جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چند صفحه مختصر حاضر از علامه امینی ره درباره سوره توبه و ابلاغ آن توسط امیرالمومنین علی علیه السلام می باشد که پیامبر از طریق وحی آن را به امام علی سپرد و آن را از دست ابوبکر گرفت.

کتاب مختصر حاضر اثری است ارزشمند از علامه امینی راجع به غدیر، این بار با ذکر اشعار دعبل درباره غدیر می باشد.

کتاب مختصر حاضر به بررسی و تبیین صحابه و عدالت آن می پردازد. کتاب اول صحابه را تعریف می کند بعد از آن اقوال درباره صحابه را ذکر می کند که یکی از اقوال بحث عدالت صحابه و عدالت جمیع صحابه است که مصنف در آن اشکال می کند و در نهایت نظر خود را درباره بحث عدالت صحابه ذکر می کند.

حدیث پژوهان برای شناخت روایات سره از ناسره که در گذر زمان به مجموعه های حدیثی راه یافته اند. معیارهایی عنوان کرده اند. این معیارها از یک سو ناظر به سند حدیث و از سوی دیگر ناظر به متن احادیث هستند. از آنجا که بررسی سند حدیث با محدودیتهایی مواجه است، بررسی متن مهمترین راه ارزیابی حدیث است که حتی در صورت صحت سند آن، حکم بطلان حدیث را امضا میکند. قرآن، سنت، شأن معصوم، علم، واقع، عقل و تاریخ اموری هستند که روایت در صورت تعارض با آن قابل نقد است. به این همه، جانبداری از جریانهای سیاسی، کلامی و فقهی را هم باید افزود که روی هم هشت معیار اصلی در ارزیابی متن هستند که در این مقاله عرضه گشته و نمونه هایی برای آن، از منابع حدیثی اهل سنت و شیعه ارائه شده است.

کتاب غنوصیان در اسلام؛ شیعیان غالی و علویان از معدود آثاری است که دربارۀ این موضوع به زبان فارسی ترجمه شده است. در این مقاله ضمن توجه به اهمیت کتاب، انتقادهایی به آن وارد شده است. توجه بیش از حد نویسنده به منابع ملل و نحل، ارائه نکردن تعریف مشخص از غنوصی گری، و گم بودن قلم نویسنده در میان انبوهی از نظرات سایر نویسندگان که وی به آثار آن ها ارجاع داده، از مهم ترین مسائلی است که جای درنگ و تعمق بیشتری دارد.

مع الدكتور ناصر القفاري في أصول مذهبه، تألیف ابوالفضل اسلامی در پاسخ به اتهامات ناصر قفاری در کتاب «أصول مذهب الشيعة الاثنی عشرية» نوشته شده است. در این اثر یک جلدی به زبان عربی شبهات مطرح‌شده با استناد به آیات و روایات و اقوال علما مورد نقد قرار گرفته است. کتاب، مشتمل بر مقدمه نویسنده و متن اثر است که بدون دسته‌بندی خاصی شبهات قفاری را پاسخ گفته است. اساس بحث نویسنده در نقد عبارات «الشيعة قائلون بالتحريف» یا «الشيعة تعتقد بتحريف القرآن» است؛ یعنی شیعه قائل به تحریف قرآن کریم است. نویسنده، کتابش را با این داستان آغاز کرده است. حکایت شده که مردی خبر مرگ دوستی قدیمی را شنید. یک روز او را زنده ملاقات کرد، پس تعجب کرد و به او گفت: ای رفیق به من گفته شد که تو مرده‌ای! دوستش به او گفت: ولی حالا می‌بینی که من زنده‌ام و روزی می‌خورم و پیش از این نمرده بودم! پس تعجب مرد بیشتر شد و با اصرار بر انکار حیات او می‌گفت: چگونه تو نمرده بودی، درحالی‌که کسی که از تو موثق‌تر است مرگ تو را به من خبر داد؟! حکایت ما پیروان اهل‌بیت پیامبر(ص) با برخی از محققین اهل سنت همین است. می‌گویند: ما شنیده‌ایم که شما قائل به تحریف قرآن هستید. به آنها می‌گوییم: ما شیعیان و پیروان اهل‌بیت(ع) معتقد به تحریف قرآن نیستیم، بلکه معتقدیم که این قرآن که در دست مسلمین است بدون کم و زیاد همان است که بر رسول اکرم(ص) نازل شده است؛ باطل در آن راه نیافته و خداوند متعال آن را از هر تغییر و تحریفی حفظ کرده است. محقق سنی می‌گوید: کسی که خبر داده ابن تیمیه است که از شما موثق‌تر است! در جوابش می‌گوییم: آیا این خبر از ماست؟! چگونه از ماست و حال آنکه ما از آن بی‌خبریم؟! وی در ادامه با اشاره به نام چند تن دیگر از علمای اهل سنت، توجه به کلام این افراد و نادیده گرفتن سخن دیگر موثقین مانند صاحب «إظهار الحق» شیخ رحمت‌الله هندی را تعجب‌آور دانسته است. اسلامی، اتهامات کسانی چون قفاری مؤلف کتاب «اصول مذهب شیعه امامیه» را غیر قابل پذیرش می‌داند؛ چراکه او نه یک بار، بلکه بارها در امانت علمی خیانت کرده و متأثر از افکار وهابیت و اتهامات ابن تیمیه است که برخی علمای اهل سنت، او را کافر می‌دانند. قفاری در نقل عقائد شیعه به قول ابن تیمیه استناد می‌کند که نزد علمای مذهبش مردود است، چه برسد به علمای امامیه. وی در ابتدای متن کتاب به 15 مورد از سخنان ناصر قفاری که در آنها شیعه را در موضوعات مختلف مورد اتهام قرار داده، اشاره کرده است. سپس از موارد فوق 10 اتهام او را استخراج و لیست کرده است. سپس تأکید می‌کند که مهم‌ترین موضوعی که همه کتاب‌هایی از این دست آن را نوشته و در پخش و انتشار آن اصرار دارند، این است که «شیعه قائل به تحریف قرآن کریم است». سپس در مقام تبیین عظمت قرآن و جایگاه رفیع آن در مذهب تشیع برآمده و می‌نویسد: شیعیان از جنبه‌های مختلف اعتقادی، فکری، رفتاری و... از اهل‌بیت(ع) که عدل (هم‌سنگ) قرآن کریم هستند تبعیت می‌کنند. اهل‌بیت(ع) بر اهتمام به قرآن تأکید کرده و امت را به آن ارجاع داده‌اند پس از آن، از هریک از چهارده معصوم(ع) روایتی را در رابطه با قرآن کریم نقل کرده است. نویسنده، عبارت «شیعه قائل به تحریف است» را از دو وجه مورد بررسی قرار داده است. اول اینکه مقصود، مذهب شیعیان باشد؛ یعنی دینی که پیروان اهل‌بیت از آن تبعیت می‌کنند، قرآن را تحریف‌شده می‌داند. این وجه به‌اجمال و تفصیل در کتاب پاسخ داده و رد شده است. سپس می‌گوید: اگر منظور از شیعه، افراد و اشخاص شیعه است که قائل به تحریف هستند، باید احوال شیعه را از ابتدا تا زمان حاضر بررسی کنیم. آیا از اولین فرد یا افراد شیعه تا شیعیان معاصر کسی معتقد به تحریف و تغییر و نقصان قرآن کریم شده است؟ نویسنده برای پاسخ به این سؤال لازم می‌داند ابتدا معنای شیعه و تکون تاریخی آن را در آیات و روایت مورد بررسی قرار دهد؛ لذا با اشاره به روایات ذکرشده در منابع اهل سنت، اثبات می‌کند که شیعه در عهد نبی اکرم(ص) و از بین اصحابی چون سلمان و مقداد و... پدید آمده است. در ادامه این موضوع به اسامی 110 نفر از صحابه و 82 تن از تابعین که حدیث غدیر را نقل کرده‌اند، در پاورقی‌های کتاب اشاره می‌کند. نویسنده در آخرین مبحث کتاب این سؤال را مطرح می‌کند که آیا دکتر قفاری دلیلی و مدرکی بر اینکه شیعه و به‌ویژه اصحاب رسول اکرم(ص) مانند ابوذر، سلمان، مقداد و... قائل به تحریف بوده‌اند، دارد؟ سپس پاسخ می‌دهد که دکتر هیچ دلیل و برهانی بر اینکه همه افراد شیعه، که از آن جمله‌اند این اصحاب نیکوکار، قائل به تحریف کتاب خدا بوده‌اند، ندارد. وی سپس شایسته می‌داند برخی از فضایل آن اصحاب بزرگ شیعی را ذکر نماید تا برای خواننده محترم مشخص شود که این افرادی که ناصر قفاری آنها را مورد اتهام قرار داده چه کسانی هستند و جایگاه آنها نزد رسول‌الله(ص) چیست؟ در این رابطه روایاتی در فضیلت سه صحابی بزرگ رسول‌الله(ص) سلمان فارسی، مقداد بن اسود و ابوذر غفاری، نقل می‌کند، سپس به جهت رعایت اختصار، اسامی 173 تن از اعاظم شیعه و در آخر فضیلت حجر بن عدی، مالک اشتر، یعقوب بن اسحاق سکیت و ابان بن تغلب را با تفصیل بیشتری ذکر می‌نماید. در انتهای کتاب، کلینی و اثرش کافی معرفی و انتساب تحریف به وی مورد نقد و رد قرار گرفته است. درباره مصحف امیرالمؤمنین علی(ع) نیز چنین می‌خوانیم که این مصحف، آن‌گونه که اتهام زده‌اند، بدیل قرآن کریم نیست و ماهیت اصلی همان است، ولی در ترتیب سوره‌ها به‌حسب نزول و مکی و مدنی بودن و نیز اشتمال بر مجموعه‌ای از تفاسیر و توضیحات و ذکر مصادیق و تأویلات متفاوت است.

علامه حسن بن یوسف حلی كتاب «معارج الفهم فى شرح النظم» را در علم كلام نوشته است. اين كتاب در واقع شرح «نظم البراهين فى اصول الدين» از خود مؤلف است كه در قرن هشتم به زبان عربى نوشته شده است. علامه در اين كتاب قبل از ورود در مباحث اصول دين دو باب مبسوطا در مسئله نظر و حدوث باز نموده است. ايشان اول نظر را به «هو ترتيب امور ذهنيه يتوصل بها» إلى اخر تعريف مى‌ كند. علامه سپس دليل فقهى را مفيد علم دانسته و اين قول كه دليل نقلى متوقف بر ظنيّات عشر مى‌ باشد را باطل مى‌ داند. ايشان طرق استدلال را به طريق قياس، استقرا و تمثيل مى‌ داند. وى در مبحث قياس وارد مسائل منطقى شده و انواع قياس را با توضيحات لازم بيان مى‌ نمايد. باب دوم، معارج الفهم فى شرح النظم، همان طور كه گفته شد، در مورد حدوث است. ايشان در اين باب براهين حدوث عالم را ذكر كرده و به شبهات مطرح شده، در اين زمينه پاسخ مى‌ دهد. وى اصول دين را از مسئله توحيد آغاز مى‌ كند و دو برهان براى وجود صانع ذكر مى‌ كند. برهان اولى كه ذكر مى‌ كند، برهان حدوث است به اين صورت كه مى‌ فرمايد عالم محدث است و هر محدثى نياز به محدث دارد. پس عالم نياز به محدث دارد. دوّمين برهان را نيز كه اوثق از برهان اول مى‌ داند علامه حلى احكام قدرت را بيان نموده و براهين اثبات قدرت خدا را متذكر مى‌ گردد، سپس رد پنج مذهبى كه باطل مى‌ داند، را ذكر مى‌ كند. وى بعد از طرح مباحثى در اين زمينه و بيان احكام علم وارد بحث از ارادۀ الهى گرديده، مى‌ فرمايد مسلمين اختلاف در معانى مريد دارند با اين كه ارادۀ الهى به آنها با توجه به وصف حق تعالى نفس خود را به مريد ثابت است. علامه حلّى در كلام الهى نيز به قول اشاعره و معتزله و حنابله در حدوث و قدم كلام اشاره مى‌ كند. وى در بحث از وجودى و غير وجودى بودن صفات الهى وجودى بودنشان را با توجه به اين كه در صورت وجودى نبودن حملشان بر معدوم جايز مى‌گرديد، ثابت مى‌ كند. پنجمين باب كتاب در مورد نبوت است. در باب امامت، علامّه نخست امامت را از طريق قاعده لطف لازم شمرده، امامت را به اين صورت تعريف مى‌ نمايد كه «الامامة رئاسة عامّة فى امور الدين و الدنيا شخص من الاشخاص»، بعد اعتراضات نسبت به امامت را آورده و ردشان مى‌ نمايد. آخرين باب كتاب، معارج الفهم فى شرح النظم علامۀ حلّى در مورد معاد است.