جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب "پدیدار شناخت تاریخ استعلایی فلاسفۀ اسلامی" اثر جناب استاد منوچهر صدوقی سها در سال 1393 از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در 1045 صفحه، در دو مجلد منتشر گردید. این کتاب حاوی پژوهش‌ها و تأملات نویسنده دربارۀ چیستی فلسفۀ اسلامی و تاریخ آن است. مؤلف محقق ضمن ارائۀ دیدگاه خویش در زمینه‌های یاد شده، آراء مستشرقان و اتباع آنان را در این زمینه نقد و بررسی می‌کند. کتاب همچنین حاوی رسائل کوتاه و بلندی از نویسندگان قدیم و جدید و شرقی و غربی دربارۀ مسائل مورد بحث در کتاب است که گنجینه‌ای ارزشمند را در این زمینه در اختیار محققان قرار می‌دهد. حجم قابل توجهی از کتاب را همین رسائل منقول تشکیل می‌دهد. به نظر می‌رسد ذکر برخی مطالب بدیهی و مقبول در اثر محققانه‌ای در این سطح شاید لازم نباشد. از این قبیل است بازگویی برخی مباحث منطقی مورد اجماع، مانند ابتناء علم به مجهولات بر معلومات پیشین و تقسیم مجهولات به تصوری و تصدیقی و امکان اکتساب مجهولات از معلومات که در صفحات 108 و 109 آمده است. با حذف این نوع مباحث می توان قدری در حجم کتاب صرفه جویی کرد

چکیده: نوشتار حاضر، حاشیه ای است از شیخ علامه بهاء الدین عاملی، معروف به شیخ بهایی که در بردارنده مطالبی ارزنده در عرصه ادب و عرفان قرآنی می باشد. شیخ بهایی بنابر زیباییهای تفسیری که در تفسیر قاضی بیضاوری مشاهده کردند، در سه مرحله بر روی این تفسیر گرانسنگ تحقیقاتی انجام دادند: یک تحقیق شیخ به صورت حاشیه ای تا پایان تفسیر بیضاوی انجام گرفته است. تحقیق دیگر، تنها بر یک آیه (فسحقاً لاصحاب السعیر)[1] انجام گرفته که رساله ای کوتاه است در نقد و بررسی دیدگاه بیضاوی در تفسیر آیه. و تحقیق سوم، همین متن موجود می باشد که شامل مقدمه و تفسیر سوره حمد و 23 آیه از سوره بقره می باشد. در یک جمله می توان گفت: بخش عمده فعالیت شیخ در این حاشیه، بر عرضه نکات ادبی، عرفانی و به ندرت کلامی می باشد. این رساله، فاقد فصل بندی می باشد.

موضوع پایان نامه تصحیح و تعلیق نسخه ای خطی درباره ی تفسیر سوره ی هل اتی یا سوره ی انسان است. صاحب این اثر معزالدین اردستانی است که در سده ی یازدهم هجری در حیدرآباد هندوستان می زیسته است. به اتفاق فریقین این سوره شامل آیاتی چند در بیان مناقب خمسه ی طیبه ی اهل بیت پیامبراسلام(ص) می باشد. روش مفسر نقلی است و چنان که خود تصریح می کند به تفسیرهایی از عامه و خاصه مانند تفسیر کبیر، تفسیر مجمع البیان، بیضاوی و... مراجعه کرده است. روش تصحیح نسخه ی خطی این گونه است که اغلاط آن با تکیه به سیاق عبارت تصحیح شده و حتی الامکان به مأخذی که مفسر نام برده، مراجعه شده، اختلاف آنها ذکر شده است. در بسیاری از موارد به تفسیرهای دیگر مانند کشف الاسرار، روح الجنان، درالمنثور، روح البیان، مجمع البیان، کشاف، تفسیر ابوالفتوح، تبیان و المیزان رجوع شده است.

این پژوهش در تصحیح و تحقیق تعلیقه های کتابی در تفسیر قرآن به نام «التفسیر الواضح» است و این مباحث را در بر دارد: مقدمه ای در تحقیق کتاب، تفسیر سوره فاتحه، تفسیر آیه کریمه «بسم الله الرحمن الرحیم»، تفسیر آیه «الحمد لله رب العالمین» ... به همین ترتیب نخست سوره مبارکه حمد و پس از آن سوره مبارکه بقره تا پایان آیه 42 تصحیح و بررسی شده است.

در این پایان نامه بخش دوم کتاب کشف الارتیاب عن تحریف کتاب رب الارباب را که در رد کتاب فصل الخصاب محدث نوری نوشته شده، ترجمه و بررسی شده و فهارس سودمندی برای آن ترتیب داده شده است. شایان ذکر است که بخش اول این کتاب بوسیله امیر جودوی ترجمه و بررسی شده است .

رساله ی حاضر به تصحیح و تعلیق و ترجمه ی نسخه ی خطی «تحفة الفتی فی تفسیر سورة هل أتی» تألیف غیاث الدین منصور دشتکی (ت984ق) یکی از فلاسفه ی بنام شیراز پرداخته است. رساله در دو فصل سازمان پذیرفته است: در فصل اول، به معرفی مؤلف، خاندان، آرا و آثار وی و در فصل دوم، به تصحیح و تعلیق و ترجمه ی متن تفسیر پرداخته شده است. این اثر از معدود تفاسیر فلسفی عرفانی به شمار می رود.

کتاب فکرة اعجاز القرآن نوشته نعیم الحمصی کتابی است که اندیشه اعجاز را در آثار متفکران از آغازتا قرن حاضر نشان می دهد. مؤلف در این ارزیابی تنها به آثار مستقل نپرداخته است بلکه چگونگی ترسیم وعرضه اعجاز را در آثار محققان و مفسران و قرآن پژوهان پیگیری کرده و ارائه داده است. این پایان نامه ترجمه و تحقیق بخشی از کتاب یعنی از آغاز تا حدودقرن ششم هجری است. مطالب این بخش عبارت است از: واژه عجز و معجزه از نظر لغوی و اصطلاحی،تاریخچه استعمال این کلمه، جدال فکری کلامی بین قرآن و عرب، تأثیر قرآن در روح شنوندگان، تحدی قرآن با اعراب، ابعاد تحدی، مدعیان معارضه با قرآن،نظر مؤلف در زمینه اعجاز، بحث اعجاز در قرن دوم،سوم، چهارم، پنجم و آراءمنکرین اعجاز و معتقدان به آن.

رساله حاضر ترجمه و تعلیق دو رساله از رسائل ملاصدرا می باشد که همراه با متن ارائه گردیده است. که در رساله اتصاف ماهیت به وجود در واقع پاسخ به اشکال بر قاعده فرعیه است که صدر المتألهین ابتدا پاسخهای بزرگانی چون امام محمد غزالی، علامه دوانی، امام فخر رازی را ذکر نموده و نقد می کند و سپس پاسخ خود را در سه دلیل ارائه کرده است؛ که اصلاً اتصاف ماهیت به وجود ثبوت شی یشی نیست بلکه فقط ثبوت الشیی است. در رساله سریان الوجود که منصوب به صدر المتالهین است، می گوید در زمان نگاشته شدن آن ملاصدرا هنوز بر مذهب اصالت ماهیت بوده زیرا مطالب آن بر اساس قول بر اصالت ماهیت است؛ در این رساله چگونگی سریان نور وجود حق در اشیاء را بر اساس مذهب اصالت ماهیت و بنا بر عقیده محقق دوانی بررسی می کند.

کتاب لمعات، شاهکار منثور شیخ فخرالدین عراقی، از ارزشمندترین آثار حوزة عرفان و ادبیات ایران است که از همان آغاز راهیابی به مجالس درس و خانقاه ها، شرح و تفسیر آن، به منظور درک مفاهیم عمیق عرفانی کتاب ضروری می نمود. تاکنون شروح متعددی بر لمعات نوشته شده و به چاپ رسیده است. امام شرح کهن و زیبای اَللَّمَحاتُ فی شَرحِ اللَّمَعاتِ ، از شیخ یار علی شیرازی، عارف قرون هشتم و نهم ه ، اثری است که با وجود ویژگیهای منحصر به فرد آن، به ویژه از جنبة محتوایی، همچنان ناشناخته مانده است. این کتاب، علاوه بر نثر پخته، با شیوه ای روشمند، خواننده را گام به گام، در راه آشنایی با مفاهیم عمیق عرفانی لمعات به پیش می برد و استشهادهای زیبای منظوم و منثور موجود در آن، به پارسی یا عربی، ضمن آشنا کردن خواننده با مباحث کتاب، از دشواری و دیریابی مفاهیم فلسفی عرفانی آن می کاهد. استفاده از استشهادات یاد شده توسط مولف لمحات، نه فقط خواننده را در درک هر چه بهتر مطالب لمعات یاری می کند، بلکه دالّ بر امعان نظر و اشراف شیخ یار علی بر آراء و اندیشه های عرفانی، به ویژه فلسفة عرفانی ابن عربی است. نگارندة پایان نامه، با تصحیح نسخ خطی لمحات به «شیوة توأم تصحیح» و نیز با افزودن مقدمه به منظور آشنایی بیشتر خواننده با لمعات و شروح آن به ویژه لمحات و احوال و آراء مولف آن و هچنین افزودن تعلیقاتی به انتهای رسالة حاضر، به قصد تفهیم بهتر مطالب کتاب به مخاطبان آن، سعی کرده است تا قدمی در راه احیای متن کهن، عرفانی، نفیس، و زیبای فراموش شده ای بردارد.