جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهل لغت برای واژه عقل معانی مختلفبی یاد کرده اند. از جمله منع ، نهی، حبس ، امساک و ... و معانی مختلف دیگری که بیشتر جنبه اصطلاحی دارند. عقل از دو وجه علمی و عملی برخوردار است. مبنی ب راینکه از یک سو می تواند حق و خیر را از باطل بشناسد .و از سوی دیگر مانند عقال زانوی هوی و هوس نفس سرکش انسان را می بندد. پس عقل با دو ویژگی شناختن و بازداشتن همراه است که وجه علمی آن بر وجه عملی آن مقدم است. قرآن از واژه عقل با واژه هایی مترادف مانند قلب، لب ، نهی ، حجر ، حجی و جز ان یاد می کند. عقل در قرآن به معنای فهمی است که مطابق با فطرت انسان است. فهمی که با سلامت فطرت و د.ری از هواهای نفسانی حاصل می شود. قرآن عقل و خرد انسان را به عنوان یکی از منابع اصیل معرفتشناخته و اهمیت فوق العاده ای به آن می دهد و همگان را به تعقل و تفکر در همه مسائل آیات آفاقی و انفسی تاریخ گذشتگان و ... دعوت می کند. مروری اجمالی در روایات معصومین بیانگر رفیعی است که عقل در نزد آن بزرگواران دارد.از این رو در روایات عقل به عنوان اولین مخلوق نهی بهترین بخشش ، هدیه خداوندی ، معرفی شده و علو و دانش ، ادب ، تقوی ، تجربه، رایزنی، پیروی از حق و... از عوامل شکوفایی عقل و هوای نفس و امثال آن از موانع رشد عقل به حساب آمده اند.

پژوهش انجام شده به بررسی سحر و جادو تحت عناوینی می پردازد که به بیان آنها به صورت خلاصه اشاره می کنیم بحث مقوله ی سحر به لحاظ لغوی اصطلاحی همچنین واقعیت داشتن آن را آوردیم و نیز برای درک بهتر این مسئله لازم به نظر می آمد که معجزه و تفاوت آن با سحر مورد توجه قرار گیرد علاوه بر این نگاهی گذرا به سحر و جادو در عصر حاضر داشتهبیان حرمت سحر از منظر قرآن و روایات و در نتیجه به اثبات رسیدن عدم مشروعیت آن تحت تاثیر سحر و جادو بر افراد چگونگی مقابله و به طور کلی راه بطلان آن و همچنین در این تاثیر چشم زخم و راه پیشگیری از آن که بحثی مبتلابه برای افراد می باشد آمده است در تحقیق مورد نظر لاینفع بودن سحر بعنوان علمی که انسان را به کمال عالی نمی رساند یعنی علمی غیر مفید می باشد و نیز از مهمترین فصلی که توجه ویژه به آن شده تبیین مسئله حفظ الهی ایمان توکل که امنیت و اطمینان و آرامش را در برابر موارد مطرح شده به ارمغان می آورد اشاره کرده ایم جالب اینکه دیدگاه مخالفین که معجزات را سحر می دانند آن هم به جهت عنادی که با حقیقت دارند در این تحقیق لازم به نظر می رسید.

در میان مسائل کلامی، «وقایع آخرالزمان» اهمیت فراوانی دارد و در این میان، مساله «رجعت»، به لحاظ باورهای اجتماعی و سیاسی،مهم تر است. ایمان به رجعت از نشانه های مذهب شیعه و اعتقاد به ولایت معصومین (ع) و در ردیف سایر نشانه های ایمان، برای شناختن حق از باطل مطرح است. موافقان رجعت برای اثبات سخن خود, دلایل قرآنی و روایی آورده اند, همچنین در مورد رجعت ادعای اجماع کرده اند و گفته اند که رجعت موافق مبانی عقلی است. مهم ترین و محکم ترین دلیل مدعیان «رجعت», برای اثبات این مدعا, روایات رسیده از معصومین(ع) می‌باشند.از جمله روایاتی که در مورد رجعت وارد شده عبارتند از: روایات دال بر رجعت در امت های گذشته(زنده شدن عزیز پیامبر(ص), زنده شدن مقتول بنی اسرائیل, زنده شدن مردگان به دست عیسی(ع) و ...)؛ و روایات دال بر وقوع رجعت در آینده( رجعت پیامبر اکرم(ص), رجعت امام علی(ع) و امام حسین(ع) و همه ائمه و انبیاء(ع) و ... و روایات دابه الارض و ...). اما با بررسی هایی که در این زمینه صورت گرفت مشخص شد اکثریت روایات «رجعت» ضعیف است و فقط چند روایت صحیح وجود دارد که آن روایات صحیح نیز یا به دلیل غیرمعتبر بودن منبع روایی یا به دلیل عدم وضوح و صراحت, در رجعت قابل استناد نیستند. آیات قرآنی را نیز که به رجعت تاویل و تفسیر کرده اند, اولا؛ دارای سند معتبری نیستند, ثانیا؛ برخی از آنها از باب مصداق و جری و برخی نیز از باب تفسیر به رای هستند. اجماع ادعا شده در مورد رجعت صحیح نیست, چون از همان ابتدا کسانی بودند که با رجعت به مخالفت برخاستند. در مورد عقل نیز می‌توان گفت که؛ عقل را راهی برای اثبات آن نیست و رجعت از اموری است که مورد تردید عقل است و در چنین مواقعی, وظیفه عقل سکوت است. بنابراین؛ رجعت با دلایل قطعی ثابت نمی‌شود ولی امکان وقوع آن را نیز نمی‌توان انکار کرد چرا که؛ خداوند متعال بر هر کاری تواناست.

صراط در زبان اهل لغت به جاده باز و عمومی گفته می‌شود از این جهت که جاده عمومی رهروان را خود جلو می‌برد و مانند دستگاه هضم در خود می‌کشد، سبیل راه مخصوصی است که به همه نسبت داده می‌شود و تنها با اضافه به اشخاص شناخته می‌شود به دلیل آن که معروف و شناخته شده نیست اما صراط چون راه مطلوب فطری است به مستقیم شناخته شده است و همیشه با آن همراه است پس مستقیم اضافی نیست بلکه توضیحی است؛ و در زبان اهل شرع به راه باریکی گفته می‌شود در عالم آخرت که مانند پلی بر روی گودال جهنمی کشیده شده و همه کس در قیامت باید وارد جهنم شود چنان که فرمود: «ان منکم الا واردها» یعنی این پل راهی است که همه باید از آن بگذرند، هر کس اهل نجات است از آن آسان بگذرد و نجات می‌یابد و هر کس اهل نجات نیست در آن می‌افتد و هیچ کس از دوزخ رهایی ندارد.

عقل در قرآن کریم بسیار ستایش شده و مراد از آن تفکری خاص و مبتنی بر ندای فطرت است که به عنوان مهمترین ابزار برای رسیدن به سعادت ابدی به انسان عطا شده است. رساله حاضر ضمن تفاوت قائل شدن میان عقل و فکر با هدف بررسی عوامل و زمینه های موثر بر رشد عقل و بیان نتایج حاصل از آن تدوین شده است. بر این اساس ابتدا در بخش کلیات عقل، ضمن بیان تعاریف متعددی از عقل، به تعریف آن در فرهنگ قرآن، انواع عقل و همچنین مترادفها و متضادهای آن اشاره شده و در پایان این بخش، نظرات چند تن از مفسران درباره عقل مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل بعدی این رساله به عوامل موثر رشد عقل با استناد به آیات و روایات بیان گردیده است. در این بخش هرچند مواردی مثل علم، ایمان، تعلیمات پیامبران و غیره به عنوان عوامل موثر بررشد عقل مطرح گردیده اما در عین حال، تأثیرعقل بر این موارد نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوع حاکی از ارتباط متقابل این عوامل با عقل است.در فصل پایانی آثار و نتایج حاصل از رشد عقل در قالب اوصاف و ویژگیهای اولوالالباب که مظهر کامل عقل رشد یافته هستند، ذکر شده است و در نهایت هم نتیجه گیری کلی از مباحث ارائه شده است.

یکی از منابع تفسیر قرآن روایاتی است که از معصومان(ع) و صحابه به دست ما رسیده است. در طول تاریخ تفسیر نیز برخی مفسران تنها با تکیه بر روایات به تفسیر پرداخته، به گونه‌ای که تفاسیر آنان به تفسیر روایی مشهور شده است. در مقابل، در قرن چهاردهم و اوایل قرن پانزدهم، بهره‌گیری از روایت در برخی از تفاسیر قرآن رو به کاهش نهاده، تا جایی که به تفریط در این باره متهم شده‌اند. از جمله علل کاهش بهره‌گیری از روایت در این گروه از تفاسیر را، می‌توان در گرایش‌های اصلاحی، اجتماعی و سیاسی، و نیز رویکرد علمی به قرآن، رشد و توسعه عقل‌گرایی و در برخی توجه فراوان به روش تفسیر قرآن به قرآن دانست. تفسیر فی ظلال القرآن سید قطب از جمله تفاسیری است که در سده چهاردهم و پانزدهم به خاطر دلایل پیش‌گفته، بهره‌گیری از روایات در آنها کاهش یافته است. با این وجود، روایات در این تفسیر دارای کارکردهای گوناگونی هستند که در این پایان نامه به چند کارکرد مهم آنها اشاره شده است، مانند: بهره‌گیری از روایت در تبیین سبب نزول آیه، شرح قصص قرآن، بیان مکی و مدنی آیات و سور، بیان معنای واژه‌ها و اصطلاحات قرآن، شرح جزئیات آیات الاحکام، و ... . همچنین مفسر فی ظلال القرآن به خاطر دیدگاه تقریباً منفی که نسبت به روایات دارد بسیاری از آنها را هم از نظر سند و هم از نظر متن مورد نقد و بررسی قرار داده‌ است. از این رو، در این پایان نامه به روش‌ها و معیارهای نقد سندی و متنی روایات نیز پرداخته شده است. بررسی‌ها در این تحقیق نشان می‌دهد که نقد متنی روایات در این تفسیر نسبت به نقد سندی از اهمیت بالاتری برخوردار است. برخی از مهمترین معیارهای نقد متنی روایات در این تفسیر عبارتند از: ضرورت موافقت روایت با قرآن، سنت قطعی، دلایل عقلی و مسلمات تاریخی

بخش عمده‌‌ای از معارف نورانی اسلام به وسیله ادعیه و مناجات‌های مأثور از ائمه اطهار? به‌دست ما رسیده است، به ویژه ادعیه‌ای که به تبیین مبانی معرفتی و اعتقادی شیعه پرداخته است. دعای ختم قرآن نیز که از ادعیه صحیفه سجادیه است، در همین راستا از معتبرترین ادعیه به حساب می‌آید، که دقیقاً منطبق بر مضامین آیات و روایات است. این دعا از جهت محتوا و مضامین، به بررسی اسامی و اوصاف قرآن و عمده‌ترین درخواست‌های بندگان برای عمل به احکام الهی و رعایت حق آن و همچنین عمده‌ترین مشخصه‌های همراهی و سلوک در طریق پیامبر و اهل بیت? در جهت بهره‌گیری از قرآن می‌پردازد. مهم‌ترین درخواست‌های بندگان از پیشگاه الهی، توفیق تمسک به قرآن از طریق تلاوت و تدبر و ختم قرآن و درخواست دوری از گناهان و درخواست حسن خلق و وسعت رزق و همچنین شفاعت قرآن به‌خصوص در سکرات موت و حالات خوفناک برزخ و قیامت می‌باشد. عمده‌ترین مشخصه‌های همراهی در سلوک طریق معصومین در جهت بهره‌گیری از قرآن‌، مطابق دعای فوق عبارت‌اند از: تبرک به صلوات بر پیامبر? و اهل بیت?، توجه به شأن پیامبر در ابلاغ رسالت الهی و عبودیت و مقام قرب و شفاعت آن‌حضرت و جهت دادن مسیر زندگی در اطاعت کامل از طریق معصومین. واژگان کلیدی: صحیفه سجادیه، دعای ختم قرآن، تلاوت و تدبر قرآن، وسعت رزق، شفاعت قرآن و معصومین?

یکی از مفاهیم مهم اخلاقی در اسلام مفهوم عزّت و ذلّت در انسان است. عزّت نفس،‌ فضیلتی است که بین دو اخلاق رذیله قرار گرفته است و انسان در صورت انحراف از این صراط مستقیم، به دو مسیر انحرافی،‌ یکی تکبر و دیگر تذلل گرفتار می‌شود. قرآن کریم تمامی عزّت را از آن خدا دانسته و اطاعت مطلق از خدا و پیامبران الهی و ائمه: و تمسک به قرآن و پیروی از دستوراتش و انجام عمل صالح را از عوامل دستیابی به عزّت حقیقی می‌داند و انسانی که می‌خواهد عزّتمند باشد باید اهل تقوا،‌ ولایت مداری،‌ بصیرت و آگاهی، مدارا با مردم، جهاد در راه خدا و ... باشد و از عوامل ذلّت مثل شرک،‌ حب دنیا و دنیا طلبی، تکبر، حرص، طمع،‌ دروغ و ... دوری نماید.هدف از تدوین این پایان نامه،‌ تبین صحیح مفهوم عزّت و ذلّت از منظر آیات و روایات و همچنین معرفت نسبت به عوامل و راه‌کارهای عزّتمندی انسان برای رشد و تعالی شخصیت او، و شناخت نسبت به عوامل ذلّت انسان، جهت دوری از سقوط در ذلّت‌های نفسانی در دنیا و آخرت است.روش اجرا: توصیفی و تحلیلی و ایجاد رابطه منطقی بین مطالب بوده است.نتایج به دست آمده از این پایان نامه این است که تمامی عزّت از آن خداوند است و طلب عزّت از غیر خدا چیزی جز ذلّت نیست.

پژوهش حاضر در چهار فصل و با نگاهی ژرف به سالکان راه حسینی تنظیم شده که روندی جدید از ویژگی های راه حسینی را به رشته تحریر در آورده است .در این مختصر کوشیده شده که ابتدا با ارزشگذاری همه موجودات عالم هستی برای وجود مقدس سیدالشهدا به نتیجه ای ارزشمند برسیم که : با عزاداری برای سیدالشهدا و جان سپردن در راه ایشان و یاران باوفایشان ، صاحب کمالات و درجاتی خواهیم شد که ما را در مسیر قدم صدق ثابت قدم نگاه خواهد داشت . بعد از گذشتن از مسیر بکاء حسینی و برکات لطم بر خود در عزای حسینی ، به صفات برجسته یاران سیدالشهدا با توجه به آیات و روایات پرداختیم که ماحصل آن فوز عظیمی برای هرکسی که مسیر ایثار ، بصیرت و...تولی و تبری را طی کند، خواهد بود . بعد از این وصف وارد معرکه رجعت حسینی شدیم که پس از پرداختن به کیفیت آن و با مقایسه راه حسینی با راه مهدوی دریافتیم که منتظر ظهور باید تربیت یافته عاشورا باشد . واما در نهایت این رساله ما را به این نتیجه می رساند که مومن کمال خود را در مسیر حسینی با اشک و انابه و دعا و تلاش برای متصف شدن به خُلق حسینی و در انتظار رجعت بودن ،حاصل می نماید.