جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شیخ حیدر حب‌الله از علمای لبنانی‌الاصل حوزه علمیه قم است که از محضر درس حضرات آیات عظام وحید خراسانی و آیت‌الله شیخ باقر ایروانی و تنی‌ چند از دیگر استادان ارشد این حوزه استفاده کرده است. شیخ حیدر حب‌الله در بخشی از کتاب خود با عنوان «نظریة السنّة فی الفکر الإمامی الشیعی» به پروژه فکری مرحوم محمد باقر بهبودی اشاره می‌کند. آنچه در ادامه می‌آید خلاصه و ترجمه این بخش از کتاب حب‌الله است.

این رساله از دو بخش ترجمه و تحقیق تشکیل یافته است ترجمه متن کتاب تلخیص البیان ، تالیف مرحوم شریف رضی تحقیق در باره یکایک آیاتی که مؤلف ارجمند کتاب ، آنها را مجاز دانسته و توضیحاتی در باره آنها داده است . باتوجه به این که مولف کتاب شخصی برجسته در علوم دینی و ادبیات عرب بوده ، قلمش بسیار وزین است وکلامش بسیار بلیغ و طبعاً ترجمه آنها هم دشوار خواهد بود. این اثر نفیس مولف در واقع نخستین و بهترین کتابی است که مجازهای قرآن را با شیوه ای ویژه و با دیدی علمی تفسیری ، در خود جای داده است . تحقیقی که در این رساله در باره آیات مورد استشهاد کتاب نامبرده انجام گرفته است شامل مباحث صرفی و نحوی ویژه مبحث علم بیان و لغت است . در این خصوص شایسته است اهمیت نوع تحقیق بازگوشود همان طور که صاحب نظران علم بیان در کتب خویش آورده اند علم بیان شامل مباحث تشبیه و مجاز لغوی ومجاز مرسل و مجاز عقلی و کنایه می شود و هر کدام از مباحث نامبرده ، به شاخه هایی تقسیم می شود، بطوری که اگر انواع فروع این مباحث را به شماریم ممکن است از هشتاد و به قولی بیشتر از آن ، تجاوز کند. کاری که شریف رضی در این کتاب انجام داده این است که آیاتی از قرآن را به عنوان کلامی که دارای مجاز و استعاره می باشد آنهم به مفهوم عام کلمه ، معرفی نموده است . و از طرفی چون در زمان مؤلف تقسیمات اصطلاحی و فعلی علم بیان وجودنداشت بنابر این آنچه که ایشان در قالب استعاره یا مجاز بیان کرده ، می تواند مربوط به هر یک از مباحث نام برده باشد. به تعبیری دیگر کار ابتکاری محقق این است که آن مفهوم عام را که مؤلف در قالب استعاره یا مجاز به کاربرده ، روشن کرده است یعنی آن مورد ویژه آیه را در حد بضاعت خویش مشخص نموده که مربوط به کدام مبحث علم بیان و در هر مبحث مربوط به کدامین قسم و شاخه از انواع آن می شود.از دیدگاه یک فرد بلاغی این عمل ،کاری دشوار، طاقت فرساست ، زیر لازمه اش این است که آدمی در دریای ناپیدا کران انواع و فروع هشتاد گانه علم بیان ، غور رسی کرده و مروارید مورد نظر را بدست آورد و این کاری است بس دشوارو پر مخاطره که انسان از خطاو لغزش مصون نخواهد بود. دیگر سخن این که محقق این رساله بیش از شصت مورد مجازی از آیات قرآن را که مرحوم شریف رضی معترض آنها نشده تحت عنوان «فایده » به مجازهای کتاب افزوده است . در حقیقت این تحقیق یک کار علمی و فنی و جدید است که کمتر کسی با این روش به آن دست یازیده و از عهده برآمده است

تفسیر«خلاصه البیان فی التفسیر القرآن» اثر مجاهد فقیه ربانی سید هاشم میردامادی نجف آبادی(ره)، تفسیر روائی است و همه آیات قرآن را در برمی گیرد که در آن به تفسیر مجمع البیان توجه ویژه ای شده است. در این کتاب با توجه به قواعد دقیق زبان عربی و بهره گیری از علم فقه و اقول دیگر مفسران و سیاق آیات تفسیر روشن از آیات همراه با شان و اسباب نزول آن بیان می شود.

خلاصه المناقب، خلاصه مناقب العارفین شمس الدین احمد افلاکی است که احمدبن محمود ملقب به معین الفقرا (صاحب تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا) مرید جلال الدین ابوالفتح محمد بن محمد بن محمود الحافظ البخاری (خواجه محمد پارسا) از این کتاب فراهم آورده است. ارزش این متن به مطالب افزوده ای است که گرد آورنده برای نخستین بار از اقوال مولانا جلال الدین محمد به کتاب علاوه کرده؛ ضمنا حکایتهای مهم و زیبایی را نیز انتخاب نموده است. در این مقال پس از معرفی متن و سابقه آن، به شناساندن احمد بن محمود و مرادش و عصر زندگی ایشان و سپس برای اولین بار به تصحیح بخشی پرداخته شده که معین الفقرا از سخنان مولانا به متن افزوده است.