جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیه اِکمال بخشی از آیه سوم سوره مائده است، از مهم‌ترین آیاتی است که علماء و مفسران شیعه و سنی بر اساس آن در مورد خلافت اسلامی مناقشه و بحث کرده‌اند، علماء و مفسران شیعه معتقدند که آیه در مورد ولایت و جانشینی حضرت علی (ع) برای پیامبر (ص) است. مفسران دیگر معتقدند که آیه در مورد بحث ولایت و جانشینی نیست؛ بنابراین پژوهش حاضر بر آن است که به بررسی آیه اکمال از منظر دو مفسر بزرگ شیعه و سنی یعنی علامه طباطبایی و فخر رازی بپیردازد بدین منظور به واکاوی مقایسه‌ی دو تفسیر موجود از آن‌ها پرداخته است. در این تحقیق علت نزول آیه و مقصود از معانی مهم موجود در آن مانند (الیوم)، (یأس الکفار)، (اتمام النعمه) را تبیین نمودیم سپس به بررسی ارتباط معنایی شروع و پایان آیه پرداختیم. نتایج تحقیق حاکی از آن است که علامه طباطایی معتقدند که آیه در مورد ولایت و جانشینی حضرت علی (ع) است و او با تفسیر واژگان آیه و استناد به روایت شیعه و سنی این موضوع را اثبات نموده و ارتباط بین شروع و پایان آیه را نفی می‌کند؛ در حالیکه فخر راضی معتقد است که آیه روز عرفه نازل شده و ربطی به موضوع ولایت و جانشینی ندارد و همچنین شروع و پایان آیه را متربط می‌داند. از سوی دیگر، فخر رازی معتقد است که در روز عرفه سال حجه الوداع نازل می شود و ارتباطی با موضوع تعیین خلافت ندارد، همچنان که پیوند و رابطه می یابد. بین آن و ابتدا و انتهای آیه. . و پس از مطالعه آیه تکمیل و مقایسه میان آنچه عالم بزرگوار سید محمد حسین طباطبایی آن را تفسیر کرده و تفسیر آن فخر رازی در این باره به نتایجی دست یافتیم، از جمله اینکه در بیان علت. در نزول آیه مبارکه، علامه سید طباطبایی علت نزول آیه مبارکه را حوادث انتصاب خلافت و امر امیرالمؤمنین علیه السلام دانسته است. سلام) اما فخر رازی در مورد علت نزول آیه مبارکه چیزی ذکر نکرده است. محقق سید طباطبایی در باب تبیین معنای امروز در آیه شریفه معتقد است که منظور از روز در آیه مبارکه روز نزول آیه شریفه است که روز هجدهم است.

سیاست دولتها یا به امور داخل کشور مربوط میشود یا امور خارج کشور. بنابر این اصطلاح سیاست خارجی در مقابل سیاست داخلی به کار برده میشود و عبارت است از خظ مشی و روشی که دولتها در برخورد با امور و مسائل خارج از کشور برای حفظ حاکمیّت و دفاع از موجودیّت و کبان خود و تعقیب و تحصیل منافع و ). سیاست خارجی پلی است که سیاست داخلی را به جهان بین الملل11 :1365 مصالح اتّخاذ میکنند (منصوری، ارتباط میدهد. میگوید: جهتی را که یک دولت بر میگزیند و در آن از خود »اصول سیاست خارجی« دکتر قوام در کتاب تحرّک نشان میدهد و نیز شیوه نگرش دولت را نسبت به جامعه بینالمللی، سیاست خارجی میگویند (قوام: ). در مجموع سیاست خارجی، استراتژی و اهداف یک کشور در واکنش به مسائل بینالمللی را شامل 102 :1388 میشود. هر کشوری برای زندگی با دیگران و روابط گوناگون، نیازمند طرح و برنامه و به عبارت دقیقتر و علمی، نیازمند سیاستگذاری خارجی است. در این سیاستگذاری خارجی دوستی مطلق و دشمنی مطلق معنی ندارد. اصولاً هیچ تضمین و توصیه عقلی و عرفی و تجربی وجود ندارد که دولتی، دولت دیگر را همواره دوست مطلق یا « دشمن مطلق و دائمی خود قلمداد کند. بلکه در جهان سیاست، منافع ملّی و مردم هر کشور، اساساً اولویّت ). در مطالعه 327 :1394(صدیق: »نخست هر دولت و دغدغه دولتمردان است و اینگونه نیز باید باشد سیاستهای روابط خارجی و بین الملل، دولت اصلیترین عنصر است. مردم، سرزمین و حاکمیّت یا حکومت، عناصر تشکیل دولت به معنی عامّ آن هستند. دولتها در وضعیّتی میتوانند وارد صحنههای روابط خارجی و سیاست بین المللی شوند و ارتباطات - به ویژه ارتباطات سیاسی- برقرار نمایند که از سوی کشورهای دیگر شناسایی شده و به رسمیّت شناخته شوند. در غیراین صورت، هیچگونه روابط سیاسی وجود نخواهد داشت. دیپلماسی مه مّترین ابزار تحقّق سیاست خارجی است.دیپلماسی عبارت است از فنّ مدیریت تعامل با جهان خارج توسّط دولتها. و میتوان آن را به دیپلماسی شخصی، دیپلماسی مشارکتی و دیپلماسی چند جانبه تقسیم کرد. دیپلماسی شخصی، دیپلماسی مستقیم از راه ملاقات و مکاتبه و گفتگوهای تلفنی سران دولتها است. دیپلماسی مشارکتی، مشارکت چند دولت طیّ معاهدهای است و دیپلماسی چند جانبه هم یک نوع .)و البته ابزارهای دیگری مانند اقتصاد (ابزار مالی و 5 :1393 انفاق نظر و اجماع دولتها است (دهشیری، تجاری) و نظامی ( به عنوان آخرین ابزار و پایان دیپلماسی) هم وجود دارد. لازم به ذکر است که عوامل مختلفی مانند عوامل جغرافیایی، عوامل جمعیّتی، اقتصادی، نظامی و عقیدتی بر سیاست خارجی کشورها تأثیر میگذارند. موضوعاتی مانند انجام انواع معاهدات بین المللی اعمّ از مالی- تجاری، سیاسی و امنیّتی و ... ، صلح، جنگ و جهاد از جمله مهمترین موضوعات سیاست خارجی کشورها محسوب میشوند. در این پژوهش، نویسنده در پی آن است که موضوعات مذکور یعنی معاهدات بین المللی، صلح (به ویژه صلح جهانی) و مسألح جنگ (اعمّ از جنگ نظامی، جنگ اقتصادی و جنگ فرهنگی) را از دیدگاه قرآن کریم و دو تفسیر اجتماعی المیزان و فی ظلال القرآن بررسی کند. « نوشته علّامه سیّد محمّد حسین طباطبائی (به عنوان تفسیر شیعی) و »المیزان فی تفسیر القرآن « دو تفسیر نوشته سیّد قطب (به عنوان تفسیر سنّی) در میان تفاسیر معاصر از جایگاه بلندی برخوردارند. »فی ظلال القرآن جامعه اسلامی را فراگرفته بود و ، این دو تفسیر در روزگاری نگارش یافتهاند که فضای فکری و فرهنگی خاصّی جریان روشنفکری و تجدّد خواهی رو به رشد بودند. در این میان، المیزان و فی ظلال القرآن، با داعیه رصد کردن و میدانداری در آوردگاه اندیشهها تألیف شدهاند و هر دو تقریباً نماینده جریان روشنفکری و به اصطلاح نماینده جریان بازگشت به قرآن کریم تلقّی میشوند. 6 تفسیر المیزان چنان جامع و محقّقانه است که بعضی از قرآن پژوهان آن را دائره المعارف قرآنی و شهر حکمتت پس از آنکه تنها دو مجلّد از المیزان به سال » دار التقریب بین المذاهب الإسلامیّه «نام دادند و استادان و شیوخ وجود » رساله الإسلام « هجری قمری چاپ گردید و در دسترس عموم قرار گرفت در نشریّه خود موسوم به 1375 بیان رسا، پرهیز از تعصّبات مذهبی، پرهیز از بی تفاوتی در برابر مذاهب و جریانها، تکیه بر « ویژگیهایی چون قرآن در فهم کلام الهی، اعتماد نکردن به روایان ناهمگون در فهم قترآن، پرهیتز از تأویتل قترآن بتر مبنتای ) و 210 :1376 (ستجّادی، » دیدگاههای علمی و فلسفی و مذهبی را بارزتترین ویژگیهای این تفسیر برشمردند علمای مشهور اهل سنّت چه در مصر و چه در گوشه و کنار جهان اسلام ضمن انتقتاد از برختی عقایتد و افکتار شیعیانه و به قول آنان متعصّبانه و غلو آمیز علامه در المیزان، آن را جزو بهترین تفاسیر شیعه دانستند و دکتتر در نگتارش تفستیر « وهبه زحیلی صاحب دائره المعارف بزرگ فقهی و تفسیر ارزشمند المُنیر اذعان داشت که ). شیخ جواد مغنیته از 212(همان: »خود از المیزان به عنوان یکی از منابع مهمّ و درخور توجّه بهره جسته است علمای برجسته لبنانی بیان داشتهاند که از وقتی المیزان به دستش رسیده پیوسته به مطالعته المیتزان رغبتت .)70 :1421دارد و المیزان همواره روی میز مطالعه او قرار دارد (حسینی طهرانی، است که جلد اول آن توسّط » فی ظلال القرآن « م) تفسیر 1906 -م1996( مهمّ ترین اثر قرآنی سیّد قطب مقام معظّم رهبری حضرت آیت الله سید علی خامنهای به فارسی ترجمه شده است و مجلّدات بعدی توسّط کتابهای قرآنی دیگری هم ، مصطفی خرّمدل به زبان فارسی برگردانیده شده است. سیّد افزون بر این تفسیر اشاره » مشاهد القیامه فی القرآن الکریم « و » التصویر الفنّی فی القرآن الکریم « دارد که از آنها میتوان به کرد. تفسیر فی ظلال القرآن، رویکردی سیاسی- اجتماعی دارد و روش سیّد در این تفسیر چنان است که نخست بخشی از آیات را ذکر می :ند سپس جوّ عمومی سوره مورد بحث و مسائل تاریخی و اهداف سوره را بازگو میکند.

آیات عتاب گونه‌ی قرآن کریم در خطاب به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) از جمله مواردیست که بین شیعه و اهل سنت مورد نزاع و قابل بررسی است. بیشتر علمای شیعه از جمله علامه طباطبایی در مواجهه با این گونه آیات؛ بر عصمت مطلقه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) اتفاق نظر دارند. اما علمای اهل سنت در مواجهه با این آیات عتاب آمیز، دچار شک و شبهه شده و پیامبر(صلی الله علیه و آله) را دارای عصمت مطلقه نمی‌داند و این آیات عتاب آمیز را شاهدی بر ادعای خویش می‌دانند. بنابراین بررسی این آیات در جهت پاسخ‌گویی به شبهات پیرامون عصمت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ خصوصاً در عصر حاضر که عده‌ای توسط اینگونه آیات اذهان مردم را به انحراف کشانده و تصویر نادرستی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) ایجاد می‌کنند، این مسئله اهمیت پیدا می‌کند.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ، تحلیلی و با تکیه بر دو تفسیر المیزان و تفسیر انوار التنزیل و اسرارالتأویل به عنوان دو نماینده از تفاسیر شیعه و اهل سنت آن دسته از خطابات عتاب گونه‌ی قرآن را مورد بررسی قرار داده، که بیشتر در معرض شبهه قرار دارد و می‌تواند عصمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را زیر سؤال ببرد و جایگاه نبوت را خدشه‌دار کند. و از دلایل دیگر آن، آیاتی را گلچین و انتخاب شده که سبب تاریخی دارد و جریانات تاریخی را این دو مفسر در ذیل آیات بیان فرموده که با بررسی آن حوادث و مکی و مدنی بودن آیات که لحن بیان و خطاب بودن آیات و جو حاکم بر آن در زمان وقوع حوادث از جمله مواردی ست که همگی از نگاه این دو مفسر مورد ارزیابی و کنکاش قرار گرفته تا در آخر به عصمت مطلقه‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست یابد و به اثبات برساند.

ساختار دستوری در زبان عربی، نقش بسزایی در تغییر معنا ایفا می‌کند به طوری که کوچک‌ترین تغییر در ساختار و چینش کلمات، تغییرات معنایی بسیاری را می‌تواند به دنبال داشته باشد. در همین خصوص، ساختار دستوری و زبانی قرآن کریم نیز در تفسیر نقش آفرینی می‌کند. پایان نامه حاضر با عنوان: (جایگاه علم نحو در تفسیر المیزان) پژوهشی در همین راستا و در قلمرو ارتباط میان علم نحو و تفسیر قرآن کریم به شمار می‌آید. پژوهشگر نخست به مفاهیم و کلیات پژوهش پرداخته و مفهوم دلالت، نحو، دلالت نحوی، و سیره علامه طباطبایی را در بخش نظری و نخست تحقیق گنجانده است. نویسنده پس از ذکر کلیات تحقیق به جایگاه و کاربرد علم نحو در تفسیر المیزان پرداخته است. آراء نحوی علامه طباطبایی در این پژوهش در سه محور نحوی مورد بررسی قرار گرفته است. نخست در بخش مرفوعات، نقش و جایگاه نحوی فاعل، نائب فاعل، مبتدأ و خبر، و کان وأخواتها در تفسیر المیزان آشکار شده است. در بخش منصوبات نیز، کارکرد نحوی مفعول به، مفعول مطلق و مفعول له مورد بررسی قرار گرفته است. محور پایانی تحقیق نیز اعراب جمله می‌باشد که جایگاه جمله شرطیه، وصفیه، حالیه و... در خود گنجانده است. پایان نامه حاضر با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی به نتایج زیر دست یافته است: علامه طباطبایی معتقد است که ساختار و سیاق دستوری، تأثیر بسزایی در آشکار ساختن معانی و مقاصد قرآن کریم دارد و از این رو وی آراء و توجیهات نحوی را منطبق با اهداف، اغراض و معانی آیات قرآن کریم برمی گزیند. صاحب المیزان فقط در زمان نیاز به نظر علمای نحو مراجعه می‌کند به طوری که می توان گفت استفاده از آراء علمای نحو در تفسیر المیزان یک قاعده کلی و همیشگی به شمار نمی آید. علامه به دیدگاه های یک مدرسه نحوی خاص متعهد نیست، بلکه وی، نظرات نحوی خود را مطابق با معانی و مقاصد آیات قران کریم برمی گزیند.

عنوان (ویژگی های اندیشه تربیتی در پرتو تفسیر المیزان علامه طباطبایی)، بررسی اندیشه تربیتی اسلامی در هر مرحله از تاریخ آمده است تا دانشجو را قادر سازد تا چگونگی انجام آن را توضیح دهد. بر بهترین راه ها و روش ها، در تدوین ذهن انسان مسلمان با توجه به داده هایی که در زندگی روزمره خود می بیند، ایستادگی کنید و یکی از مهم ترین ویژگی هایی که انسان را از بقیه موجودات متمایز می کند، مسئله تفکر و تفکر است. تعلیم و تربیت که انسان از طریق تعلیم و تربیت به مرحله کمال اخلاقی می رسد هدف از مبحث شناسایی ویژگی های برنامه درسی اسلامی در تعلیم و تربیت مورد نظر علامه طباطبایی رحمه الله بود. - و برای آشکار ساختن مفهوم خود از ماهیت انسان و برجسته ساختن برداشت خود از ارزش های تربیت اسلامی، دیدگاه خود را برای تحول اجتماعی و فرهنگی، دیدگاه وی را نسبت به خانواده مسلمان به عنوان واسطه تربیتی و تربیتی جامعه مسلمان بدانیم و اهمیت پژوهش از تلاش برای آشکار ساختن جنبه های تربیتی در دین مبین اسلام ناشی می شود. هدف از آن ایجاد یک نظریه تربیتی اسلامی قابل استفاده برای آیندگان و شناسایی دیدگاه علامه طباطبایی در مورد خانواده مسلمان و تبیین چگونگی تربیت جامعه اسلامی است. بیان برخی از پژوهش های قبلی در همین زمینه که به برخی از آنها اشاره می کنیم، به عنوان مثال: و مفهوم فطرت انسان در اندیشه تربیتی اسلامی: حسین فواد احمد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف، دانشگاه عین شمس، سال 1367 شمسی. محقق با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، با تکیه بر آرای فلاسفه قدیم و مقایسه آن با آرای فلسفی دانشمندان مسلمان در این بخش، و نیز با اخذ نظرات علامه طباطبایی در این بخش، به تبیین آن پرداخته است. نظرات مخالفان و موافقان با نظراتی که در این زمینه ارائه می کند، سپس تحلیل آن آراء و تبیین اینکه چه نظراتی در مورد جامعه اسلامی صدق می کند و هدف این است که نشان داده شود جامعه اسلامی از چه چیزی در پیشرفت و پیشرفت خود بهره می برد. رنسانس تا به پیشرفت بشری برسد و به جای رهبری و رهبری امت اسلامی، ملت‌ها را چه در این دنیا به وسیله منجی خود امام حجه - عجل الله تعالی فرجه الشریف - به سوی رستگاری و سربلندی هدایت کند. امداد - یا ثواب اخروی آن با رهایی از آتش جهنم که خانواده اساس تشکیل جامعه و راز وجود آن و اولین هسته ماندگاری آن است.تمدن اسلامی بدون تکمیل تربیت دینی اعم از اعتقادی و اخلاقی و برای رسیدن به چشمگیرترین نتایج در این بخش، التزام به آموزه‌های اسلام از هر سو و جوانب، راه توسعه، ترقی و شکوفایی است

در قرآن کریم، مجاز به استفاده از عبارات و الفاظ مجازی برای انتقال پیامهای عمیق و غیرمستقیم اشاره دارد. قرآن کریم از روش‌های مختلف برای انتقال اندیشه‌ها، مفاهیم و معانی استفاده می‌کند و استعاره یا مجاز یکی از این روش‌هاست. مجاز به معنای استفاده از کلمات یا عباراتی که به صورت مجازی در قرآن کریم به کار رفته‌اند و به جزئیات خاصی اشاره نمی‌کنند، بلکه برای انتقال یک مفهوم یا اندیشه عمیقتر به کار می‌روند. این استعاره‌ها باعث ایجاد تصویرسازی زنده و قوی در ذهن شنونده می‌شوند و عموماً از طریق مقایسه، تشبیه یا تجسم استفاده می‌شوند. مجازها در قرآن کریم برای تداعی عمق و تأثیر بیشتر پیام‌های الهی به کار رفته‌اند و توجه شنونده را به سمت آن مفهوم یا معنی واقعی‌تر هدایت می‌کنند. آنها از زبانی فصیح و زیبا استفاده می‌کنند تا بهترین تأثیر را بر شنونده بگذارند و عمق پیام الهی را منتقل کنند. نظریه حقیقت و مجاز تقریری است که در هنگام چند معنایی الفاظ یا زمانی که یک لفظ چند دلالت محتمل داشته باشد، استعمال می‌شود. این نظریه تأیید شده است و از سوی علمای اهل سنت و تشیع حمایت می‌شود، اما برخی افراد مخالفت کرده‌اند و اعتراضاتی را برای تقسیم بندی کلمات به حقیقت و مجاز مطرح کرده‌اند. از این رو شناخت آموزه‌های قرآن از صدر اسلام تا کنون با عنوان تفسیر قرآن کانون مورد توجه مسلمان به ویژه اندیشمندان علوم قرآنی بوده وهست. بحث حقیقت و مجاز یکی از مسائل علم بیان است. که در این تحقیق به دلیل تاثیر مستقیم در تفسیر قرآن جایگاه ویژه‌ای دارد، از این رو اثبات مجاز در قرآن اهمیت دارد. اهمیت این پژوهش در بررسی و آشکارسازی دیدگاه‌های علامه طباطبایی و سید قطب درباره تفسیر و تقسیم‌بندی آیات به حقیقت و مجاز، نه تنها به دلیل قبول و احترام علمی که در جامعه تفسیری و مجاز برخوردارند، بلکه همچنین به دلیل تأثیر و تأثرگذاری این دیدگاه‌ها در جامعه و فهم بهتر از معانی قرآنی است. این پژوهش برای جمع‌آوری داده‌ها از منابعی کتاب المیزان فی تفسیر القرآن و فی ظلال القرآن بهره ‌برده. بر اساس روش توصیفی-تحلیلی یافته‌های این پژوهش به این اشاره دارند که دلایل ایجابی از طرف موافقان مجاز در قرآن برخی آیات، روایات وبلیغ تر بودن مجاز نسبت به حقیقت است ودلایل مخالفان مجاز در قرآن مانند دروغ بودن مجاز، قابل نفی بودن آن، سقوط حجیت وسقوط اعجاز قرـن، دلایل سلبی وقابل نفی اند. علامه طباطبایی ضمن پذیرش این دلایل، مجاز در برخی آیات را در صورت داشتن قرینه و مؤثر بودن در تفسیر آیه می‌پذیرد. اما سید قطب در فی ظلال القرآن بر این باور است که مجاز در قرآن به برانگیختن تدبر و تفکر در خواننده کمک می کند، زیرا در جهت گسترش افق های فهم و تحریک تحقیق و کاوش در معانی قرآن عمل می کند. قرآن کریم به برکت استفاده از مجاز قادر است از الفاظ تحت اللفظی فراتر رفته و حقایق معنوی و ابدی را بیان کند که فراتر از مرزهای زمانی و مکانی است.

از میان اقسام توحید در معارف قرآن، «توحید در ربوبیت» جایگاه ممتازی را به خود اختصاص داده است؛ به گونه‌ای که برخی بر این باورند که اکثر آیات مربوط به خداشناسی معطوف به توحید ربوبی هستند. یگانگی خداوند در تدبیر و کارگردانی عالم هستی مورد اتفاق همه مفسران بوده اما برخی تفاصیل آن نزد مفسران مختلف، متفاوت است. ایده اصلی این نوشتار بررسی تطبیقی محوریت توحید ربوبی در تفسیر المیزان و المنار با هدف شناسایی و تحلیل نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه دو مجموعه تفسیری نامبرده است. بدین منظور با تقسیم معارف قرآنی به اعتقادی و ارزشی، محوریت توحید ربوبی را در دو حوزه مذکور مورد پی‌جویی قرار دادیم. یافته‌های این پژوهش نشان داد که المیزان و المنار در محوریت توحید ربوبی، فطری بودن، و قابل اثبات بودن آن با دلایل عقلی، همسو و هم‌نظر هستند. همچنین آنها در تبیین رابطه میان توحید ربوبی و اصول اعتقادی عدل و معاد فی‌الجمله مسیر مشترکی را پیموده‌اند؛ به موازات این اشتراکات، علامه طباطبائی و رشیدرضا در مفهوم‌شناسی واژه «رب» و مشتقات آن معنایی متفاوت از دیگری را برگزیده‌اند و به تبع آن، در بیان تلازمات مفهومی ربوبیت الهی با سایر صفات، نظرات متفاوتی ارائه نموده‌اند. در تبیین اصل اعتقادی نبوت نیز در مورد محدوده رسالت انبیاء، قدرت پیامبران در تصرف امور و معجزات آنان دو مفسر نامبرده هم‌رأی نبوده-اند؛ در زمینه محوریت توحید ربوبی و معارف ارزشی مؤلفان المیزان و المنار به یکدیگر نزدیک بوده و اعتقاد به توحید ربوبی را موجب تغییرات سازنده بینشی و کنشی انسان موحد می‌دانند که ثمره عملی آن پیدایش و تقویت رفتارهای ارزشی و اخلاقی در او خواهد بود.

پژوهش در مورد فقر و غنای مادی، به دلیل پیامدهای منفی یا مثبتی که بر آن مترتب می شود، یکی از مباحث ضروری در زندگی مادی انسان است و این مسئله ای است که پژوهش حاضر با عنوان «فقر و توانگری مادی از منظر علامه طباطبایی در تفسیر المیزان براساس ترتیب نزول» در صدد تبیین آن است. این پایان نامه به بررسی تفسیری موضوعی فقر و غنا و پیامدهای آن دو که موجب مدح یا ذم می شود، می‌پردازد. به منظور دستیابی به این هدف نگارنده با روش تحلیلی توصیفی به واکاوی آیات، بررسی پیامدهای فقر و غنا و تبیین نظر علامه طباطبایی در مورد آنها اهتمام می‌ورزد. پس از بررسی موضوع و تحلیل پیامدهای فقر و توانگری مادی در قرآن کریم براساس ترتیب نزول و از دیدگاه علامه طباطبایی، چنین حاصل شد که خداوند متعال در صدد مدح و ذم فقر و غنا نیست، مگر اینکه پیامدهای مثبت یا منفی بر آن دو مترتب باشد؛ همانطور که آیات مکی و مدنی مرتبط با این دو موضوع نیز حاکی از آن است، و هدف نهایی از آن دو حفظ کرامت انسان و شان و منزلت اوست. پس هرچیزی موجب عزت شود، چه فقر و تنگدستی باشد و چه غنا و ثروت، مستحق ستایش، تشویق و تاکید بر آن است و هرچه باعث ذلت انسان و نابودی کرامت او شود، چه فقر و تهیدستی باشد یا غنا و ثروت، مستحق نکوهش و اجتناب است. توجه به موضوع فقر و توانگری مادی با چنین بیان و تفصیلی را تنها در قرآن کریم می توان یافت که از ویژگی ها و اهدافش هدایت انسان به کمال مطلوب است و این نتیجه ای است که می توان از خلال کلمات علامه طباطبایی در تفسیر آیات مرتبط با فقر و غنای مادی بدان دست یافت.

امداد الهی از مهم ترین موضوعاتی هست که توجه محققان را به خود جلب کرده است و شکی نیست که این جهان بر اساس نظام احسن شکل گرفته است و همچنین خلقت موجودات هم به همین شکل است و خداوند آنها را بر اساس اسباب و قوانین عام خلق کرده است که موجودات از این قوانین تخلف نمیکنند و سنت های الهی مجموعه قوانین ثابت در نظام هستی اعم از قوانین مادی و معنوی هستند که نظام خلقت بر اساس آنها اداره می شود و تخلف ناپذیر هستند و سنت امداد الهی از این سنن هست و همه موجودات برای رسیدن به کمال محتاج آن هستند.از برترین تفاسیر که در این مورد سخن گفته است، تفسیر المیزان علامه طباطبایی است که خوانند در خلال آیات متعدد می تواند به دیدگاه ایشان در این باره پی برد. در این رساله با روش توصیفی تحلیلی نظرات ایشان در خلال آیات متعدد امداد مورد مطالعه قرار گرفته است و از نظر ایشان خلقت، از خداوند شروع شده و به او منتهی می شود و سیر جامعه وتاریخ قانونمند است و خداوند انسان را خلق کرد و موجودات را به تسخیر او درآورد و او را امداد کرد که اگر از این نعمت ها در جهت الهی استفاده کند مشمول امداد الهی می شود عواملی مانند ایمان، تقوا، استغفار، صبر، استغاثه به خداوند و مانند آنها و اگر نعمت های الهی را در مسیر عصیان به کار برد و دچار کبر، غرور، ظلم و مانند آنها بشود از امدادهای الهی محروم خواهد شد.

قرآن معجزه بزرگ پیامبر اسلام و متنی فرابشری است، که پژوهشگران از جنبه‌های مختلفی آن را مورد بررسی قرار داده اند؛ تعدّد معانی برخی واژگان در قرآن و سطوح معنایی متعددی که برخی واژگان قرآنی دارند، در تمام مذاهب اسلامی پذیرفته شده است، گاهی یک لفظ در سوره ای از قرآن می تواند معانی متعددی را به خواننده منتقل کند، سطوح گوناگون معنایی در قرآن سبب شده گاهی مفسران برداشت های متعددی از یک آیه داشته باشند، اعتقاد به ساختار چندمعنایی بودن واژگان در شمار مهم‌ترین مبانی تفسیر قرآن است. بر این اساس، برای هر آیه، پس از گذر از معنایی ظاهری، می‌باید به معنایی درونی و لایه‌های بعدی معانی آیات توجه کرد. در این نوشتار پژوهشگرتلاش کرده است بستری فراهم سازد تا ضمن بررسی آیاتی که حاوی واژگان متعدد المعانی هستند، عملکرد علامه طباطبایی و علامه آلوسی را در دو تفسیر «المیزان» و «روح المعانی» در حیطه این نوع از واژگان، نشان دهد. پژوهش حاضر با هدف شناساندن مواضع وجایگاههای چند معنایی های مهم دربرخی سوره های قرآن کریم و بررسی وتطبیق دو تفسیرمذکور ضمن بیان نقاط قوت و ضعف هردوتفسیرو بیان اصول درستِ قواعد وقرائن فهم معنا، به یک درک دقیق ویکسان برسد؛ بنابر این با روش توصیفی - تحلیلی با تکیه برمنابع کتابخانه ای تلاش نموده اهمیت کشف معانی ثانویه و تأثیرآن در فهم عمیق قرآن و نقش دوتفسیر"المیزان " و"روح المعانی" در انتقال معانی الفاظ وعبارتهای چندمعنایی را بررسی کند، و بیان نموده که این دو مفسراز چه روش و مبنایی برای فهم معانی الفاظ وعبارتهای چند معنایی درقرآن بهره جسته اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کشف معنای ثانویه، فهم و درک مطالب را برای مخاطبان قرآن آسان‌تر کرده، و در برخی موارد موجب گردیده احکام نادرست از متن قرآن برداشت نشود. به فراخور موضوع مورد مطالعه، تفسیر المیزان که دیدگاه های یک عالم شیعه اثنا عشری علامه طباطبایی به روش کلامی، و روح المعانی دربردارنده دیدگاه های یک عالم سنی علامه آلوسی به روش اشعری مورد واکاوی قرار گرفته، و مشخص شد علامه طباطبایی و علامه آلوسی فقط به معنای فرهنگ واژگانی کلمات اکتفاء نکرده اند بلکه معنای دوم و بیشتر را نیز برای برخی واژگان در نظر گرفته اند تا ترجمه ای درست و دقیق ارائه دهند و مخاطب را با مفهوم صحیح عبارت آشنا کنند. علامه طباطبایی و علامه آلوسی برای یافتن معنای مراد از علم لغت و تفسیر استفاده کرده اند.