جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زیبایی و فخامت در سخن دو منشأ دارد که یکی به آهنگ و طنین واژه‌ها و دیگری به نیروی لذّت‌زای تداعی آن‌ها مربوط می‌شود که به میزان زیادی ماحصلِ به کارگیری صناعات بدیعی است. در این راستا، عبدالواسع جَبَلی از شاعران مشهور پارسی‌گوی در قرن ششم هجری می‌باشد که برای زیباسازی و افزودن حسن‌تأثیر کلام شعری خود به کاربرد این دسته از علوم بلاغی (بدیع) توجّه فراوان داشته است. این پژوهش برآن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی محسنات بدیعی به کار رفته در دیوان شعری عبدالواسع جَبَلی را از دیدگاه زیبایی‌شناختی و میزان کاربرد و بسآمد هر یک مورد بررسی و تحلیل قرار بدهد. نتیجه پژوهش حاکی از این است که شاعر از انواع صناعات بدیعی به ویژه آرایه‌های لفظی برای زیبایی‌آفرینی سخن منظوم خود استفاده کرده است. گفتنی است که از میان آرایه‌های لفظی به واج‌آرایی و از میان صنایع معنوی به روش تناسب بیشتر نظر داشته است. هم‌چنین، پیرایه‌های معنوی موجود در دیوان اشعار وی از نظر زیبایی‌شناختی یکسان نبوده و در برخی از موارد، در صنعت‌هایی چون مراعات‌نظیر، تضاد و حسن تعلیل، زیبایی‌آفرینی آن‌ها نسبی بوده است.

نظامی عروضی می نویسد که: «عادت باید کرد به خواندن کلام رب العزه و اخبار مصطفی (ص) و آثار صحابه و امثال عرب و کلمات عجم» قرآن برای مسلمانان هم زبان دل است و هم ترجمان اعتقاد و شنیدن آن تقدس و برکتی را متداعی می‎کند، ادب اسلامی نیز همان تنوع و نشاطی را دارد که علم صنعت و فلسفه اسلامی، در این راستا ادبیات فارسی مجموعه ای از اشاره ها و نکته های دقیق و ظریف است که بیشتر این باریک اندیشی ها در کاربرد مضمون های قرآنی است و یکی از برجسته ترین آثار ادب فارسی که این مضامین را به کار برده است، مثنوی معنوی مولوی است و این مقاله به این موضوع پرداخته است.

اسطوره ها، نماد یا سمبل تجربیات بشری هستند و ارزش های روحانی یک فرهنگ را مجسم می کنند، و یا به عبارت دیگر طبیعت آدمی هستند با تمامی نیازها، خواسته ها، آرزوها، امیدها و بیم و هراس ها.اگر چه اسطوره ها از آغاز به صورت داستان هایی سرگرم کننده لیکن با اهداف جدی خلق می شوند اما به سبب کششی که دارند، تا صدها و گاه هزاران سال باقی می مانند.هدف جدی اسطوره این است که می خواهد ماهیت و طبیعت جهان هستی را توضیح بدهد (نظیر اسطوره های آفرینش و باروری) و یا به اعضای جامعه بیاموزد که برای بهتر کار کردن و توفیق یافتن چه رفتاری در پیش گیرند. اسطوره های قهرمانی یا حماسی، الگوهایی برای نحوه رفتار و طرز سلوک آدمیان می آفرینند، زیرا پهلوانان و قهرمانان الگوهای رفتاری جامعه هستند و اسطوره های آفرینش نیز، نیاز ریشه یابی انسان را اقناع می کند.در واقع، اسطوره ها پاسخ هایی فرهنگی برای این پرسش های اساسی هستند که: من چه کسی هستم و زندگی را چگونه باید بگذرانم؟ لذا این مقاله بر آن است تا به چرایی و چگونگی خلق اسطوره آدم و راه یافتنِ آن به اذهان جامعه و به تبع آن ذهن و زبان شاعران بپردازد.

حکیم فلکی شروانی یکی از شاعران بزرگ قرن ششم در آذربایجان است. فلکی در ضمن اشعار خود به طرق مختلف از داستان ها و مفاهیم قرآن مجید استفاده کرده است. و این به اشعار او لطافت و معنویتی خاص بخشیده است. با بررسی اجمالی اشعار او می توان به نگرش وی نسبت به قرآن و توجه او به استفاده از مفاهیم قرآنی پی برد. خلاصه این که، در قرن ششم به سبب رواج علوم دینی و غلبه روحیه مذهبی اشارات و تلمیحات قرآنی و دینی در آثار شاعران و نویسندگان فراوان است و فلکی نیز جزو این شعرا بوده است. در این مقاله اشعاری که فلکی در آن ها به صورت های مختلف از آیات قرآن استفاده کرده است، نقل و سپس عین آیه با ذکر سوره و شماره آیه و توضیح برخی موارد آورده می شود.

یکی از رویکردهای مورد توجه در پژوهش های مربوط به ادبیات در دهه های اخیر مطالعات بینامتنی است. بینامتنی یادآور این نکته است که متون به نوعی همواره در تعامل با یکدیگرند. یافتن این روابط ما را به خوانشی نو از متون رهنمون می سازد. از جم له این متون کتاب مجمع البحرین ناصیف یازجی نویسنده و شاعر معاصر است. این تحقیق به روش تحلیلی– توصیفی و با استقراء آیات کریمه قرآنی در مجمع البحرین انجام شده است. هدف از پژوهش، شناخت و معرفی چگونگی و اندازه تاثیر قرآن کریم بر لفظ و محتوای مقامات ناصیف است.ناصیف در مقامات خود رویکرد قابل توجهی به قرآن دارد. این امر وقتی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد که بدانیم او یک مسیحی است. استفاده از مثل های رایج و مرسوم، اشاره به حوادث، داستان ها و اسامی شخصیت های قرآنی نیز که از آن به تلمیح یاد می شود، نوعی از بینامتنی مقامات ناصیف با قرآن است. با تحلیل و بررسی عملیات بینامتنی در مقامات (متن حاضر) و قرآن (متن غایب) در می یابیم که این تعامل هر چند بیشتر به صورت نفی متوازی و نفی جزیی است، اما نفی کلی نیز در آن کم نیست.