جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مقدمه، به این نکته اشاره گردیده که مسئله رجعت، عقیده‎ای اسلامی بوده که آیات قرآنی و احادیث صحیح فراوانی بر آن دلالت نموده و مکررا در امت‎های پیشین، اتفاق افتاده و در اخبار صحیحی به وقوع آن در این امت نیز اشاره شده است، اما بااین‎حال، برخی از علمای مذاهب اسلامی، به انکار آن پرداخته، ولذا در این رساله، به تبیین مراد از رجعت و اثبات آن، پرداخته شده است. نویسنده در ابتدا، به تبیین معنا و مفهوم رجعت پرداخته و به این نکته اشاره دارد که رجعت، اعتقاد به زنده شدن اقوامی پس از مرگشان و یافتن حیات و زندگانی مجدد در دولت حضرت مهدی(عج) و سپس مرگ یا کشته شدنشان می‎باشد. نویسنده در تبیین رأی شیعه امامیه پیرامون رجعت، به بیان این مطلب پرداخته که علمای امامیه، معتقدند که رجعت در امم گذشته اتفاق افتاده و در امت ما هم، در آخرالزمان، اتفاق خواهد افتاد و در اثبات این موضوع، به اقوال علمایی چون شیخ مفید (متوفی 413ق)، سید علی بن حسین مرتضی (متوفی 436ق)، طبرسی (متوفی 548ق)، محمدصالح مازندرانی (متوفی 1081ق) استناد شده است. اما علمای اهل سنت، مسئله رجعت را انکار کرده و آن را دست‎مایه سرزنش علمای شیعه قرار داده و اعتقاد به آن را از جمله امور قبیحی دانسته که شماری از روایان را به آن واسطه تضعیف نموده‎اند، باآنکه آنان، فی نفسه ثقه بوده و در مرویات خویش از کذب پرهیز داشته‎اند؛ راویانی همچون: جابر بن یزید جعفی، حارث بن حصیره، اصبغ بن نباته و داود بن یزید اودی. نویسنده در ادامه، با اشاره به امکان عقلی زنده شدن مردگان در قیامت و باور تمامی مسلمین بر این امر و کافر دانستن منکر آن، به بررسی امکان عقلی رجعت پرداخته است. و آیات قرآنی دال بر وقوع رجعت را بررسی نموده و آنها را به دو دسته تقسیم نموده است: الف)- آیات دال بر وقوع رجعت در امم سالفه؛ از جمله آیه 243 سوره بقره: أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْياهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يشْكُرُونَ؛ «آیا از [حال] کسانى که از بیم مرگ از خانه‏‌هاى خود خارج شدند و هزاران تن بودند، خبر نیافتى؛ پس خداوند به آنان گفت: «تن به مرگ بسپارید»؛ آنگاه آنان را زنده ساخت. آرى، خداوند نسبت به مردم، صاحب بخشش است، ولى بیشتر مردم سپاسگزارى نمى‏کنند». ب)- آیات دال بر وقوع رجعت در آخرالزمان؛ مانند آیه شریفه 83 سوره نمل: وَ يوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ یکَذِّبُ بِآياتِنَا فَهُمْ يوزَعُونَ؛ «و آن روز که از هر امتى، گروهى از کسانى را که آیات ما را تکذیب کرده‌‏اند، محشور مى‏گردانیم، پس آنان نگاه داشته می‌‏شوند تا همه به هم بپیوندند» احادیث رجعت در کتب شیعه امامیه، احادیث رجعت در کتب اهل سنت، کلمات بزرگان اهل سنت پیرامون رجعت پیامبر(ص) و سایر انبیاء(ع)، علت شدت نفرت اهل سنت از موضوع رجعت، شبهات مطرح‎شده درباره رجعت و حوادث مربوط به رجعت، عنوان سایر مطالبی است که در کتاب، بدان پرداخته شده است. در خاتمه کتاب، خلاصه و نتیجه‎گیری مطالب، آمده است

«الامام المهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و الیوم الموعود» اثر شيخ خليل عبدالأمير رزق، نويسنده معاصر شيعى و مسئول فرهنگى و روابط بين الملل حزب الله لبنان، كتابى است به زبان عربى كه به بررسى موضوع مهدويت مى‌ پردازد. مولف در اين كتاب، در بخش‌ هاى مختلف اين كتاب موضوعات ذيل را مورد بررسى و پژوهش قرار داده است: ميلاد امام مهدى (ع) و حوادث و اتفاقاتى كه همزمان با ولادت آن حضرت به وقوع پيوسته و پاسخ‌ گويى به شبهات و اباطيلى كه اين امر را امرى موهوم و خيالى جلوه مى‌ دهند. مولف در اين بخش از كتاب با ادله و براهين متقن به اثبات موضوع پرداخته و از عقيده شيعى درباره حضرت مهدى (ع) دفاع كرده است. موضوع مهم ديگرى كه در اين كتاب مورد بررسى قرار گرفته، موضوع غيبت حضرت و فلسفه و ضرورت آن است. بخش‌ ها و برخى فصول اين كتاب به شرح ذيل مي باشد: بخش اول: ولادت امام مهدى (ع)، شبهات و پاسخ‌ ها را شامل می شود. بخش دوم كتاب كه به موضوع غيبت اختصاص يافته است. بخش سوم با عنوان «روز ظهور» داراى دو فصل است. بخش چهارم، به موضوع تاريخ و زمان ظهور اختصاص يافته است. بخش پنجم، به وقايع بعد از ظهور اختصاص يافته و داراى پنج فصل است. بخش ششم، به معرفى دولت مهدوى اختصاص يافته است. بخش هفتم، به موضوع رخت بر بستن امام مهدى (ع) از جهان مادى و وضعيت جهان پس از ايشان پرداخته شده است. بخش هشتم، كه در واقع خاتمه كتاب حاضر را تشكيل مى‌ دهد، به تكاليف مومنان در زمان غيبت، در قبال ولى امر و نيز برخى ادعيه و زيارات مختصه امام عصر (ارواحنا فداه) اختصاص يافته است.

دعوی السفارة في الغيبة الكبری، شيخ محمد سند، كتابى است به زبان عربى در رد ادعاى مدعيان سفارت و نيابت خاصه از طرف حضرت حجت عليه‌السلام پس از پايان دوران غيبت صغرى. اين كتاب اولين اثرى بود كه شيخ محمد سند به نگارش آن پرداخت. انگيزه وى از تألیف اين كتاب اين بود كه او مى‌ديد، در بحرين و ساير شهرهاى شيعه‌نشين، و حتى لبنان و عراق اين شبهه ايجاد شده بود كه بعضى از افراد با امام زمان(عج) ارتباط دارند و حالت پيغام‌رسان از سوى او به مردم و از سوى مردم به آن حضرت مى‌باشند، در واقع يك نوع ادعاى وساطت داشتند. اين شبهه و شبهه‌هاى مشابه ديگرى كه مطرح بود، باعث شد كه اين كتاب را بنويسد. در واقع اين كتاب در خصوص دعوى سفارت نيست؛ بلكه درباره مطلق بحث‌هاى اتصال به غيب، مكاشفات و ارتباط با نشئات ديگر است. اين كتاب پژوهشى است، مستند در شناسايى مدعيان دروغين ارتباط با امام مهدى(ع) و احكام آن‌ها و نقد و بررسى نظرات آنان. به گفته مؤلف در هر زمانى افرادى پيدا مى‌شوند كه با توسل به شعبده و سحر و يا با استناد به خواب و غيره،، ادعاى سفارت و ارتباط با امام عصر(ع) مى‌كنند و بدين وسيله، عوام شيعه را به هيجان انداخته به انحراف مى‌كشانند. وى در بخش نخست كتاب پس از بيان فرق بين سحر و كرامت و معجزه، در فصلى طولانى، معناى نيابت امام، انقطاع نيابت خاصه در نزد شيعه، عدم حجيت خواب، نيابت عمومى فقها، مدعيان دروغين سفارت و نيابت و معناى ابدال و اوتاد را توضيح داده و نظر شيعه را در اين باره بيان كرده است. در دو فصل بعدى اجمالى از تاريخ بهاييت و بابيت در ايران و نيز فرقه‌هاى انحرافى شيعه در رابطه با مهدویت از ابتدا تاكنون تشريح شده است. در پايان بخش اول كتاب نيز درباره علائم ظهور امام زمان مطالبى بيان شده است. در بخش دوم كتاب ابتدا مؤلف به بيان جايگاه عقل از منظر آيات و روايات پرداخته و محدوده حجيت ادراكات عقل را بيان نموده است. به گفته مؤلف حوزه بديهيات، محدوده حجيت عقل به شمار مى‌رود و خود بديهيات عقلى، سرمايه ارزشمندى در شناخت مبدأ آفرينش؛ يعنى خداوند متعال مى‌باشد؛ اما به هر صورت حوزه حجيت ادراكات عقلى محدود به بديهيات است و به گفته مؤلف فِرَق منحرف با انكار بديهيات عقلى گام در وادى خطرناكى گذارده‌اند و خود و ديگران را به گمراهى و انحطاط كشانده‌اند. سپس فصلى را با عنوان «منظومه معارف دينى» گشوده و ضمن آن با استفاده از آيات و روايات، شش محور را براى منظومه تشريع و معرفت دينى ترسيم مى‌كند كه عبارتند از: دين، ملت، شريعت، روش، طريقه و حكمت. در انتهاى اين فصل به برخى شبهات سكولارها درباره دين اشاره مى‌كند. در فصل سوم كه «فتنه بصيرت» نام گرفته به اهميت اين موضوع؛ يعنى آزمايش و امتحان مردمان در عرصه بصيرت و شناخت، اشاره كرده و آن را شديدترين نوع امتحان برشمرده و در اين زمينه به تفاوت بصيرت‌ها اشاره كرده و نمونه‌هايى از اين نوع فتنه‌ها كه امّت‌هاى پيشين؛ مانند بنى‌اسرائيل در داستان گوساله سامرى و...بدان گرفتار آمده‌اند، را يادآور مى‌شود و حكمت ابتلاء بندگان بدين نوع از فتنه را نيز بيان مى‌كند. مؤلف در ادامه با استفاده از آيات شريفه قرآن، توسل به پيامبر اكرم و اهل‌بيت طاهرينش را، از جمله مواردى مى‌داند كه در آن بصيرت بندگان به آزمايش گذارده شده و درجه بصيرت آن‌ها سنجيده مى‌گردد. وى همچنين روش به سلامت خارج شدن از اين نوع فتنه را بيان مى‌دارد. در فصل چهارم با عنوان «حقيقت و مراتب حجج» ابتدا به حقيقت شناخت حجت‌هاى الهى اشاره كرده و بدين نكته نيز اشاره مى‌كند كه منظومه حجج الهى عبارت است از، مجموعه‌اى كه به شكلى خاص و بر اساس اصول خاصى مرتب و بر اساس هندسه الهى منظم گرديده و داراى ويژگى‌هاى خاصى است. وى به عنوان نمونه به حجيت نواب خاص حضرت صاحب الزمان(ع) اشاره كرده و مى‌گويد كه حجيت اين نواب با حجيت فقها؛ يعنى نواب عام حضرت، هيچ گونه تنافى و تضادى ندارد و به عبارت بهتر اين دو نوع حجيت به هيچ وجه يكديگر را قطع نمى‌نمايند. در ادامه مؤلف به دوام و ثبات حجيت فقها در عصر ظهور حضرت حجت(ع) اشاره كرده و در اين رابطه به آيه نَفر كه به حجيت قول فقها هم‌عصر با رسول اكرم(ص) تصريح دارد، اشاره مى‌كند. وى با استفاده از اين مطلب به مسئوليت‌هاى مشخص سفراى حضرت در دوران غيبت صغرى و نيز نواب عام حضرت در دوران غيبت كبرى اشاره كرده كه هيچ كدام با مسئوليت‌هاى امام(ع) تنافى و برخوردى نداشته‌اند و با اين سخن به شبهاتى كسانى كه با استناد به روايات فاقد سند روشن مى‌گويند، حضرت حجت به هنگام ظهور به كشتار عالمان و فقيهان دست مى‌زند، پاسخ مى‌گويد. در فصل پنجم با عنوان «قواعد اصلى شناخت» از بديهيات عقلى به عنوان اولين قاعده در شناخت ياد كرده و در مراتب بعدى از ضروريات دين، سنت‌هاى انبياء الهى، فرمايشات و سيره فاطمه زهرا(س) و روش امامان معصوم(ع)، به عنوان ساير قواعد شناخت ياد مى‌كند. وى در ادامه به سخن درباره كسانى چون ابن ابى‌العزاقر شلمغانى و احمد بن هلال عبرتائى كه با تخلف از اين قواعد و موازين به ادعاى نيابت خاصه و سفارت پرداختند، مى‌پردازد. فصل ششم به «نيابت خاصه» اختصاص يافته و ضمن آن از اصحاب سرّ حضرات معصومين(ع) ياد كرده و اين نكته را يادآور مى‌شود كه صاحب سرّ بودن اين گونه افراد بدين معنا نيست كه آنان از بديهيات عقلى يا ضروريات دين و ساير قواعد اصلى شناخت، كه قبلا بدان‌ها اشاره شد، دست كشيده باشند، چرا كه هيچ يك از علوم و اسرارى كه ايشان بدان‌ها واقف بوده‌اند، هيچ گونه تصادم و تقاطعى با قواعد مذكور نداشته است. از اين‌رو به گفته مؤلف شايسته است كه ما هيچ گاه فريب عناوينى؛ چون: علوم باطن، اسرار، علم بلايا و منايا و... را نخورده و به قواعد اصلى شناخت بى‌اعتنا نگرديم. وى با استفاده از اين نكته مهم به ردّ دعاوى صوفيه و برخى از عرفا كه ظاهر و باطن شريعت مقدس را از يكديگر جدا مى‌دانند، پرداخته است. از جمله نكاتى كه مؤلف در اين فصل بدان اشاره مى‌كند، امكان انحراف نائب خاص از وظيفه نيابت و سفارت است كه در اين خصوص به انحراف يكى از نواب خاص امام صادق(ع) به نام محمد بن ابى زينب مقلاص از وظيفه خود اشاره مى‌كند. فصل هفتم به «حقيقت نيابت خاصه و سفارت» اختصاص يافته و به بيان دلائل انقطاع اين نوع از نيابت، پس از دوران غيبت صغرى و نيز حدود نيابت خاصه و همچنين كفر مدعى اين نوع از نيابت و سفارت پرداخته شده است. در فصل هشتم به بيان «مفهوم غيبت، ميان افراط و تفريط» پرداخته شده و از حقيقت دو مفهوم غيبت و ظهور سخن به ميان آمده است. فصل نهم به موضوع «توقيت و ظهور» اختصاص يافته و ضمن آن مؤلف با استفاده از روايات وارده از معصومان(ع)، به تكذيب كسانى پرداخته كه براى ظهور حضرت حجت(ع) وقت معين و حتمى‌اى را مشخص مى‌نمايند؛ در حالى كه علم به وقت ظهور تنها از آن خداست.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد هفتم: مسار الشيعة، تفضيل أميرالمؤمنين، المسائل السروية، المسائل الجارودية، مسئلة في النص علی علي(ع)، الرسالة الأولی في الغيبة، الرسالة الثانية في الغيبة، الرسالة الثالثة في الغيبة و الرسالة الرابعة في الغيبة؛ که توضیح هر کدام در ذیل می آید: مَسارُ ألشيعَة فی مُختَصَرِ تَواريخ ألشّريعَة، کتابی به زبان عربی تألیف شیخ مفید متوفای ۴۱۳ق است. این کتاب نوعی تقویم تاریخی - دینی درباره تاريخ تولد و شهادت ائمه اطهار (ع) و ديگر وقایع مهم تاريخ اسلام و نیز ايام و مناسبت‏‌های تاريخ اسلام آمده است. این کتاب در موضوع خود از معتبرترین و قدیمی‌ترین منابع امامیه است که در شناخت ایام و مناسبت‏‌های اسلامی نگاشته شده است. این کتاب در موضوع خود از معتبرترین و قدیمی‌ترین منابع امامیه است که در شناخت ایام و مناسبت‏‌های اسلامی نگاشته شده است. تَفضیلُ أمیرالمؤمنین(ع) اثر شیخ مفید(درگذشت ۴۱۳ق)، است. موضوع کتاب درباره فضایل امیرمؤمنان حضرت علی(ع) و اثبات برتری اوست. شیخ مفید در این اثر با استناد به احادیث شیعه و سنی، فضیلت علی(ع) بر همه پیامبران جز پیامبر اسلام را به اثبات رسانده است. این اثر به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. شیخ مفید در این کتاب به این مباحث اشاره دارد: •

کتاب المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیة مهم‌ترین اثر محقق حلی است که در علم کلام نگاشته است. مطالب کتاب به طور کلی به چهار قسمت اصلی تقسیم می‌شوند که مولف آن‌ها را با تعبیر النظر الاول و... بیان نموده است. هر یک از ابواب به فصولی تقسیم می‌شوند: ← توحید در این بخش مولف مباحث مربوط به توحید را مورد بررسی قرار می‌دهد. او تمام مباحث توحید را در سه فصل که عبارتند از: اثبات علم به صانع، صفات ثبوتیه حضرت حق و صفات سلبیه خداوند بیان می‌کند. او برای اثبات صانع به برهان حدوث استناد کرده و صفات ثبوتیه را به دو قسم تقسیم می‌نماید که عبارتند از صفات ذات و صفات اضافه و از تک تک آن‌ها بحث می‌کند. ← افعال خدا در این باب به مباحث زیر پرداخته شده است: افعال خداوند، افعال انسان، حسن و قبح عقلی و این که خداوند فعل قبیح انجام نمی‌دهد. او بخشی از مباحث را به عنوان فروع مباحث عدل مطرح کرده است که عبارتند از: تکلیف، الطاف، الام و اعواض، آجال و ارزاق و اسعار، وعده و وعید مولف مباحث مربوط به معاد را در همین جا مطرح می‌کند. ← نبوت مولف مباحث مربوط به نبوت را در سه فصل بیان می‌کند. او در فصل اول از این باب نبوت را تعریف کرده و در فصل دوم صفات نبی را بیان می‌نماید. در فصل سوم آنچه را که می‌تواند بر صدق مدعای پیامبر دلالت کند، بیان می‌کند و معجزات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را شرح می‌دهد. ← امامت این بخش از سه فصل تشکیل یافته که عبارتند از: بیان حقیقت امامت و اثبات وجوب آن، صفات امام و راه شناخت امام. مولف در ذیل فصل سوم چهار مقصد بیان کرده و در آن‌ها اثبات می‌کند که امام بعد از نبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم حضرت امیرالمومنین علیه‌السّلام می‌باشد. او هم چنین ادله‌ای که بر امامت ابوبکر از طرف اهل تسنن اقامه شده است را ابطال می‌کند و اثبات می‌کند که امیرالمومنین علیه‌السّلام افضل بوده و افضلیت ابوبکر را نفی می‌کند. او در مقصد دیگری امامت هر یک از ائمه اثنی عشری را اثبات می‌کند. در مقصد سوم به مباحث مربوط به غیبت می‌پردازد؛ مثل علت غیبت حضرت حجة عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، اثبات ولادت آن حضرت و رفع استبعاد از طول عمر آن حضرت. مولف در مقصد چهارم، از مباحث امامت مجموعه مباحثی که با امامت مرتبط هستند را بیان می‌کند. از آن جمله اثبات عصمت ملائکة، اثبات عصمت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، حکم کسی که بر امیرالمومنین علیه‌السّلام خروج کند، افضلیت انبیاء از ملائکه.