جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متکلم معتزلی. با ابوعلی جبّائی مراودات بسیار داشته است. احتمالا از شاگردان او بوده است. نقل است که ابوعلی جبّائی مواقع نجوم را با حوادث زمینی مرتبط می دانست و این را به جریان عادات از جانب خداوند مرتبط می دانست و رامهرمزی نیز این عقیده او را گردن نهاد.

زندگی شخصی او بر ما مجهول است اما او در مسیر نهضت خوارج در نیمه دوم قرن اول بوده است. پیروان او را عجاردة و عجردیة می خوانند. اشعری عجارده را در ضمن عطویّه می شمارد. ابن حزم اینان را بخش بیشتر خوارج قاطنین خراسان می داند. اینان نیز همچون بقیه خوارج قائل اند به کفر امیر المؤمنین (ع) , عثمان و اصحاب جمل و حکمین و خشنودان از حکمیت، کفر مرتکیبن به گناه و وجوب خروج بر حاکم جائر. قائل به وجوب برائت از اطفال اند تا زمانی که به اسلام دعوت شوند. عجارده منکر سوره یوسف بودند و آن را از مجعولات می شمردند.

از لقب او معلوم است که همچون داوود بن علی الظاهری پیرو حدیث و ظاهر نص بوده است. اشعری در ضمن مرجئه و همچنین جهمیه از او بحث می کند و البزدویّ او را از قدریه و معتزله می شمارد این در حالی است که ابن مرتضی به او نسبت تشبیه و عدل می دهد. اصحاب او را با نام الزهیریّة می شناسند. مهمترین آراء او به قرار زیر است : - خداوند همه جا حاضر است و مستوی بر عرش است جسم و محدود نیست و حمل حلول و مماسة بر او مجاز نیست. خداوند از ازل متکلم بوده است یعنی از ازل قادر بر کلام بوده است. خلق، غیر مخلوق است و خلق آن چیزی است که از اراده خداوند و امر کن پدید می آید کلام الله جسم و عرض و مخلوق نیست و محدث است و در زمان واحد در مکان های کثیر حاضر است و قائم بالله است . امر مرتکب کبیره بر عهده خداوند است که عذاب کند یا عفو. عقیده او در این باب همانند قول اصحاب استثناء در میان مرجئه است. رای او در باب قدر همانند رای معتزله است.

محدث، فقیه شافعی، اصولی، ادیب، شاعر، نحوی، عالم ریاضی و متکلم اشعری. قائل به تفضیل فقه شافعی بر فقه ابو حنیفه بود. از شاگردان ابواسحاق اسفراینی در نیشابور بود. کتاب اصول الدین ، الفرق بین الفر ق و الملل و النحل از آثار اوست. صاحب مناظراتی با کرامیّه نیز بوده است.

محدث ، فقیه، متکلم شیعه.

عالم ادیب متکلم از معتزله . به سبب اشتباه در استنساخ او را شعبی و بعد شیعی خوانده اند که درست نیست. چندی از شاگردان احمد بن الحسین هاروی از عالمان زیدی بوده است. صاحب کتب "حقائق الاشیاء" و "یاقوته الایمان و واسطة البرهان" در علم اصول دین و کلام.

محدث، فقیه، اصولی متکلم شیعی. ملقب به شیخ اصحاب و فقیه عصر بوده است.

محدث، فقیه، متکلم و قاضی حنفی مذهب نیشابوری ریاست اهل رأی در خراسان با او بوده است. از رهبران مبارزه حنفی ها با کرّامیه در زمان غزنویان بوده است و او در مکاتبه ای با بغداد خواستار فشار بر کرامیه شده بود.

محدث ، فقیه، ادیب شاعر نحوی لغوی مورخ و متکلم

معتزلی. نشو و نمای او در بصره بوده است و نقل است که ابو علی جبّائی را درک کرده است.