جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آنچه که ذهن بسیاری از متفکران را همواره به خود مشغول نموده است، تربیت اخلاقی انسان است. نکته ای که کیفیت زندگی انسانها و موجودات زنده دیگر را در کنار هم و در جهت حفظ محیط زیست خود، بهبود می بخشد، رعایت نکات اخلاقی است. مسائل اخلاقی در هر زمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده، ولی در عصر و زمان ما اهمیت ویژه ای دارد، زیرا:1- از یک سو عوامل و انگیزه های فساد و انحراف در عصر ما از هر زمانی بیشتر است و اگر در گذشته برای تهیه مقدمات بسیاری از مفاسد اخلاقی هزینه ها و زحمتها لازم بود در زمان ما از برکت پیشرفت صنایع بشری همه چیز در همه جا و در دسترس همه کس قرار گرفته است!2- از سوی دیگر، با توجه به این که عصر ما عصر بزرگ شدن مقیاسهاست و آنچه در گذشته بطور محدود انجام می گرفت در عصر ما به صورت نامحدود انجام می گیرد، قتل و کشتار انسانها به برکت وسائل کشتار جمعی، و مفاسد اخلاقی دیگر به کمک فیلمهای مبتذلی که از ماهواره ها در سراسر دنیا منتشر می شود و اخیرا که به برکت «اینترنت» هرگونه اطلاعات مضر در اختیار تمام مردم دنیا قرار می گیرد، مفاسد اخلاقی بسیار گسترش پیدا کرده و مرزها را در هم شکسته و تا اقصا نقاط جهان پیش می رود تا آنجا که صدای بنیانگذاران مفاسد اخلاقی نیز درآمده است.3- از سوی سوم، همان گونه که علوم و دانشهای مفید و سازنده در زمینه های مختلف پزشکی و صنایع و شون دیگر حیات بشری گسترش فوق العاده ای پیدا کرده، علوم شیطانی و راهکارهای وصول به مسائل غیرانسانی و غیراخلاقی نیز به مراتب گسترده تر از سابق شده است به گونه ای که به دارندگان فساد اخلاق اجازه می دهد از طرق مرموزتر و پیچیده تر و گاه ساده تر و آسانتر به مقصود خود برسند.در چنین شرایطی توجه به مسائل اخلاقی و علم اخلاق از هر زمانی ضروری تر به نظر می رسد و هرگاه نسبت به آن کوتاهی شود فاجعه یا فاجعه هایی در انتظار است.خوشبختانه ما مسلمانان منبع عظیمی مثل قرآن مجید در دست داریم که مملو است از بحثها و تصویر هایی است که به صورت زیبایی در قالب داستان های عمیق اخلاقی نظیر خیر و شر که در هیچ منبع دینی دیگری در جهان یافت نمی شود.در این مسیر، تصاویری از پیامبران الهی را مشاهده می کنیم که بیشترین نقش را در طول تاریخِ داستان های قرآنی داشته اند و همواره با تحمل رنج بسیار، انسانها را به یکتاپرستی، محبت، رعایت انصاف و عدالت و پرهیز از دروغ و ظلم و جنایت دعوت نموده اند. در داستان قرآنی موسی(ع) تصویر خیر و شر را به صورت مفاهیمی که چهره ای از نیک و بد، ایمان و کفر ، عدالت و ظلم ، عقل و جهل.... آمده است.البته این پژوهش صرف بررسی جلوه های تصویری خیر و شر و چگونگی به آنها در داستان حضرت موسی(ع) به عنوان یکی از داستان های پندآموز قرآنی است که مسائل اخلاقی در آن نقش مهمی را ایفا می کند، از آنجایی که اکثر مسائل اخلاقی بلکه همه آنها، آثاری در زندگی اجتماعی بشر دارد، اعم از مادی و معنوی، و جامعه انسانیت منهای اخلاق به باغ وحشی تبدیل خواهد شد که تنها قفسها می تواند جلو فعالیتهای تخریبی این حیوانات انسان نما را بگیرد، نیروها به هدر خواهد رفت، استعدادها سرکوب خواهد شد، امنیت و آزادی بازیچه دست هوسبازان می گردد و زندگی انسانی مفهوم واقعی خود را از دست می دهد، از این رو به دست به چنین پژوهشی در این داستان به عنوان نمونه ای از داستان های پند آموز قرآنی زده ام . اگر درست در تاریخ گذشته در قرآن بیندیشیم، اقوام زیادی را پیدا می کنیم که هر کدام بر اثر پاره ای از انحرافات اخلاقی، شکست خورده یا بکلی نابود شدند. چه بسیار زمامدارانی که بر اثر نقاط ضعف اخلاقی، قوم و ملت خود را در کام مصائب دردناکی فرو بردند. از این رو انسان ها در اجتماع با حذف مسائل اخلاقی به سرنوشت دردناکی گرفتار می شوند. قصه گویی یکی از قدیمی ترین و بهترین شیوه های بیان مطالب است، به همین دلیل خداوند در کتاب آسمانی (قرآن) برای انسان قصه می گوید تا در قالب آن، هممفاهیم والای اخلاقی و تربیتی را به زیبا ترین شکل بیان کند و هم شرح حال گذشتگان را تا شاید مایه عبرت و تفکر که یکی از جلوه های جمال خداوندی است، دراو شود. در داستان حضرت موسی(ع) فرعون و فرعونیان به دلیل استکبار و ظلم فراوان و قوم بنی اسرائیل به دلیل ناسپاسی های فراوان به حوادثی دچار شدند که داستان آنها به عنوان درس عبرت برای بشریت در کتاب آسمانی به تصویر در آمده است و همچنین در این داستان قرآنی جلوه هایی تصویری از شخصیت ها و صحنه ها با مفهوم خیر و شر آورده شده است که تصویرگران بخش هایی از آن را به تصویر کشیده اند .این تحقیق حاوی ضروری ترین دانستنی ها درباره مفهوم و مصادیق و جلوه هایی از تصویر خیر و شر می باشد .با توجه به توضیحات ذکر شده مسئله تحقیق حاضر ، آشکارسازی جلوه های تصویری خیر و شر، در داستان حضرت موسی (ع) می باشد و این که تصویرگران معاصر ایران کدام جلوه های تصویری خیر را مورد توجه قرار داده اند و همچنین چه عواملی در آثار آنها وجود دارد که می تواند بیان کننده جلوه های تصویری خیر و شر در شخصیت های موجود در داستان حضرت موسی(ع) می باشد .این تحقیق شامل مباحث مختلفی در رابطه با زیبایی شناسی در قرآن، زیبایی شناسی داستان های قرآنی، زیبایی شناسی تصویر در قرآن .... و مفاهیم مرتبط با این پژوهش می باشد .فصل اول این رساله در باب کلیات پژوهش است.در فصل دوم، شامل پیشینه و همچنین مسائل نظری از جمله تعاریف لغوی حُسن، تعریف خیر و شر، مفاهیم و مصادیق آنها و همچنین در باب معیارهای زیبایی در داستان های قرآنی و معیار تصویری در داستانهای قرآنی سخن به میان آمده است .فصل سوم به مبحث روش شناسی پژوهش پرداخته شده است.فصل چهارم؛ به تجزیه و تحلیل یافته ها ابتدا در داستان حضرت موسی(ع) و بعد در آثار هنرمندانی که به این داستان قرآنی پرداخته اند و آن را تصویر کرده اند. این بررسی شامل بررسی جلوه هایی از خیر و شر و چگونگی بیان این مفاهیم در تصویرسازی های آنها بوده است. که در انتها در جداولی که در انتهای این بخش آورده شده، به طور خلاصه و گذرا؛ نشان داده شده که تصویرگران خیر و شر را در آثار در چه جاهایی آورده اند و در چه جاهایی موفق عمل کرده اند و یا بلعکس.در فصل پنجم در ابتدا به ذکر نکات مثبت و منفی در آثار مشاهده شده؛ پرداخته شده و بعد به بحث و نتیجه گیری پیرامون سوالات تحقیق و در انتها به ذکر پیشنهاد هایی برای پژوهش های آتی پرداخته شده است.

شکار یکی از موثرترین فعالیت های بشری بوده که به طور جدایی ناپذیری در زندگی انسان دوره ی باستان نقش حیاتی ایفا می کند و به عناوین مختلف در آثار هنری گوناگون ایران به تصویر درآمده است. این مهم،در طول تاریخ دچار متغیرهای معنایی و مفهومی شده که برای فرهنگ و هنر و ادبیات ایران اثرات مثبت و پربار داشته است. پرسش اول درباب نقش و اهمیت شکار در زندگی انسان از آغازاست، موضوعی که همواره یکی از اصلی ترین موضوعات آثار هنری سرزمین ایران را تشکیل داده و حتی بر فرهنگ و هنر این مرزو بوم نیز تأثیرژرف گذاشته است.این رساله سعی دارد ضمن مطالعه و بررسی سرآغاز شکار از منظر باستان شناسان وانسان شناسان، در درجه ی اول به معرفی نخستین گونه های انسان ساکن در ایران و فرهنگ و آثارشان بپردازد و در درجه ی دوم بهوجود آثار بس کهن در بعضی از مناطق ایران پرداخته و به اهمیت و ارزش آن ها را که با آثار پارینه سنگی اروپا برابری می کند، گوشزد کند. در وهله ی بعد ادامه ی این روند، سیر تکاملی و تأثیر آن را بر سایر آثار دیگر دوره ها تا دوره ی صفوی به رشته ی تحریر درآورد.این تحقیق بر اساس جدیدترین و معتبرترین داده های باستان شناسانه،انسان شناسانه،تاریخ، جغرافیا و... از طریق مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی تنظیم گردیده است. بسیاری از قدرت نمایی ها و هنرنمایی ها در عرصه ی جنگ و سیاست و کشورداری، فرهنگ و هنرو ادبیات، تعلیم و تربیت و یا حماسه های اسطوره ای ونگاره هایی که شاهکارهای بی بدیل بوده و گنجینه ی گران بهایی برای کشور ما محسوب می شود، از شکار و شکارورزی استخراج شده است.

دین یا اساطیر هیچ ملتی را نمی‌توان جدا از بافت تاریخی آن دریافت. از ميان همه اعداد، عدد هفت هميشه مورد توجه مشرق زمين و به‌خصوص ايرانيان قرار داشته و اغلب در امور ايزدي و نيک و گاه در امور اهريمني و شر به‌کار مي‌رفته است ولی اکثر موارد در جهت نيت پاک و روحانی و مقدس استفاده می‌گرديده است. از این رو در اين پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بر‌اساس جمع‌آوری اطلاعات موجود در مورد خواستگاه عدد هفت در بستري تاريخي به بررسي اين عدد مي‌پردازديم. در چندين حيطه مختلف كه شامل عددشناسي تاريخي هفت، اسطوره‌شناسي عدد هفت، عدد هفت در ماهيت اساطيري، عدد هفت در اديان پيش از اسلام و همچنين عدد هفت در نگاره‌هاي پيش از اسلام پرداخته است.در رويكردي تحليلي استفاده از اين نماد يا عدد را در حيطه‌های مختلف ديني، مذهبي، اجتماعي و همچنين نقش‌ها و نگاره‌هاي پيش از اسلام مورد بررسي قرار داده‌ايم تا به شهودگاه‌هاي عدد هفت در مذاهب آن دوران و همچنين ديگر موارد ذكر شده رسيده‌ايم.نتايج اين پژوهش نشان‌دهنده اين موضوع است كه جايگاه نخستين اين عدد ريشه در اعتقادات و باورهاي مذهبي انسان‌ها داشته است. باتوجه به آيين کهن ميترائيسم ايران که قدمتی بيش از پنج‌هزارسال دارد بايستی بپذيريم که ايرانيان نخستين ملتی بودند که به رمز و راز اين عدد آسمانی پی بردند. حضور و جايگاه اين عدد در تاريخ و فرهنگ ايران باستان و همچنين تأثير اين عدد در باورهاي انسان‌هايي كه آثار هنری آن دوران راخلق كرده‌اند روشن مي‌سازد.

انقلاب اسلامی به جهت نوع ایدئولوژی سازنده آن و نیز ساختار سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. اهمیت و منحصر به فردی انقلاب اسلامی تا آنجاست که برخی از این صاحب‌نظران به تجدید نظر در نظریات و اندیشه‌های پیشین خود پرداخته‌اند. از این‌رو جای آن دارد تا هر چه بیشتر در خصوص این حادثه بزرگ قرن بیستم تحقیق و بررسی شود. یکی از مهم‌ترین زوایای انقلاب اسلامی، ایدئولوژی آن است؛ چنین ایدئولوژی به عنوان رکن اساسی شکل دهنده چارچوب‌ها و بینش سیاسی حکومت بر اساس اصول و مبانی اسلام شیعی بنا شده است.در این تحقیق برآنیم تا به یکی از مهم‌ترین مسائل روز مرتبط با ایدئولوژی انقلاب اسلامی (اسلام شیعی) یعنی بازنمایی رسانه‌ای آن بپردازیم. به همین منظور یکی از تأثیرگذارترین رسانه‌های چاپی آمریکا، روزنامه واشنگتن پست را انتخاب کرده و در دو مقطع حساس تاریخی یعنی سال 1980 و 2010 میلادی به بررسی آن پرداخته‌ایم. روش کار ما در این تحقیق تحلیل گفتمان انتقادی با رویکرد فرکلاف است؛ به همین منظور مقالات تحلیلی سال‌های مورد نظر که بیشترین محتوای مطلوب جهت بررسی نحوه بازنمایی ایدئولوژی انقلاب اسلامی را داشتند، انتخاب شده و در سه سطح توصیف، تفسیر، و تبیین تحلیل و بررسی شده‌اند. بازنمایی ایدئولوژی انقلاب اسلامی بر اساس گفتمان‌های غرب و دیگران، شرق شناسی، اسلام رسانه‌ای، و سنت و تجدد مورد بررسی قرار گرفته و سپس بر اساس اصول استخراج شده از اسلام شیعی تجزیه و تحلیل شده‌اند.از نتایج تحقیق حاضر اینکه بازنمایی ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران متاثر از مقوله‌های کلیشه‌سازی، دوانگاری متضاد، و انگ زنی مغایر با اصول اسلام شیعی نظیر اصل ولایت فقیه، نفی استکبار و وابستگی به آن، ظلم ستیزی، پیکار و جهاد علیه دشمنان خدا، عقل و تجربه سیاسی می‌باشد. در همین زمینه اغراق و گزافه گویی به عنوان یکی از ویژگی‌های غالب در گفتمان «اسلام رسانه‌ای» نقش برجسته‌ای در مقالات بررسی شده ایفا می‌کرد. این رویکرد مغایر با اصولی نظیر صلح طلب و تعالی بخش بودن اسلام شیعی، به بازنمایی نادرست از ایدئولوژی انقلاب اسلامی دست زده است. نکته دیگر استفاده از روش ساده سازی در ذیل گفتمان اسلام رسانه‌ای است که در طی آن تصویری ساده و غلط از ساختار حکومت به نمایش گذاشته می‌شود؛ این رویکرد مخالف اصل عقل و تجربه سیاسی ایدئولوژی انقلاب اسلامی است. از دیگر نتایج تحقیق حاضر می‌توان به حضور دائم «من» نویسنده در مقالات و آمریت اشاره کرد که باعث خلق گفتمان‌های مغایر و ناقص از ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران شده است.

رساله حاضر به بررسی و معرفی ارزش‌ها و اصول زیبایی‌شناسی اسلامی و تطبیق این اصول با نگاره‌های سفالینه‌های مینایی یا هفت‌رنگ دوره‌ای از تاریخ هنر ایران اسلامی که با حکومت ترکان سلجوقی (سلجوقیان و خوارزمشاهیان) در ایران مقارن است، می‌پردازد و در این گستره با توجه به اینکه دستیابی به مبانی فکری و فلسفی از ماهیت هنر اسلامی یکی از مباحث مهم در حوزه مطالعات هنر اسلامی می‌باشد، ضمن معرفی رویکردها و تبیین‌های مختلف در این زمینه و اشاره به وجود مشکلاتی که در باب فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی هنر اسلامی وجود دارد، با انتخاب رویکرد عرفانی و فلسفی- حکمی به تعریف و بررسی منشا هنر اسلامی و مقوله زیبایی و شناخت اصول و مبانی زیبایی‌شناسی اسلامی در این دیدگاه پرداخته‌ایم.در این راستا با اشاره به مبحث مهم تجویز یا تحریم شمایل‌نگاری در اسلام و علل برخورد تجریدی و انتزاعی با نقوش در آثار و نگاره‌ها اعم از نقوش انسانی، حیوانی و گیاهی و... به تحلیل حکمت نقش از این دیدگاه و معرفی عالم خیال و خصوصیات آن پرداخته‌ایم. همچنین شناخت حکمت رنگ و نور به عنوان دو مفهوم جدایی ناپذیر در اندیشه ایرانی،با دیدگاه شهود و اشراق مورد بررسی قرار گرفته است.در ادامه نیز ضمن معرفی ویژگی‌های تاریخی، اجتماعی و هنری این دوره به عنوان یکی از دوره‌های بسیار مهم هنری که بستر و زمینه ساز رشد ادبیات و هنر می‌باشد، نگاره‌هایمینایی را ازلحاظ موضوع و محتواو ویژگی‌های زیبا‌شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، تا ضمن تطبیق اصول زیبایی‌شناسیبا نمونه آثار موجود، در این رویکردمراتب و موضوع تحقیق در معرض سنجش و داوری قرار گیرد.

پژوهش حاضر در پی مطالعه خاستگاه دیوار نگاره های اسلامی شمال ایران است .از این رو از روش تحقیق توصیفی –تحلیلی به شیوه ی کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است ، تا با اثبات شش فرضیه به دنبال پاسخ به پرسش های تحقیق در طول تاریخ ایران خاصه دوره ی قاجار که بیشترین دیوار نگاره های اسلامی از آن دوران در شمال ایران به جای مانده است باشد. این پژوهش با در نظر داشتن دیدگاه جامعه شناسی هنر (فرهنگ) و جامعه شناسی هنر (معرفت) به این نتیجه می رسد که دیوار نگاره های اسلامی محصول منش زیبا یی شناسانه ی هنرمند و موقعیت وی در میدان تولید هنر مردمی و دینی است .این آثار به سبب عرض ارادت به خاندان پیامبر اسلام (ص) و همچنین بازپیرایی و زیباسازی مکان مقدس انجام گرفته است .از سوی دیگر دیوار نگاره های دینی در مراسم مذهبی قبل از اسلام در ایران استفاده می شده و بعد از اسلام این سنت به عنوان دیوار نگاره های اسلامی و عاشورایی در شمال ایران تداوم داشته، و در طول تاریخ متغّیرهای اجتماعی در بسط و گسترش آن مؤثر بوده است .

موضوع پژوهشی که اینک پیش روی شماست ، پیکرک های انسانی در ایران پیش از اسلام است ؛ سرزمینی که هم به لحاظ جغرافیایی و محیط طبیعی گسترده و فراخ است ، هم به لحاظ تاریخی و زمانی دراز آهنگ و دیرپا و پرمایه و غنی و رنگارنگ.باید گفت که آگاهی ما از تاریخ ، فرهنگ ، مدنیت ، معنویت و لایه های دیرینه و باستانی تر عالم ایرانیو جایگاه حضور پیکره ها بر صحنه زندگی مردمان این سرزمین کهن همچنان محدود ، مبهم ، ناقص و نابسنده است.میراث مدنیت و معنویت ایران عهد باستان ؛ رشته های اتصال و حلقه ی پیوندی از ؛ کلاف ها ، حلقه ها و زنجیرهای به هم تابیده و پیچیده چندین هزاره سنت و مدنیت و معنویت و آیین ورزی هزاره های کهن تر فرهنگ ها و جوامعی است ،که زمانی در این سرزمین می زیسته اند.در میان برهم ریختگی مجموعه آثار ایران باستان موجود در گنجینه موزه ملی ، از اجماع پیکره های به یادگار مانده به منظری دست یافتم ؛که تحلیل این آثار را به بهترین وجه ، ممکن ساخت.طبقه بندی بر اساس فرم ظاهر این نمونه ها ،که منجر به تحلیل بهتر چرایی موجودیت این آثار شد.