جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بصیرت امری فراتر از رویت ظاهری است و آن عبارت است از ادراک حقایق و رویت اشیاء آن گونه که هستند. بصیرت در واقع، به ادراکات قلبی حاکی از حقیقت و قوه تمییز حق از باطل اطلاق می شود. این امر از طریق عبرت آموزی از براهین و حجت های آشکار الهی و نیز تدبر و تفکر در آن ها به وقوع می پیوندد.در این مقاله، مولفه های معنایی بصیرت با رویکرد هم نشینی و جانشینی، در نهج البلاغه بررسی شده است. بصیرت در این کتاب با واژه هایی همچون اعتبار، تقوی، زهد، عشق، امانی و آرزوها، هم نشین شده و با واژه های لب، توسم، امام و پیشوا و قلب سلیم، رابطه جانشینی دارد. بر مبنای آموزه های نهج البلاغه، فرد صاحب بصیرت آخرت گراست و تمام حرکات و سکنات خود را سنجیده و بر اساس علم، انجام می دهد و با روشن شدن حق، تغییر موضع می دهد و در جبهه حق قرار می گیرد.

نوع نگاه انسان به امور و همچنین دامنه و گستره این نگاه، نوعی جهان بینی را برای انسان به وجود می آورد و البته در تأثیری متقابل، جهان بینی فرد نیز به نگاه او جهت می‌دهد. حوزه تفکر انسان شامل امور مختلفی است که معنویت و هوش معنوی یکی از آن حیطه ها محسوب می شود. از جمله لوازم زندگی فکورانه، داشتن ذهنیت فلسفی با سه شاخصه جامعیت فکر، ژرفانگری و انعطاف‌پذیری است که وجودشان در تفکر فلسفی، در نحوه تجلی و بروز آن‌ها در اندیشه فرد، رفتار مسئله گشایی او و نیز زندگی منطقی‌اش، خود را نشان می‌دهد. هوش معنوی که شامل دو خرده مقیاس درک و ارتباط با سرچشمه هستی و زندگی معنوی است؛ با معنا، ارزش و پرورش تخیل مرتبط بودوهو قادر است به انسان توان تغییر و تحول در زندگی‌اش را بدهد. فردی با هوش معنوی بالا دارای انعطاف، خودآگاهی، ظرفیتی برای رو به رو شدن با دشواری‌ها و سختی‌ها و فراتر از آن رفتن، ظرفیتی برای الهام و شهود، نگرش کل‌نگر به جهان هستی، در جست و جوی پاسخ برای پرسش‌های بنیادی زندگی، نقد سنت‌ها و آداب و رسوم است که این موارد با مولفه-های ذهنیت فلسفی هم‌پوشانی دارند. در پژوهش حاضر با روش توصیفی-همبستگی، رابطه بین ذهنیت فلسفی و هوش معنوی در میان دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز بررسی شده است. نتایج نشان داد که به جز عدم وجود رابطه معنادار، بین انعطاف‌پذیری و درک سرچشمه هستی، بین سایر خرده مقیاس‌های دو متغیر اصلی پژوهش رابطه مثبت و معنادار وجود داشت.

هر کودکی بنا به سنت الهی ،خدا دوست و پرستنده او آفریده شده است . او به حکم فطرت الهی به خدا گرایش دارد و او را می شناسد.یکی از کارکردهای دین نیز این است که با آموزه های خود کودک را به خدا نزدیک تر کند و این استعداد بالقوه و قابل انعطاف را در درون او شکوفا سازد، تا در نهایت راه سعادت را پیموده و به سر منزل مقصود که همان عبد صالح است، برسد. محقق با علم به این حقایق و با هدف بررسی و تبیین اصول و روشهای پرورش حس خدا دوستی در کودکان مقطع ابتدایی از منظر اسلام،این تحقیق را ارائه می دهد.پژوهشگر با استفاده از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای ، مفهوم خدا دوستی را از دو منظر، مورد بررسی قرار می دهد. از منظر درونی ، دو مولفه و شاخص اصلی( علم حضوری و گرایش و علاقه فطری به خدا ) مورد بررسی قرار می گیرد. طبق آیات و روایات این دو شاخص در همه انسانها و از جمله کودکان وجود دارد . از منظر بیرونی نیز از دو مولفه ( شناخت صفات خدا و یاد خدا) بحث به میان می آید. این دو عنصر توأمان با هم موجب افزایش علاقه کودک به خدا می شود. با توجه به واقع شدن کودک در دوره عملیات عینی و رشد مذهبی واقع گرا، شناسایی و توجه به صفات خدا از طریق توجه به محسوسات و دریافتهای عقلانی (طبقآموزه های دین اسلام پایگاه تعقل و بصیرت ،قلب است)صورت می گیرد.از جمله منابعی که در معرفی شناخت خدا دخیل هستند،توجه به طبیعت، قصه های قرآنی می باشد. استفاده از استدلال های ساده ، محتوای برنامه درسی و رادیو-تلویزیون ،نیز در حکم ابزار خداشناسی و پرورش حس خدا دوستی در کودکان می باشند. مفهوم خدا دوستی در کودکان مصداقهای گوناگونی دارد ، مانند: کمک به زدوده شدن تفکرات خام و مادی انگارانه در مورد خدا ، حب پیامبر(ص) و اهل بیت (ع)و پیروی از آنها ، تشکر و قدردانی از خدا و متخلق شدن به اخلاق نیکو و صفات خدایی.مفهوم خدا دوستی فطری (درونی) پایه و مبنای خدا دوستی به لحاظ عینی و پدیداری (بیرونی) است و مصادیق خدا دوستی در کودکان نیز با توجه به وجه عینی آن، در نظر گرفته می شوند. بنابراین هر یک مقدمه دیگریست . این موارد،به مثابه ی مواد و برنامه های تربیت دینی کودکان است.اما فضای حاکم بر این برنامه ها را، همان اصول که قواعد و راهنمای عمل هستند، مشخص می کنند. این اصول و متعاقب آن روشهای ذکر شده ، با توجه به تعالیم دین اسلام ، روان شناسی کودک ، فلسفه اسلامی، و نظرات مربیان تعلیم و تربیت طراحی گردیده است .این اصول به دو دسته ،تقسیم می شوند. اصول دسته اول از لحاظ شأن و رتبه در سطح بالاتری هستند که عبارتند از : اصل خداجوئی فطری و اصل استمداد و توکل به خدا. این دو رابطه ی طولی بنده با پروردگار محسوب می شوند. اصول دسته دوم عبارتند از : اصل رحمت و مهرورزی ، اصل زیبایی شناسی ، اصل تربیت فرحناک ،اصل فعالیت متربی ، اصل تدرج و تمکن در تربیت دینی ، اصل جذب و تطابق ، اصل توجه به تجربه های فردی در تربیت دینی که همگی تحت الشعاع این دو اصل هستند و می توانند رابطه وجودی و اُنس انسان (کودک) با پروردگار را تقویت کنند. مربی نیز باید این اصول و روشها را به صورت تلفیقی مدنظر قرار دهد تا نتیجه تربیتی مطلوب حاصل گردد.