جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه اسلامی چیست؟ چیستی پرسش از ماهیت است. وقتی از ماهیت فلسفه اسلامی – یا غیر اسلامی – بحث می شود، شاید چنین به ذهن آید که برای مثال، فلسفه ی غربی، شرقی، هندی و یا غیره ماهیت دیگری دارند. نخست، باید به رفع این شبهه پرداخت که فلسفه بیش از یک ماهیت ندارد؛ ولی اصناف و افراد متعدد دارد. فلسفه، با توجه به تعریف های مختلفی که دارد، یک چیز بیشتر نیست؛ یعنی یک واقعیت است که برداشت های مختلفی از آن می شود. از میان تعریف های ارائه شده نیز تنها بعضی از آنها قابل قبول است. فلسفه یعنی چیزی که به هستی می پردازد. به عبارتی، فیلسوف هستی شناسی می کند. البته، به مسأله ی هستی، از زوایای مختلف می توان نگریست. انسان می تواند از جایگاه و دیدگاه های مختلفی به آن نظر کند. فیلسوفان یونان باستان به هستی نگاه متفاوتی داشته اند و به آن یکسان نگاه نکرده اند. با این که فلسفه ی یونان معمولاً یک جریان فکری – فلسفی بوده اس، نحله های گوناگونی در آن وجود داشته که افراد آن همگی فیلسوف بوده اند. هراکلیتوس و پارمندیس هر دو فیلسوف اند، امّا دو نگاه کاملاً جدا از هم به هستی دارند؛ هراکلیتوس هستی را در حرکت و بی قراری می بیند؛ در حالی که پارمندیس آن را ثابت می داند؛ این تنها یک مثال است. فیلسوفی عالَم را واحد می بیند حال آن که فیلسوف دیگری – برای مثال دموکریتوس – عالم را متشکل از ذرات و اتم ها و درواقع، متکثر و برآمده از کثرات می بیند. اینها دو نگاه اند، امّا هر دو نگرشی هستی شناسانه دارند.

فلسفه اسلامی از حیث موضوع و مشکلات و شیوه‌های حل آنها ممتاز و مشخص است. این فلسفه به مسالة واحد و کثیر، رابطة بین خدا و عالم، که مدت‌ها مورد بحث و جدل متکلمان بود، پرداخت. نیز خواست میان وحی و عقل و عقیدت و حکمت و دین و فلسفة وفاقی بدهد و بیان کند وحی با عقل متناقض نیست. نگارنده در کتاب حاضر با بررسی مباحث فلسفة اسلامی همچون سعادت، اتصال، نبوت و نفس و بقای آن، نظر فیلسوفان برجستة اسلامی از جمله فارابی و ابن سینا را مطرح و در برخی موارد نظریات آنها را با فیلسوفان یونان باستان همچون ارسطو مقایسه کرده است. تاثیر نظریه‌های فارابی و ابن سینا در موضوعات مذکور و انتقال این نظریه‌ها به دیگر فلسفه‌ها چون فلسفة یهودی و مسیحی از دیگر مباحث کتاب به شمار می‌رود.