جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب رساله علماء تونس الی الضال الوهابی توسط قاضی ابی حفص عمر بن المفتی قاسم المحجوب التونسی المالکی به رشته تحریر درآمده است. محمد بن عبدالوهاب نجدی با ظهور خود در شبه جزیره، آراء تکفیری خوارج را احیاء کرد و معتقدات مجسمه و فتنه هایی را در سراسر جهان اسلام پراکنده نمود. پس از آن بسیاری از علماء مسلمان از آن روز تاکنون - از جمله پدر و برادرش - به مخالفت با وی برخاستند. کتاب حاضر به نامه علمای تونس به محمد بن عبدالوهاب و بررسی آن اختصاص دارد. این کتاب از مقدمه و سه قسمت تشکیل یافته است. در قسمت اول زندگی نامه موجزی از محمد بن عبدالوهاب را بیان می کند. در قسمت دوم به حیات وهابیت و محمد بن عبدالوهاب از دیدگاه احمد بن ابی ضیاف صاحب کتاب اتحاف اهل الزمان باخبار ملوک تونس و عهد الامان می پردازد و پس از آن نامه علماء تونس به محمد بن عبدالوهاب را می آورد و بازخورد آن را بررسی می کند. در قسمت انتهایی نیز به برخی از تألیفات علمای اهل سنت در رد محمد بن عبدالوهاب اشاره می کند. نویسنده با ضال و گمراه خواندن محمد بن عبدالوهاب، عقاید وی را نیز بررسی و آنها را به طور اجمالی نقد می کند.

کتاب کلمة هادئة فی بیان خطأ التقسیم الثلاثی للتوحید توسط عمر عبدالله کامل به رشته تحریر در آمده است. قضیه توحید از مهمترین موضوعات اعتقادی محسوب می شود، چون که پایه و اساس جمیع موضوعات عقیدتی می باشد. عقیده به توحید تا قرن هفتم و قبل از ظهور ابن تیمیه به دو قسم ربوبی و الوهی تقسیم می شد که ابن تیمیه توحید را به سه قسم الوهی و ربوبی و اسماء و صفات تقسیم نمود و چون ابن تیمیه رهبر فکری وهابیون محسوب می گردد و آنان نسبت به او احترام زیادی قائلند و عقائد او را موبه‌مو دنبال می کنند بر این عقیده جداً مسرّ بوده و به این سبب مسلمین را تکفیر می نمایند. لذا مؤلف اثر حاضر درصدد برآمده تا این تقسیم غیر معقول ابن تیمیه را بازگو کرده تا از این طریق اشتباه و بدعت او معلوم گشته و به نقد و رد اعتقاد ابن تیمیه توحید را به سه مفهوم تقسیم نموده باشد. این کتاب شامل مدخل، تمهید، مقدمه، نُه مطلب و خاتمه می باشد. مطالب آن عبارتند از: استعمالات لفظ إله در قرآن کریم، معنی الرب در لغت، استعمالات لفظ رب در قرآن کریم، بطلان کردن تثلیث توحید، حقیقت عبادت، قسم سوم از اقسام توحید در نزد ابن تیمیه بحث می کند، که به توحید اسماء و صفات پرداخته است. قاعده اثبات کردن مفصل و نفی نمودن مجمل می پردازد. و اشتراک در اسماء بین خالق و مخلوق می باشد. مؤلف پس از بررسی موضوع اعتقادی توحید و تقسیم بندی آن به دو قسم ربوبی و الوهی به این نتیجه رسیده که تقسیم موضوع اعتقادی توحید به سه قسم الوهی، ربوبی، اسماء و صفات از طرف ابن تیمیه نادرست بوده است لذا به رد این تقسیم ابن تیمیه پرداخته است.

کتاب عمدة الكلام في اثبات التوسل و التبرك بخير الانام بقلم جمیل حلیم الحسینی به رشته تحریر در آمده است. او کتاب خود را در پاسخ به شبهات وهابیت در مورد توسل و تبرک نگاشته است کتاب او مشتمل بر دو بخش است بخش اول آن در بردارنده ی تعریف معنای عبادت ومنافات نداشتن آن با توسل است در این بخش نویسنده با استناد به ادله نقلی قرآنی و روایی به نقل تناقضات وهابیون پرداخته است در بخش دوم به مساله تبرک پرداخته است و با استناد به سیره و ادله قرآنی و روایی در صدد اثبات ان بر آمده است و تناقضات ابن تیمیه را روشن کرده است در تتمه با استناد به کتب صحاح و علمای اسلام و با ذکر سندها از آن کتاب ها به نقد ابن تیمیه و وهابیت پرداخته است.

كتاب داعيه و ليس نبياًّ (او اصلاح طلب بود نه پيامبر) [قرائة نقديه لمذهب الشيخ محمد بن عبد الوهاب في التكفير (قرائت انتقاد تازه اي از مذهب پيشواي وهابيون در مسئله تكفير و كافر شمردن ديگران)] توسط حسن بن فرحان المالكي به رشته تحریر در آمده است. نويسنده اين كتاب که خود یک عالم وهابی است، اثر خود را به نام (او اصلاح طلب بود نه پيامبر) ناميده است. او در این کتاب عمدتا به نقد سخنان و عقايد محمد بن عبدالوهاب در زمينه تكفير مسلمین و نسبت دادن شرك و كفر به همه كساني كه وهابي نيستند و سخنان او را نپذيرفته اند پرداخته است . این کتاب شامل پنج فصل می باشد. در فصل اول به نقد كتاب «كشف الشبهات» كه از مشهورترين و مهم ترين كتاب هاي محمد بن عبد الوهاب می باشد، پرداخته شده است. فصل دوم به نقد ساير كتب محمد بن عبدالوهاب در مسأله شرك و توحيد مي پردازد. فصل سوم به این مسأله که آیا ابن عبدالوهاب از مسأله تكفير مسلمين عدول كرده است يا نه؟ پرداخته و سپس بخش عظيمي از تناقضات ابن عبدالوهاب را به صورت علمي بیان می دارد. فصل چهارم مسأله این که آيا پيروان محمد بن عبدالوهاب چشم و گوش بسته همان مسير تكفير مسلمين را دنبال كردند و بر اشتباهات او صحّه گذاشتند يا به نقد نظرات شيخ پرداختند؟ می پردازد. فصل پنجم به نقد نظرات دشمنان شيخ مي پردازد و تندروان را از معتدلان جدا مي‌سازد. نویسنده می گوید اعتراف به اين مسئله براي افراد منصف با توجه به استدلالات روشني كه داريم كار آساني است، نه دين اسلام با اين اعتراف از بين مي رود و نه خورشيد از مغرب طلوع مي كند (و نه آسمان به زمين مي آيد! فقط انسان جايز الخطايي خطا كرده است).

کتاب الحجج الدامغه و البراهین الساطعه فی جواز الإحتفال بالمولد النبوی الشریف و یلیه جواز الإجتماع بالرسول (ص) فی الیقظه و الأخذ منه توسط حامد أحمد بابکر به رشته تحریر درآمده است. بحث جواز جشن میلاد نبوی از اموری است که بدعت شمرده شده است و دلیل بر آن این است که احتفال و جشن میلاد نبی اکرم (ص) در زمان رسول الله نبوده است و هر چه که در زمان ایشان نبوده بدعت است و هر بدعتی ضلاله و هر ضلالتی آتش جهنم را به دنبال دارد، نویسنده درصدد بررسی ابعاد بدعت و اینکه چه چیزهایی بدعت است را از زوایای مختلف مورد بحث و بررسی قرار می دهد. این کتاب شامل مقدمه و مباحثی چون احادیث وارده در مفهوم بدعت، تعریف بدعت، ادله جواز احتفال به مولد النبی، رأی ابن تیمیه در جواز احتفال به مولد النبی، احتفال به مولد النبی و حکم آن، وسائل به کار رفته در فرح و احتفال به مولد النبی، تألیف کتب و ایراد فتاوا توسط علمای مذاهب اهل سنت برجواز احتفال به مولد النبی، و ... می باشد. نویسنده در پایان بیان می دارد بدعت حرام در اصول عقائد است، اما بدعت در فروع شرعا جایز است و علت آن تعظیم شعائر الهی است و اینکه احتفال به مولد نبوی سنت حسنه ای است که از سنت احسان تاثیر می گیرد، احتفال به مولد نبوی هر چند در زمان رسول الله به این صورت نبوده است لکن بعضی خصایص خوب در زمان ایشان بوده که جواز احتفال به مولد نبوی را می رساند مانند مدح حضرت و اقرار به آن.

کتاب صفعات البرهان علی صفحات العدوان توسط محمد زاهد الکوثری به رشته تحریر در آمده است و حسن بن علی سقاف تعلیقه بر آن زده است. رویکرد کلی کتاب توسط مصنف و تبع او شارح کتاب به سمت اعلام موضع و مخالفت با صاحبان افکار متحجرانه و تندروان عرصه تضارب آراء می باشد و به صورت پراکنده برخی از عقائد سلفیه و سائر فرق منحرفه را نقد می کند. این کتاب شامل مقدمه و موضوعاتی می باشد.در بخش های ابتدائی مطالبی از علامه کوثری بیان می شود. در ادامه نقل اقوالی از علمای حدیث در باب فهم راویان و محدثین روایات می پردازد.در پایان به بیان دارقطنی نسبت به ابن قتیبه در عقائد انحرافی اش اختصاص یافته است. و همچنین در این کتاب به بسیاری از مطالب دیگر پرداخته شده است.

کتاب مفاهیم یجب ان تصحح نوشته محمد بن علوی مالکی اهل عربستان سعودی است. سید محمد بن علوی از معدود علمای حجاز بود که با تکیه بر کرسی تدریس در دانشگاه‌های عربستان و وعظ در مسجد الحرام با شجاعتی قابل وصف به نقد وهابیت پرداخت. این کتاب در عربستان اجازه انتشار ندارد. این کتاب نفیس با عنوان "مفاهیم یجب أن تصحح" در عربستان سعودی عرضه شد ولی با عکس‌العمل شدید برخی علمای وهابی روبرو شد و نویسنده آن از سوی آنان طرد و تکفیر شد؛ به گونه‌ای که مدتها مؤلف در محاصره و تحت نظر بود و چاپ و انتشار این کتاب ممنوع گردید؛ ولی این امر مانع انتشار این اثر ارزنده نگشت؛ بلکه در کشورهای گوناگون از جمله: مصر، سوریه، امارات، پاکستان، مغرب و... مکرر به چاپ رسید و مورد استقبال دانشمندان اهل‌سنت قرار گرفت. خصوصیت منحصر به فرد این کتاب که به پاسخگوئی شبهات و ایرادات وارده از سوی وهابیت می‌پردازد این است که از سوی فردی تالیف گردیده که سالها به عنوان یکی از علمای بزرگ وهابیت در مسجد الحرام به تبلیغ می‌پرداخته و در اواخر عمر وظیفه خویش دانسته تا خطاها و برداشت‌های اشتباه را اصلاح و تا حدی دین خود را به پیامبر (ص) ادا نماید و تمامی‌پاسخ‌های او مستند به کتب و روایات مورد تایید اهل‌سنت و جماعت می‌باشد و حساسیت فوق‌العاده‌ای که در انتخاب احادیث و استنادات به کار گرفته است جای هرگونه شک و شبهه را در اصلاح مفاهیم مذکور از بین برده است. مؤلف، این کتاب را در سه باب تنظیم نموده است: باب اول) مباحث عقیدتى مانند: بدعت، توسل؛ باب دوم) مباحث نبوى که به خصائص و حقیقت انسانى پیامبر پرداخته و مفهوم تبرک به پیامبر و آثار او را تعیین مى‏کند؛ باب سوم) مباحث متفرقه از جمله زندگى برزخى و مشروعیت زیارت پیامبر و مسائل مرتبط با آن از قبیل آثار، مشاهد و مناسبت‏هاى دینى.

کتاب احیاء المقبور توسط احمد عبدالله الصدیق الغماری به رشته تحریر در آورده است. نویسنده در مقدمه برای روشن شدن اهمیت موضوع به بیان دونوع از احادیث مبنی برجواز وعدم جواز بنا بر قبور اکتفا مینماید ونسبت به وجه جمع آن با نظر به اینکه طبق نظر عامه، مبنی بر اینکه امت بر خطا جمع نمی شود اظهار تعجب می نماید. موضوع بحث مسائل پیرامون دفن می باشد که مصنف در ابتدا به ویزگیهای محل دفن اعم از اینکه قبلا بنایی در آنجا بوده یا خیر ویا مسجدی ساخته شده یا..وی جواز دفن در بنا را بصورت مطلق به مشهور نسبت می دهد ولی در جواز بنا بعد از دفن دو نظریه مخالف رابیان می کند. در بخش بعد مسئله دفن خواص از جمله اولیا و صالحین را مورد بررسی قرار می دهد در فصل بعدی که جواز تزئین مساجد بحث میشود مصنف می فرماید این افعال از آنجایی که موجب تفخیم واحترام مساجد میباشد بلااشکال بلکه مستحب نیز میباشد.فصل بعدی پیرامون جواز بنا حول قبر میباشد مصنف در این فصل آراء مختلف را می آورد ودست آخر بیان می دارد آنچه موجب رائ به عدم جواز ساخت قبه وحرم شده عدم فهم صحیح حدیث است. در فصل بعدی مصنف خطای صورت گرفته را توضیح می دهد وبیان می کند آنچه نهی شده بالا بردن بنای خود قبر است وسپس 8 نظریه را در این مورد، ذکر می نماید. در فصل بعدی به نقد وبررسی ساخت مساجد بر قبور پرداخته شده وعللی بر این عدم جواز ذکر شده که مهمترین آن ترس از تعظیم بیش از حد شخص مدفون در طول تاریخ است.در فصل بعد مصنف ادله قوی از تاریخ وسنت مبنی بر جواز بنای مسجد می آورد در کتاب اعلام الراکع الساجد آمده که مصنف در مقدمه آن این کتاب را تکمله کتاب قبلی (احیا المقبور) میداند ودرصدد توضیح حدیث (لعن الله الیهود والنصاری اتخذوقبور انبیائهم مساجد ) می باشد.مصنف در ابتدای کتاب ودر بخش اول سند حدیث را تحت عنوان (تخریج حدیث) بیان می نماید در بخش بعدی معنای (اتخاذ القبور مساجد) راشرح میدهد ونظریه های مختلف را از جمله تعظیم، محل سجده و.. را بیان مینماید وبرای هریک از منابع اهل سنت احادیثی ذکر می نماید در بخش بعدی بناء مساجد علی القبور راشرح میدهد و انضمام آن را با حدیث (لعن الله الیهود...)وهم میداند مصنف در بخش (الصلاه الی القبر) بیان می کند آنچه در حدیث (لا تجلسوا علی القبور ولا تصلوا الیها) آمده کراهت را می فهماند. در بخش پایانی مصنف به این نکته اشاره دارد که آنچه از احادیث بر می آید کراهت ساخت مساجد بر قبور میباشد وگناه نبودن این امر ثابت میگردد وآنچه برخی مبنی بر کبیره بودن این عمل پنداشتند سخنی ناصواب است.

کتاب فتح المعین بنقد کتاب الاربعین و یلیه بینی و بین الشیخ بکر تالیف عبدالله بن محمد الصدیق الغماری است. او کتاب خود را در پاسخ به دیدگاه های ابواسماعیل هروی درباره تجسیم و تشبیه که در کتاب الاربعین او آمده است، نگاشته است. کتاب مذکور مشتمل بر یک مقدمه و بیست و دو نقد و یک خاتمه است. نقد اول در باب ایجاب قبول صفت باری تعالی است. نقد دوم در نقد کسانی است که کتمان کنندگان صفات باری تعالی را مورد نقد رد و طرد قرار می دهند. نقد سوم در رد کسانی است که خداوند را شی‌ء ای از اشیاء می داند. نقد چهارم در رد کسانی است کع خداوند متعال را شخص می دانند. نقد پنجم در نقد کسانی است که برای خداوند نفس ثابت می کنند. نقد ششم در نقد کسانی است که خداوند باری تعالی را در آسمان می دانند و بر این مطلب دلیل می آورند. نقد هفتم بر کسانی است که برای خداوند کرسی در نظر می گیرند. نقد هشتم بر کسانی است که برای خداوند تعالی اثبات حدّ می کنند. نقد نهم عبارت است از نقد کسانی که برای خداوند جهت در نظر می گیرند. نقد دهم در نقد صورت برای خداوند است. نقد یازدهم در رد کسانی است برای خداوند چشم در نظر می گیرند. نقد دوازدهم در رد کسانی است که برای خداوند دو دست فرض میکنند. نقد سیزدهم در رد کسانی است که قائلند خداوند با دست خود بهشت را آفرید. نقد چهاردهم در رد و نقد کسانی است که برای خدا خط در نظر می گیرند. نقد پانزدهم، در نقد این دیدگاه است که خداوند صدقه مومن را خود اخذ می کند. نقد شانزدهم در رد کسانی است که برای خداوند انگشتان در نظر می گیرند. نقد هفدهم، هیجدهم و نوزدهم در رد کسانی است که برای خداوند خنده و قدم در نظر می گیرند و قدم را به معنای پا می گیرند. نقد بیستم در رد این دیدگاه است که خداوند هروله( دویدن آرام) دارد. نقد بیست و یکم و بیست و دوم در د اثبات نزول خداوند به سوی آسمان دنیا و دیدن خداوند در بهشت است.

کتاب وصول التًهانی بإثبات سنیًه السًبحه والرًد علی الألبانی توسط محمود سعید ممدوح به رشته تحریر درآمده است. ناصر ألبانی یکی از بزرگان وهابیت می باشد که ذکر گفتن با تسبیح را بدعت می داند و نظر خود را با یک حدیثِ ضعیف استدلال کرده است. نویسنده درصدد اثبات بدعت نبودن ذکر گفتن با تسبیح است و اینکه این خود سیره صحابه بوده است. این کتاب شامل مقدمه, بعض أحوال عبادت خدا بدعت و تضلیل و ... می باشد, دو نصیحت به ألبانی, بعضی از تصنیف کنندگان در مشروعیت ذکر گفتن با تسبیح, کلام ألبانی در حدیث سعد بن ابی وقاص و جواب به آن, بیان توثیق عایشه بنت سعد, تصرف ألبانی در کلام حافظ ابن حجر, إلزام ألبانی به تحسین حدیث صفیه, ذکر متابعت قویه به هاشم بن سعید کوفی, تنبیه بر کلام ذکر ألبانی در ردً بر شیخ حبشی, تناقض ألبانی در ابراهیم بن مهاجر, ذکر خدای تعالی در عدد محصور بدعت نیست و ردً ألبانی در آن, ذکر جماعتی از صحابه که نوی و حصی را در تسبیح استعمال می کردند, نمونه ای از استشفاء و تبرک امام احمد به آثار نبی(ص), جواز تسبیح به سبحه, بیان خطای البانی در منع تسبیح به سبحه, بیان استدلال به حدیث بر بدعیت تسبیح به سبحه و نظرات و جواب به آن و خاتمه می باشد. نویسنده در پایان می فرماید که شایسته است بر ألبانی و دیگران که برای رسیدن به حقیقت تمام کتب و أسناد مصححه را بررسی کند و بعد از آن حکمی را بیان و صادر کند و به یک کتاب ضعیف فقط کفایت نکند.