جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مسئله حکومت و حاکميت، از مهمترين مسائل مطرح در زندگي اجتماعي بشر بوده است. اين پژوهش به جنبههاي مختلف حکومت از ديدگاه امام علي عليه السلام در نهجالبلاغه پرداخته است. پس از کليات، شرايط و ويژگيهاي حاکم و وظايف او، و حقوق متقابل حکومت و مردم ارائه شده است. از نگاه امام علي عليه السلام، حکومت به معني مديريت، هدايت و خدمت به مردم است. آن حضرت وجود يک حاکم عالم، عادل و مقتدر را براي نظامبخشي امور اجتماعي مردم، اجراي قانون الهي و رفع نيازهاي مردم، ضروري ميداند. همچنين براي حاکم، شرايط و خصوصياتي را لازم ميداند که از جمله آنها، ايمان، عقل و درايت، علم و معرفت، و عدالت و دادگري است. از نظر امام علي عليه السلام، نفس حکم راندن بر مردم هدف نيست؛ بلکه حکومت وسيلهاي براي تحقق و اجراي احکام الهي و ايجاد نظام عادلانه اسلامي است. از اين رو، براي حاکم وظايفي را باور دارد که به فردي و اجتماعي تقسيم ميشود. وظايف فردي حاکم، خودسازي و رعايت اخلاق اسلامي و وظايف اجتماعي او، ايجاد عدالت، ايجاد نظم و امنيت، و قضاوت است. همچنين براي قاضي شرايطي را قائل است که بيان شده است. امام عليه السلام حکومت و مردم را داراي حقوق متقابل ميداند. برخي از حقوق مردم بر حکومت از نظر آن حضرت عبارت است از: برابري و مساوات (يعني تساوي مردم در برابر حقوق، برابري مردم در مقابل قانون و تساوي در بيتالمال)، تأمين معيشت و رفاه عمومي، تعليم و تربيت و تأمين آزادي عقيده و بيان. همچنين حمايت از حاکم، وفاي به عهد و پيمان با حاکم، و خيرخواهي نسبت به حاکم، از جمله حقوق حاکم بر مردم است.