جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واقع­گرایی اخلاقی بحثی فرااخلاقی و در حوزه هستی­شناسیِ احکام اخلاقی و در فهم نظریات بسیار تأثیرگذار است. به جهت تمایز لوازم واقع­گرایی و ناواقع­گرایی، نظریات در حوزه ارزش متمایز می­شوند. در این مقاله نظریات معاصر در رابطه حکومت دینی را از جهت واقع­گرایی و ناواقع­گرایی طبقه­بندی می­کنیم. اهمیت مسأله از این جهت است که اولاً از خلط نظریات همچون نظریات فقهی و نظریات سکولار جلوگیری می­شود و ثانیاً لوازم هر اندیشه از دیگری بازشناسی می­گردد. کمتر تحقیقی نظریات حکومت دینی را از این جهت بحث کرده است. دیدگاه­ها در رابطه ساختار حکومت را می­توان به سه دسته واقع­گرا، ناواقع­گرا و دوگانه­گرا تقسیم کرد. نظریاتی چون قراردادگرایی محض ناواقع­گرا هستند و نظریاتی که از مردم­سالاری دینی تفسیری سکولار ارائه می­کنند، همچون استدلال بر تمایز باورهای آفاقی- باورهای انفسی یا نظریه حکومت دموکرات اسلامی و دیگر نظریات مشابه دوگانه­گرا هستند. فقیهان شیعه با وجود اختلاف تعابیر و اختلاف دیدگاه­ها در حوزه حکومت دینی همگی واقع­گرا هستند. قائلین به ولایت مطلقه یا ولایت محدوده، قائلین از باب امور حسبیه یا از غیرامور حسبیه، قائلین بر اساس منطقة الفراغ یا هر دیدگاه فقهی دیگر بر اساس واقع­گرایی سخن رانده­اند. بنابراین، مطابق دیدگاه فقیهان اولاً، مردم­سالاری هیچ نسبتی با قراردادگرایی محض یا دوگانه­گرایی ندارد؛ ثانیاً، احکام شریعت تابع مصالح و مفاسد واقعی هستند؛ سوم اینکه فرامین الهی منبع موثقی در فهم ارزش­های واقعی و شناخت مصالح و مفاسد واقعیه هستند؛ چهارم، نظر مردم به جهت تأثیر واقعی در مصالح واقعیة موضوع ارزش خواهد بود؛ پنجم، نقش خواست فردی حاکمان یا خواست مردم، منشأ ارزش نیست و به تعبیری ناواقع­گرایی و نسبیت فردی و اجتماعی نادرست است؛ ششم، معیار ارزش­سنجی همه احکام از جمله رأی حاکمان و خواست مردم، معیاری واقعی است؛ نهایتاً مردم بر اساس معیار واقعی مختار، صاحب حق و تکلیف خواهند بود.

تشبیه یکی ازعناصر بلاغی است که اساس بلاغت بشمار می‌آید چرا که بلاغی ترین مولفه بلاغت را بسیاری از بلاغیون استعاره شمرده اند چراکه اساس استعاره تشبیه است.با توجه به اینکه تشبیه امر مشترکی بین زبانها وفرهنگهای ملل مختلف است وهمچنین بسیاری از ساختارهای تشبیه نیز مشترک است اما نباید از نظر دور داشت که نوع تشبیه وانتخاب مشبه به‌ها امری مشترک بحساب نمی‌آید براین اساس در بسیاری از موارد با توجه به اختلاف فرهنگها، محیط و...اختلافات ریشه‌ای بچشم میخورد.وبا توجه به قرابت دوزبان عربی وفارسی،جستجوی نقاط مشترک وموارد اختلافی بین دو زبان مطمح نظر پژوهشگران قرار گرفته است. در این راستا وبا توجه به جایگاه بی مانند قران بین مسلمانان، تمایل به ترجمه قران بعد از انقلاب اسلامی افزایش یافت ومترجمان بسیاری قران را ترجمه نمودند که خالی از نقد نیست. نگارنده براساس علاقه به موضوع ترجمه وبلاغت،دو ترجمه از ترجمه‌های معاصر را انتخاب نموده وترجمه تشبیه از منظرادبیات تطبیقی را مورد بررسی قرار دادم.شایان ذکر است که نقد وبررسی مذکور براساس شیوه توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است.در نتیجه مطالعه ترجمه‌ها به نتایج جالب دست یافتم که اجمالا می‌توان گفت: بر ترجمه قرآن آقای ملکی با وجود امتیازات فراوانی که دارد، از آسیب در امان نمانده است. این کاستی‌ها در بخش مفردات، نحو، صرف، بلاغت، تعابیر و اصطلاحات و ایهام به چشم می‌خورد. بررسی چند مورد از اشکالات ترجمه آقای ملکی: اشکال در برداشت‌های لغوی مترجم در برداشت معانی لغوی قرآن به زبان فارسی دارای اشکالاتی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود؛ 1. تفاوت ایمان و اسلام در ترجمه آیه (وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قالَ الْکافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِینٌ) (یونس،2) آمده است: «... در عبارت «یَتُوبَ عَلَیْهِمْ»، فاعل یتوب، «خداوند» است و معنای آن چنین می‌شود که «مگر این که خدا بخواهد آنها را ببخشد یا به خاطر ستمی که کرده‌اند مجازاتشان کند»؛ اما مترجم به فاعل بودن خداوند توجهی نداشته و کافران را «فاعل» دانسته است؛ باید توجه داشت که عبارت «تابَ عَلَی» اشاره به پذیرش توبه یا رجوع خداوند به مردم است، یعنی خداوند به او توفیق توبه داد (منتصر،1380، ذیل واژه تاب) یا توبه او را پذیرفت (راغب اصفهانی، 1416، ص169) زمانی که توبه منتسب به خدا می‌شود، با حرف «علی» می‌آید و ملازم رحمت و عطوفت است (مصطفوی،1430، ج1، ص431) و «تابَ الی» اشاره به توبه مردم و رجوع آن‌ها به خداوند است، یعنی برگشت از معصیت با تصمیم عدم ارتکاب به آن‌ (قرشی، ج‌1، ص285). (نبوی و شاهمرادی، 1395، ص17) در بسیاری از آیات قرآن جملاتی شبیه به هم وجود دارد که مترجم باید به آن‌ها توجه داشته باشد و آن‌ها را یکسان ترجمه کند، نمونه‌هایی از این اشکال ارائه می‌گردد: عبارت (ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِه( که در سه آیه (الحج،74 و الزّمر،67 و الانعام،91) آمده است و مترجم آن‌ها را به صورت‌های مختلف ترجمه کرده است ونقدهای دیگر...ترجمه علی کرمی نیز با وجود مزایای بسیاری از جمله روشمند بودن وروانی نگارش در واژه گزینی دچار لغزش هایی شده است. شایان ذکر است که نقد وبررسی مذکور براساس شیوه توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است.

پرسش از معنای زندگی و جست‌‌و‌‌جو از علّت‌‌های انگیزه‌‌بخش زندگی، از مسائلی بوده که همواره ذهن بشر بدان معطوف و مشغول بوده است. ویل دورانت فیلسوف و مورّخ آمریکایی قرن نوزده و بیستم میلادی از جمله اشخاصی است که درصدد پاسخ به این مسئله برآمده، کتابی در این زمینه نگاشته و بخشی از آرای اندیشمندان و افراد را با تفکّرات متفاوت در آن آورده است. علامه جعفری نیز از اندیشمندان و فیلسوفان معاصر اسلامی با مبانی اسلامی و توحیدی خود در این باره نظراتی را مطرح نموده است. این نوشتار با بررسی نظر ویل دورانت و علامه جعفری دربارۀ معنای زندگی بر اساس مبانی انسان‌‌شناختی آن‌‌ها دریافته است که دورانت با نگاه مادّی که به زندگی انسان دارد، زندگی او را نیز تنها از بعد مادّی معنا می‌‌کند؛ هرچند به‌‌طورکامل و صریح دین را از دایرۀ معنابخشی زندگی حذف نمی‌‌نماید و حتّی احتمال تأثیر آن را بیان می‌‌کند، امّا در نتیجه کلی، همین روال زندگی مادّی و معمول و برآورده شدن نیازهای مادّی بشری را کافی می‌‌داند. در مقابل، علامه جعفری با مبانی انسان‌‌شناسانه اسلامی و با نگاه توحیدی، ساحت انسان را منحصر به بعد مادّی نمی‌‌داند و بُعد دیگری ورای مادّه و دنیا لحاظ می‌‌کند. بر همین اساس، معنایی که برای زندگی انسان ارائه می‌‌دهد، متعالی و کمال‌‌جویانه است. آنچه می‌‌توان به‌‌عنوان نقطه اشتراک علامه و دورانت اشاره کرد، مختار بودن، وسعت‌‌پذیری علم و جز از کل بودن انسان در نظام هستی است که این نگاه به معنایی که به زندگی انسان می‌‌دهد، اثرگذار است.

برداشت‌های اسطوره‌ای از آفرینش، منعکس‌کنندۀ ذهنیت انسان از هستی و خلقت ‌است که اغلب، هدف از آن‌ها رفع ابهام از مرحلۀ پیش از آفرینش و خود آفرینش است. کریستین بوبن در آثار ادبی ـ عرفانی خود گاه با زبانی توصیفی، گاه ادبی و استعاری، به هستان‌شناسی آفرینش پرداخته‌ است. بینش او به نظام هستی، تشابه قابل توجهی با آراء سهروردی پیرامون «انوار قاهره» و «انوار مدبره» دارد؛ بوبن نیز عواملی ماورایی همچون نور الهی و فرشتگان را در کنار عوامل دیگر، مؤثر در خلقت طبیعت و مدیریت آن‌ها می‌بیند. هدف از این جستار با رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی‌ بازخوانی عمقی‌تر آثار ادبی ـ عرفانی بوبن و شناخت بهتر جهان‌بینی او در تطبیق با فلسفۀ اشراقی سهروردی است. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که کریستین بوبن با نوعی خودآگاهیِ اشراقی و با نگاهی بوطیقایی ـ عرفانی، اسطورۀ آفرینش را در تداوم همیشگی با «وجه خدا» و یا به عبارت ما، مصداق بارز «کل یومٍ هُو فی شَأن» می‌بیند. در آثار وی این اسطوره، زایشی زنجیروار و جاویدان از «هستی» را در ارتباط نزدیک با ابدیتی نورانی ترسیم می‌کند. بوبن همانند سهروردی نور را مبنای وجود و عامل تداوم آن می‌بیند، که از نظر ما نوعی نگاه شِبه اشراقی است.

از دیرباز دلایل ضرورت نبوت موردتوجه بسیاری از متفکرین اسلامی قرار گرفته است. برخی مانند اشعری‌ها که حسن و قبح عقلی را نمی‌پذیرند، برای اثبات نبوت چه در صدق ادعا و چه در محتوای رسالت، تنها معجزه داشتن را شرط دانسته‌اند، ولی برخی مانند عدلیه و معتزله معجزه را تنها دلیل ادعای نبوت دانسته و دلایل متفاوتی را در اثبات ضرورت نبی مطرح کرده‌اند. فاضل مقداد، متکلم قرن هفتم و علامه طباطبایی، فیلسوف دورۀ معاصر در بیان ضرورت نبی از براهین و روش‌هایی متفاوت بهره برده‌اند. فاضل مقداد با تمسک به روش متکلمین و بهره‌گیری از برهان لطف و همچنین با استدلال به روش حکما و بهره جستن از برهان اصلاح نوعی انسانی، ضرورت بعثت نبی را اثبات کرده است. اما علامه نه تنها دو روش فاضل مقداد را با دلایل متقن رد نموده است، بلکه براهین متعددی را مانند برهان نیازمندی بشر به ‌نظام قانون کامل، برهان هدایت انسان به کمال مطلوب و برهان خالی نبودن زمین از حجت اقامه نموده است. در این مقاله دیدگاه علامه طباطبایی به دلیل داشتن براهین یقینی به عنوان نظر برگزیده، تبیین شده است.

موضوع شناخت دشمن در قرآن کریم مورد توجه ویژه قرار گرفته است. به‌طور کلی سیاست اصولی دشمن در مبارزه با مسلمانان مداوم و دائمی است، اما آنها همیشه از یک روش استفاده نمی‌کنند. آنها اصولی متناسب با شرایط زمان را جهت مبارزه به کار می‌گیرند. یکی از ترفندها و راهکارهای دشمنان، تضعیف پایه‌های مکتب اسلام است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی انواع روش‌های مقابله دشمنان برای تضعیف پایه‌های مکتب اسلام تبیین شده است. از دیدگاه قرآن کریم؛ استفاده از موضوعات مذهبی، اتهامات مختلف، قانون‌گذاری جعلی، اقدامات ضدتبلیغی، تهمت و سرزنش، تحقیر، تخریب پایگاه‌های اعتقادی، جنگ و مبارزه، همه ازجمله تاکتیک‌ها و روش‌های مبارزه دشمنان برای تضعیف پایه‌های مکتب اسلام است.