جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حول زیارة القبور توسط خلیفه عبید الکلبانی العمانی به رشته تحریر در آمده است. همانا زیارت قبور از مسائل فرعی فقهی است. وهابیون از این عمل به عنوان یك عمل شرك آمیز، حرام و بدعت یاد می كنند. آیات قرآن و روایات فراوان در خصوص جواز زیارت قبور، مخصوصا زیارت قبور پیامبران، اولیا و صالحان تاکید کرده است. نویسنده این کتاب در صدد بررسی مساله زیارت قبور و رد شبهات و اتهامات وارده به زوار قبور از طرف وهابیت پرداخته است و زیارت قبور را با استناد به احادیث نبوی عملی مستحب و نیکو می داند. این کتاب شامل بیست قسمت عنوان می باشد. برخی از عناوین این کتاب عبارتند: اجازه و مجوز از پیامبر (ص) برای زیارت، حدیث قبور را زیارت کنید همانا شما را به یاد مرگ می اندازد، زنان و زیارت قبور، گفته های علما در مسأله زیارت، مناقشات در گفته های علما در مسأله زیارت، روایات نهی از تشییع جنازه، روایات لعن زنان زائر قبور، روایات آموزش زیارت قبور توسط پیامبر به عایشه، ابن قیم سعی بر توجیه روایت زیارت قبور توسط عایشه را دارد، مناقشه با ابن قیم در مبحث روایت زیارت قبر توسط عایشه و ردّ بر آن، زیارت حضرت زهرا قبر حمزه عمویش را. نویسنده در این کتاب با بررسی موضوع زیارت قبور به این نتیجه رسیده است که زیارت قبور از اعمال مستحبی و مورد تاکید قرآن و روایات اسلامی است. لذا نویسنده با پاسخگویی به سؤالات ایراد شده در موضوع زیارت قبور به نقد و ردّ شبهات و اتهامات آنان پرداخته است.

کتاب تعریف الانام فی التوسل بالنبی و زیارته علیه الصلاة و السلام توسط محمد بن محمد ابن حاج به رشته تحریر درآمده است. این کتاب مجموعه مقالاتی است که حول مساله ی توسل به پیامبر اکرم (ص) و اثبات مشروعیت و مقبولیت آن از دیدگاه شرع مقدس اسلام بوده، همچنین به مساله ی زیارت قبر آن حضرت(ص) و اثبات مشروعیت و محبوبیت آن از نگاه شرع، می پردازد. عمده مقالاتی که در این کتاب و در این خصوص آمده است بدین شرح می باشد: مقاله اول که عنوان کتاب هم از این مقاله اتخاذ شده است، نوشته محمد العبدری است، این مقاله به مساله ی زیارت قبور و خصوصا زیارت قبر پیامبر اکرم (ص) می پردازد و ضمن نقد ادله ی وهابیان در انکار مشروعیت این موضوع، به بحث جواز طلب شفاعت از پیامبر اکرم (ص) هم پرداخته و این مساله را نیز به تفصیل بیان می دارد. مقاله دیگر با عنوان «سهام الموحدین فی حناجر المارقین» اثر عبدالرحمن الفیحون است که با تکیه بر احادیث معتبر و اقوال علما و نیز آ یات قرآن به بیان ادله جواز توسل پرداخته است. مقالات دیگری نیر در همین موضوعات آمده است از جمله مقاله «سهام الجلالة فی افندة اهل الضلالة» نوشته عبدالصمد احمد الحیفی السنان و مقاله «فصل المقال فی حکم الصلاة بالنعال» نوشته عبدالله بن محمد الهاد ی بن عبدالقادر.

کتاب شعاع النور فی احکام القبور توسط الشیخ احمد فرید المزیدی به رشته تحریر درآمده است. مسئله بوسیدن و مسح قبور اولیاء و بزرگان البته در صورتی که مقصود تبرک کردن باشد، از اموری است که نزد مسلمانان رواج دارد. در همین رابطه کتابی به نام جمع المقال فی اثبات کرامات الاولیاء فی الحیاه و بعد الانتقال تالیف شده که بر این مسئله اشکالاتی را وارد می کند. نویسنده در این کتاب به توضیح و پاسخ به اشکالاتی که در کتاب فوق وارد شده، پرداخته است. مطالب این کتاب شامل بیان مسائلی همچون: مساله بناء بر قبور و کتابت بر قبور،‌ مساله بناء تابوت، زندگی بعد از مرگ اولیاء و وجوب اعتقاد به آن و ... می باشد. نویسنده در پایان نتیجه می گیرد که دلیل تحریم کنندگان استشفاء به قبور و تبرک و بوسیدن قبور، بدعت است و آنها مردگان را جمود دانسته و قائل به حیات بعد از مرگ نیستند که در این کتاب دلایل کافی بر رد ادعای آنها وارد شد.

صلاة أبي‌بكر في مرض النبي(ص) اثر سید علی حسینی میلانی، در نقد و بررسی حدیثی است که در منابع اهل سنت به عنوان یکی از ادله خلافت ابوبکر مورد استناد قرار گرفته است. این اثر، مشتمل بر مقدمه نویسنده و سه بخش است. نویسنده در ابتدا متن حدیث به همراه ناقلین آن‌ از منابع مختلف اهل سنت نقل کرده است. سپس در بخش دوم، حدیث را به لحاظ سندی مورد مداقه قرار داده است. در آخرین بخش نیز محتوای حدیث را نقد و بررسی کرده است. این رساله مختصر، بحث و تحقیق درباره این خبر است که نبی(ص) در ایام بیماری پیش از رحلت، ابوبکر را به نماز با مسلمین امر کرد و ابوبکر به سوی مسجد خارج شد و به‌جای آن حضرت با مردم نماز گزارد. این حدیث از این جهت اهمیت دارد که در رابطه با احوال و سیره مبارک پیامبر(ص) است؛ قائلین به خلافت ابوبکر پس از پیامبر(ص) به آن تمسک کرده‌اند؛ احکام شرعی و مسائل اعتقادی و موضوعات دیگری هم از آن استفاده می‌شود. در بخش اول کتاب به اسناد حدیث مذکور به همراه متون آن ارائه شده است. نویسنده در ابتدای این بخش به این نکته اشاره کرده: احادیثی که در صحاح سته و مسند احمد ذکر شده است به لحاظ لفظی کامل‌تر و به لحاظ سندی قوی‌تر هستند به این منابع بسنده شده است؛ با اطلاع از این منابع می‌توان به احوال دیگر منابع نیز آگاهی یافت و اشاره به آنها اطاله کلام خواهد بود موطأ مالک، صحيح البخاري، صحيح مسلم، صحیح ترمذی، سنن أبي‌داود، سنن نسائی، سنن ابی‌ماجه و مسند احمد اسانید این حدیث هستند که نص روایت از آنها نقل شده است. در بخش دوم کتاب، سندهای حدیث مورد بررسی قرار گرفته است. این حدیث از نه نفر از صحابه نقل شده است که عائشة بن ابی‌بکر، عبدالله بن مسعود، عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمر و ابو‌موسی اشعری از جمله این افرادند. اساس و پایه همه این احادیث، عایشه است و برخی از احادیثی که از غیرصحابه نقل شده، مرسل هستند که به واسطه عایشه نقل شده است است. اولین حدیثی که نویسنده سند آن‌را مورد بررسی قرار می‌هد، حدیثی است که ابوموسی اشعری نقل کرده است. علاوه بر اینکه این حدیث مرسل است، ابوبردة فرزند ابوموسی اشعری از جمله کسانی است در سند حدیث قرار دارند. او مردی فاسق و گناهکار بود که در قتل حجر بن عدی دخالت داشت چراکه در گروهی وجود داشت که علیه حجر شهادت باطل و دروغ داد و منجر به شهادتش شد. نویسنده دیگر اسناد این حدیث را به دقت مورد بررسی قرار داده و دلایل ضعف هر کدام را متذکر شده است تا اینکه به حدیث عایشه می‌رسد او درباره این سند می‌گوید: اما حدیث عایشه، مهم‌ترین حدیث است چراکه او همراه داستان بوده است و احادیث دیگران به او منتهی می‌شود و خود صاحب قصه است. از سوی دیگر حدیث او دارای صحیح‌ترین اسناد نسبت به دیگران دارا می‌باشد و از حیث متن، کامل‌ترین است. نویسنده در دو مبحث به بررسی سند حدیث عایشه می‌پردازد: طرق احادیث نقل شده از عایشه به افرادی چون اسود بن یزید نخعی، عروة بن زبیر بن عوان، عبیدالله بن عبدالله بن عتبه بن مسعود و مسروق بن اجدع منتهی می‌شود. که همه این طرق مورد طعن و قدح و تضعیف قرار گرفته و از درجه اعتبار ساقط گشته‌اند. مبحث دوم، تضعیف راوی این حدیث است که نویسنده طی صفحاتی چند به تضعیف این راوی و ساختگی بودن این حدیث اشاره می‌کند. نویسنده در سومین بخش از کتاب، این سؤال که چگونه می‌شود حدیثی را که نویسندگان صحاح، مسانید، معاجم و مانند آن بر آن اتفاق دارند و آن را از گروهی از صحابه نقل کرده‌اند از جمیع طرقش ساقط از اعتبار باشد؟ چنین پاسخ می‌دهد که رجال سندهای این حدیث، به انواع جرح، مجروح هستند، دیگر این‌که علمای حدیث، رجال و کلام معتقدند که احادیث کتب صحاح سته صحیح، ضعیف و موضوع هستند و در میان صحابه عادل و منافق و فاسق هم بوده است. البته مشهور علمای اهل سنت قائل به اصل عدالت صحابه و صحت روایات صحاح بخاری و مسلم هستند. اما این دو شهرت پایه و اساسی ندارد. نویسنده سپس اعتراف می‌کند که نسبت به حدیث «نماز ابوبکر» از اهل سنت، کسی را نیافته است که بر آن طعنی وارد کند اما نه بدین جهت که در صحاح آمده است بلکه اصل در قبول و صحیح دانستن آن، به جهت آن است که این حدیث را از ادله خلافت ابوبکر قلمداد نموده‌اند و لذا علمای اهل سنت در کتب کلامیه و مانند آن به آن استدلال کرده‌اند؛ به عنوان مثال قاضی عضدالدین ایجی در ادله‌ای که به اعتقاد او دلالت بر امامت ابوبکر می‌کند چنین نوشته که پبامبر(ص) در نماز، ابوبکر را جانشین خود نمود و او را عزل نکرد پس او در این امر و امور دیگر جانشین آن حضرت باقی ماند، چراکه کسی قائل به فصل و جدایی امور از یکدیگر نشده است. در ادامه، روایتی به علی(ع) نسبت داده شده که به ابوبکر فرمود رسول‌الله(ص) تو را در امر دینمان مقدم نمود، آیا ما تو را در امر دنیایمان مقدم نکنیم. این حدیث در پاورقی کتاب مورد نقد قرار گرفته و از احادیث موضوع دانسته شده که به دروغ به معصوم نسبت داده شده است. در سند این حدیث حسن بصری وجود دارد که معروف به ارسال و تدلیس و انحراف از امیرالمؤمنین(ع) است. فخر رازی نیز این خبر را به عنوان نهمین دلیل بر خلافت ابوبکر آورده است. وی چنین استدلال می‌کند که پیامبر(ص) او را در ایام مرض موت او را در نماز جانشین خود نمود و او را از این سمت عزل نکرد، پس واجب بود که بعد از مرگش هم، جانشین او در نماز باقی بماند و هنگامی‌که خلافتش در نماز ثابت شد خلافتش در سایر امور هم ثابت است چراکه کسی قائل به تفاوت میان آنها نشده است. دیگر علمای اهل سنت نیز با عبارات مختلف همین‌گونه استدلال کرده‌اند که نویسنده این‌گونه پاسخ می‌دهد: بر فرض صحت این حدیث، دلالت بر امامت کبری و خلافت عظمی نمی‌کند چراکه نبی(ص) به هنگام خروج از مدینه ابن ام‌مکتوم را برای امامت جانشین خویش نمود. ابوداود در سننش، بابی را با عنوان «باب امامة الاعمی» قرار داده و این خبر را در آن روایت کرده است. آیا کسی به این دلیل که در نماز جانشین پیامبر(ص) قائل به امامت ابن ام‌مکتوم شده است؟ جالب آن‌که ابن تیمیه –ملقب به شیخ الاسلام- اعتراف کرده که چنین نیست هر کسی که در زمان حیات پیامبر(ص) بر تعدادی از امت جانشین آن حضرت بوده است، صلاحیت جانشینی پس از رحلت آن حضرت را نیز داشته باشد؛ همچنان‌که ابن ام‌مکتوم نابینا در زمان حیات جانشین آن حضرت شد اما صلاحیت خلافت پس از مرگ را نداشت و بشیر بن عبدالمنذر و دیگران نیز این‌گونه بودند. نویسنده در انتهای کتاب پس از بررسی مهم‌ترین و صحیح‌ترین احادیثی که در این زمینه نقل شده است چنین نتیجه می‌گیرد: «هیچ حدیثی را نیافتیم که مورد پذیرش باشد و بتوان در چنین قضیه‌ای قطعی بدان تکیه کرد؛ زیرا که راویان آن احادیث یا ضعیف یا مدلس یا ناصبی یا عثمانی و یا خارجی هستند. با این حال، وجود این حدیث در صحاح سودی نمی‌بخشد و پذیرش همه، این احادیث را، فایده‌ای ندارد. آن‌گاه با چشم‌پوشی از سند آن‌ها، متن و دلالت آن‌ها را مورد بررسی قرار دادیم و با توجه به این‌که این قضیه یک قضیه بیش نبوده و تکرار نشده است –آن‌سان که شافعی و دیگر بزرگان فقه و حدیث که پیرو سخن او هستند به آن تصریح کرده‌اند- ما آن احادیث را متناقض و گوناگون یافتیم که یکدیگر را تکذیب می‌کردند، به‌گونه‌ای که هیچ وجه جمعی برای آن‌ها ممکن نبود.