جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فقیه مالکی ودر کلام به طریقه فقهاء مالکی محاجه و جدل می کرد. او کتابی در کلام تالیف نکرده است.

محدث. فقیه. متکلم اهل طالقان . او را به عظمت در دیانت می ستوده اند. برخی از رجالیون شیعه معتقدند نسبت دادن اعتزال به عبّاد ناشی از خلط بین عقائد معتزله و امامیه است همچنان که شریف مرتضی و صاحب بن عبّاد را به دلیل مخالفت با اشاعره در مسائل خلق افعال وخلق قرآن از معتزله می شمرده اند.

متکلم . موسس فرقه سلیمانیه از زیدیه در مناظرات علیه هشام بن حکم حاضر می شده است و قصد ضربه به او را داشته است. او متعرض شیوه عمل امامان باقر و صادق (ع) می شده است و نقل است که تقیه و بداء را به شیوه ای مزورانه تفسیر می کرده است. به سبب این تفاسیر برخی از اصحاب امام باقر او را ترک کرده اند و امامت جعفر بن محمد (ع) را انکار کردند. در امامت قائل به شوری بوده است و منکر عقیده هشام بن حکم مبنی بر فساد اختیار امام توسط مردم. همچنین قائل به امامت امام علی (ع) بوده است بیعت شیخین را خطا می دانسته است اما آن را فسق نمیدانسته است. او از عثمان نیز تبری جست و وی را تکفیر کرد.

محدث، فقیه متکلم شیعی از شاگردان شریف مرتضی و شیخ طوسی. شرح "جمل العلم و العمل" از اوست که بخش اول آن اختصاص به کلام دارد /

محدث، فقیه شافعی ، متکلم اشعری. نقل است که هنگام مرگ معتزله را لعنت کرده است اما از او جواز نماز پشت معتزله نیز نقل شده است که بنا بر این گویا نظر او درباره معتزله خلاف استادش ابوالحسن اشعری بوده است. از او آثاری به جای نمانده و منقولات از او بسیار اندک است. او را از کبار اصحاب مشایخ اشاعره می دانسته اند.

محدث، فقیه مالکی، احتمالا متکلم اشعری یا اشعری مآب چنان که دأب اصحاب حدیث در مغرب بوده است. از بزرگان اصحاب حدیث و فقه در اندلس بوده است.

متکلم معتزلی. از معتزله بغداد و معاصر شیخ مفید

محدث فقیه متکلم امامیه . نجاشی او را اعفر می داند و ابن داوود و علامه حلی او را عفیر می دانند. نجاشی کنیه او را ابا الاحوص می داند. قدمای شیعه او ر ا فقیهی از اصحاب حدیث می دانند و ابوالحسن اشعری او را از کبار متکلمان شیعه می داند. حسن بن موسی نوبختی از او دریافت علم کرده است. عبد الجبار معتزلی معتقد است که ابا الاحوص و نوبختیه در "اکثر موارد به راه سمع قائل بودند بسا که گاهی هم به راه عقل پناه می برند". شریف مرتضی این مساله را در عبدالجبار مورد نقد قرار می دهد و معتقد است که عبدالجبار به تلبیس یا به سهو مساله لطف در آرا و نوشته های اینان را انکار می کرده است. او دارای مؤلفاتی است که در ضمن کتب نسل دوم متکلمان شیعه مانند ابو عیسی وراق و حسن بن موسی نوبختی و دیگران می توان به محتوای آنها راه یافت و اسامی برخی کتب او به ما رسیده است : کتاب الامامة، کتاب الرد علی العثمانیة، و کتابی هم در امامت دارد که در آن صرفا دلائل و براهین بر مساله امامت وارد شده است.

از متکلمان خراسان و ابتدا از مناظره کنندگان مامون با امام رضا (ع) برای اثبات عجز امام در مناظره بود. شیخ طوسی او را از اصحاب امام رضا(ع) می شمارد و برخی از علمای رجال گمان می کنند که او به طریقه امام رضا (ع) راه یافته است. شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا و توحید از او یاد کرده است.