جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نقش بازیگران منطقه ای در فرایند دولت سازی افغانستان در دوران طالبان و بعد از سقوط وی را می توان بر حسب میزان نفوذ و تاثیرگذاری به سه دسته بازیگران اصلی شامل ایران، پاکستان و روسیه و بازیگران پیرامونی شامل اتحادیه اروپا، ژاپن و بازیگران شبه پیرامونی شامل امریکا، عربستان، هند و چین تقسیم نمود. موقعیت سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و قومی افغانستان سبب شده است که این کشور همواره تحت تاثیر قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای قرار داشته باشد. پاکستان یکی از مهمترین کشورهای تاثیرگذار در تحولات افغانستان است به طوری که در دوران حکومت طالبان، بهترین روابط بین دو کشور وجود داشت ولی پس از سقوط طالبان روابط دو کشور به شدت دچار تنش شد. دوران پنج ساله حکومت طالبان دشواری های زیادی برای دولت هند در پی داشت و در حقیقت، گسترش بی سابقه نفوذ تروریستها و بی ثباتی در دره کشمیر را به همراه داشت ولی پس از سقوط طالبان روابط دو کشور بهبود یافت. سقوط رژیم طالبان موجب بر چیده شدن تهدید عمده ای از مرزهای شرقی ایران شد و گروه های نزدیک به ایران به قدرت راه یافتند و موجبات ارتقاء روابط را فراهم نمودند.این مقاله به بررسی و تجزیه و تحلیل نقش بازیگران منطقه ای و شبه منطقه ای سه کشور پاکستان، هند و ایران و تاثیرگذاری آنان در فرایند دولت سازی افغانستان در دوران طالبان و بعد از سقوط وی می پردازد. مبحث قابل توجه در این مقاله بدین ترتیب مطرح می شود که ایران و پاکستان که قبلا خود بازیگران اصلی بحران افغانستان بودند اکنون جایگاه شبه پیرامونی پیدا کرده اند به طوری که نقش پاکستان تحت الشعاع نقش آمریکا قرار گرفته و ایران نیز اگر چه از بعضی پتانسیل ها برای تاثیرگذاری در افغانستان برخوردار است اما آمریکا به طور جدی مانع از بکارگیری این قابلیت هاست.

به نظر می رسدچگونگی شکل گیری آرا ، افکارو اندیشهسیاسی طالبان در حوزه جامعه شناسی سیاسی و زمینه های آن از دید محققان مغفول مانده ویا به صورت سطحی به آن توجه شده است. جستارهایی که در چند سال اخیر در رابطه با علل شکل گیریو بروز وظهور طالبان انجام گرفته، بیشتر تلاش خود را مصروف چگونگی شکل گیری طالبا ن در برون متن نموده اند . ضمن اینکه نگاه اکثر محققان بیشتر به جنبه های خارجی شکل گیری طالبان در دو زمینه عوامل خارجی ونظریه اسلام هراسی مطرح می باشد و ازاین جهت کاستی هایی نیز مشاهده شد.مطالعه حاضر با یک چارچوب تئوریک برگرفته از تئوری ساختارگرایانه میشل کروزیه و تئوری تفهمی ماکس وبروبا توجه بهنقش کانالهای اولیه و ثانویه جامعه پذیری سیاسی از ارزیابی ابعاد سیاسی و وابستگی های خارجی و سیاستهای کشورهای منطقه و جهان که احتمالا در شکل گیری طالبان نقش داشته اند, چشم پوشی می کند تا از این طریق به ریشه یابی طالبانیزم در افغانستان بپردازد.سئوال اساسی که در این تحقیق به ان پاسخ داد ه شد ؛عبارت است از :چگونه جامعه پذیری سیاسی در افغانستان منجر به تشکیل طالبانیزم(اسلام سیاسی طالبان)شد؟روش تحقیق در این رساله تلفیقی از دو روش کمی و کیفی است که با استفاده ازمستندات کتابخانه ای ،مشاهده ،مصاحبه و بررسی آماری به صورت بینا روشی داده های کمی وکیفی گردآوری شدند.با اتکا به نتایج تحقیق، طالبانیزم در افغانستان ناشی از عامل خارجی نیست ،بلکه تحت تاثیر عوامل داخلی وریشه های عمیق تاریخی هست. این ریشه ها مرهون اسلام احساسی و ساده،جامعه پذیری سیاسی از طریق کانالهای اولیه وثانویه همچون خانواده و تعلیم وتربیت می باشد.کلید واِژه ها: طالبان،طالبانیزم ،جامعه پذیری سیاسی، کانالهای اولیه و ثانویه ،افغانستان