جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برخی از متون ادبی در مرز میان دو جریان ادبی قرار دارند و ویژگی های هر دو را منعکس می سازند. برخی از مولفه های ادبی نیز بین هر دو جریان مشترک است و می توان آنها را حتی در متون خلق شده در دو دوره متفاوت مشاهده کرد. رمان اسفار کاتبان جزو آثاری است که بسیاری از تکنیک ها و تمهیدات مشترک بین شیوه نگارش مدرنیستی و پسامدرنیستی را دارد؛ تمهیداتی چون تعدد راوی و روایت ها، بی نظمی زمانی در روایت، مرگ مولف، برجستگی متن، شباهت داشتن شخصیت ها به یکدیگر، غلبه عنصر وجودشناسی بر عنصر معرفت شناسی، روایت بودن تاریخ، دور باطل، بینامتنیت، درآمیختن ژانرها یا التقاط گرایی و در کنار هم قرار دادن نثر قدیم و جدید. ابوتراب خسروی کوشیده است در این رمان با توجه به برخی از ویژگی های غالب در رمان های پسامدرن، به شیوه نگارش پسامدرنیستی نزدیک شود. در پژوهش حاضر، به بررسی ویژگی های این رمان از این منظر پرداخته شده است.

رمان ‌هایی که در سال ‌های اخیر، زنان خلق کرده ‌اند، شباهت ‌های فراوانی با هم دارند. به ‌نظر می ‌رسد نویسندگان زن - خواسته یا ناخواسته - از الگوی واحدی برای نگارش رمان ‌های خود استفاده می‌ کنند. در این مقاله سعی شده است تا وجود شباهت ‌ها در پیرنگ چهار رمان اثبات شود. برای تحلیل این مساله، از رویکرد ساختارگرایی استفاده شده است، چرا که در ساختارگرایی، ادبیات با دیدگاهی کلی و خود‌بسنده مطالعه می‌ شود. با استفاده از این رویکرد، شباهت‌ ها و جهت ‌گیری اصلی این رمان‌ ها در پیرنگ کشف می ‌شود. پیرنگ این رمان‌ ها کمابیش شباهت ‌های ساختاری عمده ‌ای با هم دارند. دلیل این شباهت‌ ها پیش از هر چیز، وضعیت فرهنگی مشابه پدیدآورندگان این رمان ‌ها است که باعث شده است ساختارهای ذهنی مشابهی در خلق آثار دیده شود. در این مقاله ابتدا توضیح مختصری درباره ساختارگرایی داده می ‌شود، سپس در بخش بحث و بررسی، آن دسته از نظریات ساختارگرایان، که با موضوع مقاله ارتباط دارد، به‌ طور خلاصه مرور می ‌شود. مباحثی درباره پیرنگ و بحث‌ های تخصصی ‌تر ساختارگرایان درباره آن نیز در همین قسمت آمده است. در پایان نیز مطالعه موردی پیرنگ چهار رمان از منظر ساختارگرایانه آورده شده است که نشان می ‌دهد پیرنگ این رمان ‌ها از الگویی کلی پیروی می ‌کند. رمان ‌های بررسی شده عبارتند از: 1. خط تیره آیلین (ماه‌ منیر کهباسی)، 2. چراغ‌ ها را من خاموش می‌ کنم (زویا پیرزاد)، 3. چه کسی باور می‌کند رستم (مهرانگیز شریفیان)، 4. رویای تبت (فریبا وفی).

رمان کلیدر، به ‌رغم درون ‌مایه حماسی و تراژیک، تصویرگر عشق و زندگانی و توصیف ‌کننده سختی ‌ها و شوربختی‌ های زندگی عشیره ‌ای و روستایی است.از برجسته‌ ترین ویژگی‌ های این رمان و تشخص آن در میان هم ‌گنان، توصیفات نغز و بی ‌بدیلی است که در منتهای ذوق و خلاقیت به سلک عبارت کشیده شده است. دامنه این وصف ‌ها بسیار گسترده و شامل اقلیم‌ های متفاوتی است و این سوال را به ذهن متبادر می‌ کند که آیا هدف نویسنده از به‌ کارگیری این موضوع ادبی، آن هم با چنین گستردگی ‌ای، صرفا آرایش کلام و گیرایی و جذابیت متن بوده است یا از خلق آنها هدف دیگری داشته است.کاربرد وصف در این اثر به اندازه‌ ای است که برخی از منتقدان صرفا به نقد کمیت این توصیفات پرداخته ‌اند. از آن ‌جا که هیچ تحقیقی در زمینه کیفیت و تحلیل این وصف ‌ها انجام نشده است و بنیادی به کمالات و کاستی ‌های این مقوله پرداخته نشده است، در این مقاله سعی بر آن است که موضوعات وصفی، افزون بر جنبه کمی، از نظر کیفی نیز بررسی شود و به نقد و تحلیل نمونه‌ ها و لزوم بودن و یا نبودن آنها در این رمان پرداخته شود تا به این ادعا که برخی منتقدان وجود این وصف ‌ها را لزوم مالایلزم قلمداد کرده ‌اند و آوردن آنها را سبب اطاله مطلب دانسته ‌اند پاسخی منطقی داده شود.

آثار ادبی از اساسی ترین ابزارهایی است که می تواند به مطالعات جامعه شناسانه کمک کند. گاه شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه به گونه ای است که نوع خاصی از ادبیات مورد توجه مخاطبان و مردم قرار می گیرد. از این رو، شناخت و بررسی ادبیات مورد توجه مردم به شناخت خواسته های آنها، و در نتیجه ساختار کلی جامعه و گه گاه نقاط ضعف و نقص های فرهنگی آن کمک می کند. اخیرا با پدیده رمان های عامه پسند مواجهیم. رشد و رواج این رمان ها که در برخی مواقع نگرانی منتقدان را نیز فراهم کرده، موجب این سوال اساسی است که رمان های عامه پسند چه ویژگی هایی دارند که بر پرخواننده شدن آنها تاثیر می گذارد؟در این مقاله به مطالعه، تحلیل و بررسی محتوایی، ساختاری و نشانه شناسی نمونه هایی از رمان های عامه پسند که در دو دهه اخیر جزو پرفروش ترین رمان های ایرانی بوده اند، پرداخته ایم. در بخش نشانه شناسی، دویست رمان و در بخش عناصر داستانی و ساختاری، بیست رمان به اجمال مورد بررسی قرار گرفته اند.

از دیرباز بررسی توصیف و روایت در انواع ادبی مورد نظر پژوهشگران بوده و امروز روایت شناسی خود به دانشی خاص و بایسته تبدیل شده است. هر متن داستانی- هرچند که در آن روایت و توصیف به طور ذاتی به هم آمیخته باشند- از یک سو، نشان دهنده اعمال و رویدادهایی است که روایت را می سازند و از دیگر سو، شامل بازنمایی اشیا و شخصیت هاست که به آن توصیف گفته می شود. در این راستا، مقاله حاضر می کوشد به بررسی توصیف و جایگاه آن در رمان بپردازد. مطالعه روابط توصیف و روایت، ما را متوجه کارکردهای توصیف در رمان می سازد؛ یعنی نقشی که بخش ها و حالت های توصیفی در ترکیب کلی روایتگری بر عهده دارند. بنابراین سعی بر آن است که ابتدا تاریخچه توصیف در رمان، سپس ساختار توصیف و درنهایت مهم ترین کارکردهای آن در رمان از دیدگاه نقد و تحلیل ساختاری بررسی شود.

عصر مدرنیسم و به دنبال آن پسامدرنیسم را باید فرصتی شگفت برای بازگشت به دنیای اسطوره ها و بازشناسی و گاه بازآفرینی آنها با تاکید بر ماهیت زیباشناسانه آنها در عرصه هنر و ادبیات دانست. دلایل این بازخوانش پویا - بیشتر در قالب رمان های جدید- تاکنون به طور همه جانبه واکاوی نشده است. این جستار می کوشد دلایل این بازگشت ژرف کاوانه در برخی آثار هنری و ادبی، به ویژه رمان مدرنیستی و پسامدرنیستی را کشف و بازنمایی کند. بازگشت اسطوره در عصر مدرن، محصول فهم زیباشناسانه انسان مدرن و مبین ظرفیت بینامتنی و بیناگفتمانی ادبیات داستانی معاصر است. بازنمایی اسطوره ها در دوران پسامدرنیته، هم به دلیل ظرفیت های ساختاری و روایی خود اسطوره هاست، و هم ناشی از تغییر ذائقه زیباشناختی، بازگشت به معنویت، بازنگری در واقعیت، و پیدایش نهادهای اجتماعی- انتقادی.

همانطور که می دانیم رمان معروف ژرژ پرک با عنوان «زندگی طرز مصرف» آکنده است از عبارت و جملاتی که به نویسندگان دیگر تعلق دارند. این مقاله با عنوان «نقل قولهای مستتر :بررسی درج دو عبارت پروستی در رمان پرک» با اتکا بر نظریه زاویه دید، به تحلیل شیوه ها و راهبردهای پرک برای درج دو عبارت از پروست در رمان خویش و مخفی کردن آن در توده رمانی خود می پردازد، بی آنکه خواننده معمولی بتواند متوجه حضور این جملات گردد. آنچه مورد توجه ماست، بررسی تغییرات بیانی دو متن و شیوه های انتقال متن اول به متن دوم است .اینکه چگونه قطعاتی از رمان «در جستجوی زمان از دست رفته» که یک رمان به صیغه اول شخص مفرد است می توانند در رمان «زندگی طرز مصرف» که یک رمان سوم شخص است درج گردند.