جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همگرایی اسلامی، مقوله ای بسیار جدی در عصر حاضر به شمار می رود. اگرچه موضوع همگرایی اسلامی و به تعبیری وحدت اسلامی از صدر اسلام مطرح بوده، لیکن در یکی-دو قرن اخیر با حضور قدرت های خارجی در محدوده کشورهای اسلامی، مفهوم روشن تری یافته است. در این بررسی، به تعریف موضوع از نگاه متفکرین اسلامی پرداخته و نهایتاً جمع بندی تعریف همگرایی اسلامی با مفهوم رفتار متعهدانه متقابل مذاهب اسلامی به منظور صیانت از اصول مشترک اسلامی را می پذیریم. سپس این همگرایی در دوره پیامبر اکرم (ص) به ویژه اعلان «مواخاة الاسلامی» (برادری اسلامی) مورد توجه است. عصر خلفای راشدین از آن جهت که تجربه حکومت اسلامی بدون حضور پیامبر اکرم (ص) بوده مورد نظر می باشد. از طرف دیگر شناخت انگیزه ها و اهداف همگرایی اسلامی حائز اهمیت است. سمبل های تفکر دینی در عالم اسلامی، راهکارهای عملی نیز پیشنهاد داده اند. یکی از این شخصیت ها شهید دکتر رنتیسی از رهبران حماس، پیشنهاد تشکیل ایالات متحده اسلامی را به منظور جلوگیری از دخالت بیگانگان به ویژه آمریکا در امور داخلی کشورهای اسلامی داده است.بررسی اسباب و مقوم های همگرایی دینی، ناظر بر این موضوع است که هر یک از مذاهب اسلامی، چگونه از عوامل تفرقه فاصله گرفته، پایه های استواری از اتحاد و انسجام اسلامی را در حوزه وسیع تر امت اسلامی را شکل دهند.این مقاله با هدف بررسی ضرورت ها، انگیزه ها و عوامل همگرایی اسلامی نگاشته شده است و در هر بخش، با استناد به نظریه های مطرح و فحول علمای دینی، ابعاد مختلف بحث همگرایی اسلامی تبیین شده است تا از رهگذر آن بنا بر شواهد تاریخی در عصر پیامبر (ص)، خلفای راشدین (رض) و عصر حاضر، یافته های این تحقق ارائه گردد. بیان اسباب و مقوم های همگرایی دینی در قالب 6 پیشنهاد، نشان می دهد که راهکارهای علمی و عملی به منظور تشنج زدایی علاوه بر تکیه بر مفاهیم قرآن و سنت از اهداف اصلی این پژوهش بوده است.در این بررسی از روش کتابخانه ای با استفاده از کتاب های مرتبط با مقوله وحدت اسلامی استفاده شده است. منابع این پژوهش مبتنی بر دیدگاه های مذاهب اسلامی بوده، علاوه بر نوشته رهبران اهل شیعه همچون علامه محمدتقی قمی، که از شرکت کنندگان و اعضای دارالتقریب مصر بوده اند؛ و از معاریف اهل سنت همچون محمد الدسوقی (استاد دانشگاه قطر) و عبدالمتعال صعیدی (دانشگاه الازهر) نیز بهره گرفته شده است. اگرچه نوشته های هر کدام در شرایط و فضای خاصی پدید آمده، لیکن دیدگاه های آنان نشان می دهد که همبستگی قابل توجهی در آرای آنان به چشم می خورد.

در عصر حاضر و با ظهور گروه های تکفیری در جهان اسلام، ضرورت تفاهم و تقریب مذاهب اسلامی، به خصوص شیعه و سنی بیشتر نمایان شده است. علت این مسئله را می توان در تفرقه و تشتت های به وجود آمده توسط کشورهای استعمارگر دانست؛ که باعث در انزوا قرار گفتن مسلمانان خواهد شد. مشکلی که نوشتار حاضر در پی پرداختن به آن است، چرایی ضرورت و موانع وحدت و گفتگوی مذاهب است. با پرداختن به آن ها، می توان راهبردهایی را استخراج کرد که وحدت و گفتگو به صورت عملی و تحلیلی مورد استفاده قرار گیرد.

انسان موجودی اشت اجتماعی و یقینا همچین موجودی نمی تواند جدای از دیگران به دوستی ادامه دهد و به دنبال این اجنماعی زیستن است که مسئله دوست مطرح می شود پس ما باید در راه پیدا کردن دوست به دستورالعمل های دینی تکیه کرده و برای دستیابی به آن دستورالعمل ها پیرامون آیات و روایات تحقیق و تدبر کنیم. این تحقیق دارای 6 فصل است. در سیره ی تحقیق ابتدا به پیشینه ی موضوع و بعد اهمیت موضوع می پردازیم در فصل اول به تعریف دوستی لغت و اصطلاح می پردازیم و بعد به واژه های عربی آن از نظر لغت بررسی می کنیم. سپس به دوستی در کلام بزرگان می پردازیم و بعد به آداب دوستی پرداخته و بدنبال آن حد و مرز دوستی را مورد بررسی قرار می دهیم و در فصل دوم به اهمیت دوستی در آیات و در فصل سوم دوستی را در کلام معصومین بررسی می کنیم و در فصل چهارم به ویژگی ها و صفات دوستان خوب می پردازیم که این ویژگی ها و صفات برگرفته از آیات و روایات می باشد. در فصل پنجم به ویژگی ها و صفات دوستان بد می پردازیم : در فصل بعدی به حقوق دوست در مقابل دوست. در فصل هفتم به نقش دوست در زندگی و اینکه دوست خوب و بد چه نقشی در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد. و در انتها خلاصه آنچه گفتیم را بیان می کنیم و سپس به راه کارهای عملی در مورد دوستی اشاره می کنیم و بعد از آن به نتیجه می پردازیم.

بخش اول پایان نامه درباره طرح تحقیق که در آن به ضرورت و اهمیت موضوع ، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی و کلید واژه ها پرداخته است. بخش دوم آن موضوع دوست و دوستی که در فصل اول آن نظر اهل بیت نسبت به دوستی و اینکه نفس اثر پذیر است معیارهای انتخاب یک دوست خوب و نقش آن در زندگی و اینکه چگونه دوستانمان را راضی نگه داریم و پاداش زیارت دوست چیست بحث شده است. فصل دوم این بخش دوستی حقیقی و مجازی، دوستی یعنی چه، دوست حقیقی کیست، خصال دوستان راستین چیست، برای دوستی باید نرم حوئی کرد، دوستی و خویشاوندی. فصل سوم آن حقوق دوستی و فصل چهارم مرزهای دوستی و فصل پنجم نقش دوستی در خانواده. بخش سوم معیار و سنجش دوستان در فصل اول آن دوستی چرا و چگونه، گزینش دوستان، دوست شایسته ، با چه کسی همنشینی کنیم، دوستان بی عیب. فصل دوم معیاره ای انتخاب دوست، کسی که رفاقت با او لازم است، با که دوستی ورزیم، با چه کسی دوستی نکنیم. فصل سوم چگونه دوستان را بیازمائیم بخش چهارم آن عوامل و موانع دوستی است که در فصل اول آن عوامل استحکام دوستی است و در فصل دوم عوامل گسستن دوستی بحث شده است. بخش پنجم فصل اول بخش در رابطه با محبت در لغت و اصطلاح، طریق تحصیل محبت و فصل دوم آن تعریف عشق و جایگاه عشق نتیجه بهترین دوستی، دوستی با خداوند است و بعد از آن دوستی با خانواده و اگر ارتباطات دوستانه بین خانواده ها باشد دختران در دام شیادان و گرگهای عفاف گرفتار نمی شوند و پسران جوانمان گرایش به مواد افیونی پیدا نمی کنند.

دوستی یکی از مهمترین مواردی است که به آن سفارش شده است و از وظایف مسلمین به همدیگر به شمار می رود. همانطور که می دانیم انسان موجودی اجتماعی است و برای ادامه ی حیات ، احتیاج به همنشین دارد. موضوع این تحقیق دوستی از منظر قرآن و سنت و عوامل و ریشه های پیدایش آن همچنین آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن است. در دنیایی که ما زندگی می کنیم پر است از انسان های به ظاهر دوست، افرادی که با اشکال مختلف اذهان ما را به خود متمرکز می کنند و در بسیاری از موارد ما را در منجلاب فساد و گناه که خود نیز گرفتار هستند اسیر می کنند. انسان هم موجودی اجتماعی است و نمی تواند به تنهایی زندگی کند و برای ادامه ی حیات احتیاج به دوست دارد. در اهمیت نقش دوست همین بس که در علوم مختلف بشری از جمله روانشناسی، جامعه شناسی و نیز در کتاب های آسمانی و متکی به وحی، مطالب بی شماری درباره ی آن گفته اند و توصیه ها و هشدارهایی که در این زمینه آمده ، کمتر در موضوعات دیگر بیان شده است. در نهج البلاغه هم حضرت علی ( ع) غریب را کسی دانسته اند که برای او دوستی نیست. شیوه تحقیق، توصیفی – کتابخانه ای است و جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع اصیل و مهمی مانند قرآن و بعضی از گفته های بزرگان بوده است. در این تحقیق به سؤالاتی از قبیل دوستی یعنی چه؟ چرا دوست شویم و با که دوست شویم؟ دیدگاه قرآن و سنت در مورد دوستی چیست؟ علل بوجود آمدن دوستی چیست؟ دوستی چه آثار و فوائد فردی و اجتماعی دارد؟ تنهایی و عزلت طلبی چه ضررها و چه فوائدی دارد؟ و آیا دوستی کردن پاداش دارد یا خیر؟ پاسخ داده شده است.

انسان ذاتا موجودی اجتماعی و نوع گراست لذا نیاز دارد در جمع باشد و در نهایت برای خود دوستانی انتخاب نماید، انسان از این رهگذر مهارت های لازم و تجارب فراوانی فرا می گیرد و پایه های سعادت دنیوی و اخروی یعنی سرنوشت خود را پی ریزی می نماید. ارتباط با دیگران موجب می شود انسان از انزوا و تنهایی رها و به نشاط و شادکامی دست یابد چه آنکه اساس حیات بر پایه محبت و مودت متقابل استوار است. مهرورزی و مهر طلبی از جمله نیازهای روحی – روانی، عاطفی و عقلانی زندگی آدمیان است دوستان با سرنوشت ما سرو کار دارند، شریک زندگی روحی – روانی ما می باشند. و چون جریان خون در کالبد، در تمام ابعاد زندگی ما جریان پیدا می کنند. تأثیرگذاری دوستان در انسان تدریجی، اندک اندک، پنهان و نامرئی می باشد، بدین جهت نباید انتخاب دوستان بر اساس معیارهای نادرست و یا بدست تصادف سپرد. موضوع اهمیت گزینش همنشین و مصاحب در آیات قرآن و بویژه در روایات نبوی و روایات ائمه اطهار بسیار گسترده و جدی مطرح شده است. مهرورزی و مهرطلبی و ارتباط عاطفی و دوستان که و در نتیجه تسکین آرامش منحصر به چند نفرو یا افراد خاص نیست بلکه این فرآیند گستره بسیار وسیع و پردامنه ای دارد از قبیل ارتباط بین انسان و طبیعت، انسان و حیوانات، و یا انسان و عالم ماوراءالطبیعه، انسان و خالق و یا بین زن و شوهر، والدین و فرزندان و بین دو جنس مخالف. اولیاء گرامی اسلام پیروان خود را به ارتباط دوستان و با افرادی که امتیازات ویژه ای دارند یا حداقل یک قدم جلوترند تشویق می نماید. باید یادآوری کرد که گزینش موفق فقط در پرتو معرفت امکان پذیر است گو آنکه شناخت و معرفت صحیح افراد نیز مانند شناخت دیگر پدیده ها از راه های مختلفی چون آزمودن، تحقیق کردن و .. صورت می گیرد. انگیزه دوست یابی و گزینش دوست در افراد متفاوت است و به انگیز ه هایی همچون با هم نجوا کردن عشق و محبت، تسکین و آرامش، مشورت و نظرخواهی، خودآزمائی و اندازه گیری میزان مقبولیت خود در چشم انداز دیگران، سودای اقتصادی، سودای جسمی و جنسی، تکثیر نسل و ادامه حیات و .. صورت می گیرد. اما آنچه مسلم است ارتباطی پایدار و ماندنی است که بر اساس ارزش های جاودانه و کرامت انسانی استوار باشد و نه منافع فردی و یا منافعی حیوانی و خودخواهانه. ارتباط هائی پایدار و ماندنی هستند که بر اساس میثاق، احترام متقابل، گذشت و بزرگواری، از خود گذشتگی و خودفراموشی سرانجام بگیرد و نه بر اساس استثمار و بهره کشی، هر گاه در ارتباط ها بوی استثمار و بهره کشی به مشام برسد ارتباط های عاطفی همچون یخ ذوب و به سردی و حتی عداوت می گراید. هنگامی که افراد با یکدیگر میثاق دوستی و ارتباط عاطفی را در عالم معنا و در لوح خمیر انسانیت به امضاء رساندند لازم می آید که طرفین در جهت تحکیم پایه های آن، حقوق طرف مقابل و آدابی که شارع حکیم آنها را لازم دانسته است مراعات نمایند. ناگفته نماند که رابطه های دوستانه مراحل و مراتبی دارند که کاملترین آنها و بلکه محور همه ی رابطه ای دیگر، مرحله رابطه خالق و مخلوق است و این مرحله از رابطه دوستانه است که مراحل و مراتب دیگر روابط را معنادار، پایدار، عمیق و لذت بخش می نماید. اگر این مرحله از روابط محور قرار بگیرد سایر مراحل ارزشمند و جاودانه خواهند شد وگرنه روزی سرانجام به بن بست خواهند رسید. گوهر محبت و مهرورزی و مهرطلبی که خود از کمالات انسانی و بلکه مقدم و سازنده عنصر انسانیت اند باید از همان آغاز کودکی و حتی قبل از تولد کودک و قبل از شکل گیری بعد فیزیکی کودک توسط والدین پی ریزی شوند که چنین کاری به نوبه خود راه ها و شیوه ها و نگرش ها و بینش های بخصوصی را می طلبد و در این صورت است که ما می توانیم نتیجه مثبت آن را در دوران بزرگسالی کودکان نظاره گر باشیم. البته تمام این موارد زمانی تحقق پیدا می کنند که خود والدین رابطه دوستانه و فراخودی داشته باشند و به عبارت دیگر خانواده متعادل و موفق به حساب بیایند. و در پایان این مقاله باید از رابطه ای سخن برانیم که جداً باید محتاطانه انجام بگیرد یعنی رابطه دو جنس مخالف، زمانی این رابطه مقبول و پذیرفته است که به انگیزه ی هدف مقدس ازدواج صورت بگیرد آن هم در قالب و کادر معینی و محدود شده، و اگر انگیزه آن ازدواج نباشد باید به همان قالب ارائه شده ی شریعت بسنده کرد.

در این پایان نامه آموزه های اخلاقی سوره ی حجرات ذیل عنوان سیزده درس بیان شده است: درس اول، آداب صحبت: ابتدا تفکر آنگاه سخن، سخن بهترین عبادت؛ درس دوم، صبر و شکیبایی: اقسام صبر، ثمرات صبر؛ درس سوم، فسق: آثار مختلف فسق، هوشیاری در برابر فسق، سرنوشت و کیفر فاسق؛ درس چهارم، اصلاح بین مردم: اصلاح در قرآن و روایات، دروغ به خاطر اصلاح؛ درس پنجم، انس و برادری: برادری در راه خدا، فضیلت انس و برادری و فواید آن؛ درس ششم، سخریه و استهزا: حرمت مؤمن در پیشگاه خداوند، آثار سوء سخریه و استهزا؛ درس هفتم، عیب جویی: فضیلت عیب پوشی، آثار سوء عیب جویی، درمان بیماری عیب جویی؛ درس هشتم، دشنام و بدزبانی: آثار سوء دشنام، حکم دشنام دهنده، توبه ی دشنام دهنده؛ درس نهم، ظن: ریشه ی سوء ظن: درمان سوء ظن، ریشه ی حسن ظن، آثار خوش گمانی؛ درس دهم، غیبت: منحصر نبودن غیبت به زبان، درمان غیبت، انگیزه های غیبت، جبران غیبت؛ درس یازدهم، تقوا: تقوا در قرآن کریم، در روایات و کلام بزرگان، اوصاف متقین؛ درس دوازدهم، جهاد: هدف و اهمیت جهاد، جهاد اسلامی جنبه ی مادی ندارد، جهاد اکبر مقدمه ی جهاد اصغر؛ درس سیزدهم، اسلام و ایمان: تفاوت اسلام و ایمان، ایمان به همه ی اعضای بدن است، مراتب ایمان، ثمرات ایمان

مسئله تقریب و وحدت میان امت اسلامی یک مسئله جزئی و در حاشیه نیست، بلکه امری بسیار مهم و اساسی است که در قرآن و سنت نبوی بسیار بدان تأکید شده است. به طور کلی کلمه توحید و اصل اخوت اسلامی در قرآن از مهم ترین مبانی وحدت و تقریب در قرآن به شمار می آید و در احادیث نبوی نیز به همین موارد به عنوان مبانی مهم وحدت اشاره شده است. علاوه بر این، از جمله مهم ترین اقداماتی که رسول اکرم(ص) جهت تحقق وحدت و تقریب میان امت اسلامی به انجام رسانید و می توان هریک از این اقدامات را مبنایی خاص برای تحقق تقریب دانست موارد و اقدامات ذیل هستند که هریک می تواند نقش بسزایی در ایجاد وحدت و تقریب داشته باشد: امضای پیمان نامه عمومی در مدینه، نفى نژادپرستى و قومیت گرایى، برقراری پیوندهاى خانوادگى، اصلاح ذات البین، تحمل و مدارا، پرهیز از تکفیر افراد مسلمان، و آموزش ادب اختلاف.