جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حواش علي كتاب التتمة لآخوند يوسف و هو من العامة‌ ظاهراً كما يظهر من بحوثه حول «الفرقة الناجية» في أوائل الكتاب. (انصاري-محمد باقر) حاشيه اي است از محشي ناشناس با عنوان (قوله -قوله) بر تتمه الحواشي از تاليفات ملا يوسف بن محمد خان قره باغي محمد شاهي كوسج كه آن را بر شرح ملا جلال دواني بر عقايد نسفيه نگاشته است. همچنين محشي به رد مطالب و اشكالات سيد حسين خلخالي نيز مي پردازد. [شيخ علي حيدر 1/71]

شيخ الطائفه ابو جعفر محمد بن حسن طوسي متوفي 460 هـ ق، كتاب معروفي دارد بنام مصباح كه اين كتاب را علامه حلي متوفي 726 هـ ق، خلاصه نموده است و بنام منهاج الصلاح في مختصر المصباح موسوم داشت و بر آخر اين كتاب، يك باب افزود كه در عقائد بود و اين باب بنام باب حاديعشر ناميده شد و بعلت شمول آن بر مطالب اعتقادي شيعه اين باب بصورت مجزي تحرير يافت و بر آن شروح و حواشي و تعليقاتي نگاشته گرديد كه از آنجمله مولي عبدالباقي بن محمد حسين بر اين باب حاديعشر گزارشي بعربي نگاشته است و بنام حاشيه باب حادي عشر خوانده شده است و سپس از او خواستند تا اين گزارش را بفارسي بنويسد، او نيز رساله اي بتفصيل بزبان شيرين فارسي نبشت و باسم ذخيرة يوم المحشر في شرح الباب الحادي عشر مسمي ساخت گويا پس از اين كتاب ذخيره را خلاصه كرده است و بنام روضة الانوار و زبدة الافكار ناميده است. (محمود فاضل) حاشيه توضيحي نسبتاً‌ مختصري است بر رساله «الباب الحادي عشر» علامه حلي با عناوين «قوله - قوله» و گاهي به رد و ايراد نيز مي پردازد. اين حاشيه جز شرح فارسي مفصل شارح است كه به نام «ذخيره يوم المحشر في شرح الباب الحادي عشر» پس از اين حاشيه نوشته است. (احمد اشكوري) [الهيات مشهد 2/266؛ مركز احياء ميراث 1/503؛ نشريه 13/387؛ رايانه ملي 1178]

در يک مقدمه و چند فصل، کتاب اول در سه قسم، قسم اول در 24 فصل، قسم دوم دو فصل و کتاب دوم در بيست فصل و کتاب سوم بيست و دو فصل در توحيد و کلام اسلامي، در روز دوشنبه 6 ربيع الاول 605 در گرگانج (جرجانيه) خوارزم در کوچه (؟) نگارش يافته است. آغاز كتاب: قال مولانا الامام الداعي الي الله محمد بن يحيي بن الحسين الرازي ... و هو المسمي في لسان اليونانيين باثولوجيا و هو مرتب علي مقدمة و کتب ... انجام كتاب: ان يختم عاقبتي بالخير و الرحمة و الروح و الريحة و الريحان انه الملک الديان الرحيم المنان. [کتابخانه ملک 1/13]

محشي شناخته نشد. حاشيه اي توصيفي با عناوين (قوله-قلنا) بر رساله «التهليلية» شمس الدين محمد استرآبادي (قرن10ق). معرفي شده در همين فهرست-است. اين حاشيه هر چند مختصر است اما توضيحات جامعي در مورد مباحث مطروحه ارائه كرده است. با جستجو در منابع محشي شناخته نشد. [اهدائي رهبر4-1]

حاشيه اي است با عناوين (قوله-قوله) بر رساله قضا و قدر ملاصدرا كه يكي از شاگردان ملا علي نوري نگاشته و در ضمن از عبارت «قال الاستاذ» و هكذا قال الاستاذ سود جسته است. در فهرست موجود در برگ نخست نيز نام رساله «تقريرات الحكيم النوري دام ظله المتعلقة برسالة الصدرية ره في القضا و القدر» آمده است. (مرعشي نجفي، محمود) [مرعشي 35/361؛ الكرام البرره 3/47؛ كتابشناسي جامع ملا صدرا 275. ]

رساله اي است در بيان قضا و قدر از ديدگاه اماميه كه در يك مقدمه و چندين فصل نگاشته شده است، بدين ترتيب: مقدمه در بيان مبدأ حدوث اقوال در افعال عباد، فصل اول دردعوت اهل حق، بقيه فصلها به صورت پراكنده آمده است. در ايضاح المكنون نام رساله ايقاظ البشر ... آمده است. در فهرست شيخ طوسي و رجال نجاشي از آن نام برده نشده است. از سيد مرتضي علم الهدي و نام كامل آن « انقاذ البشر من الجبر و القدر » است. (عبدالحسين حائري) آغاز كتاب: نبتدأ رسالتنا هذه بالحمد لله ربنا علي نعمه الواصلة منه الينا ... . فالحمد لله الذي احتصنا بهذه النعمة و شرفنا بهذه الفضيلة ... سألت اعزك الله و ارشدك املاء رسالة في القدر فقد جالت به الفكر و اكثرها عن معرفة قد انحسر ... و اعلم ان الكلام في القضاء و القدر قد اعيي اكثر اهل النظر و اتعب ذوي الفكر و المتكلم فيه بغير علم علي غاية الخطر ... . انجام كتاب: فانظر كيف وصاه و امره بان يفعل الخير و يجتهد في تحصيله و ما اشبه هذا من الحديث اكثر من ان يحصي و الحمد لله و الصلاة علي آل الله [فهرست آستان قدس 11/38؛ مرعشي 32/776 و 34/821؛ الذريعة: 2/401؛ ايضاح المكنون: 1/159؛ مجلس شورا 10/1741؛ فيلم دانشگاه 1/574؛ نشريه 5/427؛ عكسي مرعشي 3/211؛ معجم التراث الكلامي 1/512-513]