بحث قرار گرفته است. شرایطی که مترجم قرآن باید دارای آن باشد اعم از شرایط علمی و ایمانی، موضوع دیگر مورد بحث، بررسی شیوه های ترجمه قرآن و نقد و بررسی هر کدام، دیگر موضوع مورد بحث، اصول و مبانی ای که مترجم قرآن کریم باید در ترجمه خود در آن عنایت داشته باشد، اصولی همچون؛ جایگاه اصطلاحات در ترجمه، لزوم رعایت مبانی کلامی و فقهی در ترجمه، نقش سیاق در ترجمه، وجوه و نظائر در ترجمه و موضوعاتی دیگر همچون: ضرورت و اهمیت ترجمه و ادّله موافقین ترجمه قرآن و پیشینه ترجمه قرآن در اسلام، تحلیل و ارزیابی نظرات لغویین درباره واژة ترجمه، مورد بحث در این حوزه قرار گرفته است. حوزه دوم بحث پایان نامه، نقد و بررسی دو حزب اول قرآن است که در این حوزه اشکالاتی ادبی، لغوی، بلاغی ترجمة آقایان (الهی، مکارم، ابوالتفوح، رازی، پور جوادی و میبدی) مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است و بعد از نقد و بررسی، ترجمة پیشنهادیِ نگارنده بیان شده است.

مباحث پایان نامه در دو حوزه مورد بحث و تحقیق قرار گرفته است . حوزه اول، مباحث اصول و مبانی قرآن که در این بخش موضوعات زیر مورد بحث قرار گرفته است . شرایطی که مترجم قرآن باید داری آن باشد اعم از شرایط عملی و ایمانی، موضوع دیگر مورد بحث، اصول و مبانی ای که مترجم قرآن کریم باید در ترجمه خود در آن عنایت داشته باشد. این اصول عبارتند از: اصولی همچون، جایگاه اصطلاحات در ترجمه، لزوم رعایت مبانی کلامی و فقهی در ترجمه، نقش سیاق در ترجمه، وجوه و نظائر در ترجمه و موضوعاتی دیگر همچون: ضرورت و اهمیت ترجمه و ادله موافقین ترجمه قرآن و پیشینه ترجمه قرآن در اسلام، تحلیل و ارزیابی نظرات لغویین درباره واژه ترجمه، مورد بحث در این حوزه قرار گرفته است . حوزه دوم بحث پایان نامه، نقد و بررسی دو حزب اول قرآن است که در این حوزه اشکالات ادبی، لغوی، بلاغی ترجمه آقایان (الهی، مکارم، ابوالفتوح، رازی، پورجوادی و میبدی) مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است و بعد از نقد و بررسی، پیشنهادی نگارنده بیان شده است/