جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئلۀ وجود خداوند از دیرباز، جزو سرفصل‌های مهم کاوش‌های فلسفی بوده ‌است. معمولاً متکلمان مسلمان، وجود خدا را بدیهی می‌دانسته‌اند؛ اما از نظر بسیاری از فلاسفۀ خداباور، وجود خدا بدیهی نیست و نیاز به اثبات دارد. از نظر برخی از فلاسفۀ خداباور مانند ابن‌سینا و ملاصدرا ضمن اذعان به بداهت وجود خدا، به دفاع از براهین اثبات وجود خدا پرداخته و آن را مایۀ تنبّه و توجه بیشتر به این امر بدیهی دانسته‌اند. در عصر حاضر بسیاری از متفکران، بیشتر براهین اثبات وجود خداوند را معیوب و ناقص می‌شمرند و فاقد پشتوانۀ منطقی لازم می‌دانند. استاد عشاقی با توجه به این دیدگاه، یکی از دلایل چنین ادعایی را فاقد بداهت‌بودنِ «مقدماتِ منطقی و فلسفی متعدد براهین اثبات وجود خداوند» بیان می‌کند و معتقد است این مقدمات نیاز به اثبات دارد. به همین دلیل ایشان به اقامه و گسترش براهینی در اثبات وجود خداوند پرداخته که دارای مقدمات بدیهی و بی‌نیاز از اثبات فلسفی هستند و لذا پذیرش آنها به صرف تصوّر صحیح مقدمات،‌ ممکن خواهد بود. در این نشست ایشان ضمن انجام تقسیم‌بندی اولیه از براهین اقامه‌شده، نمونه‌هایی از آنها را تشریح و تبیین می‌کند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معرفت نفس

نویسنده:

سید محمد موسوی‌بایگی

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حدوث نفس , تناسخ , معاد شناسی(کلام اسلامی ذیل فرجام شناسی) , علم نفس , معاد(کلام) , قدم نفس , مسایل جدید معاد شناسی , مبانی معاد (مسائل جدید کلامی) , تناسخ , علم نفس , معاد(فلسفه) , تناسخ , خود شناسی , نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) , حدوث و قدم نفس , قدم نفوس جزئی , حدوث نفس ملاصدرا , Ame نفس - روان (مجتهدی) , Soul نفس - روح (مجتبوی)

چکیده :

تا پیش‌از زمانۀ ملاصدرا، مباحث نفس در بخش‌های مختلف فلسفۀ اسلامی مطرح می‌شد؛ اما ملاصدرای شیرازی، مباحث مربوط به نفس را از مرحلۀ‌ تکوین تا مرحلۀ بقاء و معاد در بخش جداگانه‌ای جمع‌آوری کرد و به آن مباحث نظم و سامان بخشید. در این گفتار، استاد موسوی ابتدا اهمیت سه‌گانۀ مباحث نفس‌شناسی را از جهت ارتباط آن با خداشناسی، جهان‌شناسی و معادشناسی بررسی می‌کند. او در بخش دوم، ضمن اشاره به بحث تناسخ و آرای معتقدان و منکران، مهم‌ترین نظریات عنوان‌شده در مبحث معرفت نفس را تبیین می‌کند و در پایان نیز به مهم‌ترین آرای ملاصدرا در این زمینه اشاره می‌کند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رابطۀ واجب و ممکن

نویسنده:

عزیزالله فیاض‌صابری

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

سنخیت , اشتراک معنوی وجود , تباین خالق و مخلوق , واجب و ممکن , اشتراک وجود در واجب و ممکن , اشتراک لفظی وجود در واجب و ممکن , تشبیه , تباین , اشتراک لفظی وجود , اصل سنخیت , تباین تام خالق و مخلوق , اصل علّیت , تمایز واجب الوجود و ممکن الوجود , تباین واجب و ممکن , اشتراک لفظی وجود خدا و مخلوق , تشبیه , univocité اشتراک معنوی (مراد داوودی)

چکیده :

یکی از فروعات مهم قانون علّیت، قاعدۀ سنخیت است که مبتنی بر آن علل معیّن همواره دارای معلول‌هایی معیّنی خواهند بود و نمی‌توان هرمعلولی را مستند به هرعلتی دانست. پذیرش اصل علیت بدون اعتبار قاعدۀ سنخیت گرچه به این معناست که هیچ معلولی بدون علت پدید نمی‌آید؛ اما موجب می‌شود صدور هرمعلولی از هرعلتی جایز باشد. فلاسفه، قاعدۀ سنخیت را در بستر رابطۀ واجب و ممکن و برای توجیه کثرات عالم بکار می‌برند. به اعتقاد ایشان، مفاهیم و صفاتی چون وجود به‌نحو مشترک معنوی بر خدا و مخلوقات حمل می‌شود؛ یعنی هیچ تغایر معنایی و مفهومی بین صفات و امور قابل اطلاق بر خدا و مخلوقات وجود ندارد. متکلمان نیز گرچه اصل علیت را می‌پذیرند؛ اما معتقدند پذیرش سنخیت موجب تشبیه و اشتراک میان واجب و ممکن و عدم تقدم و اولویت یکی بر دیگری در خالقیت و مخلوقیت می‌گردد. ایشان به منظور فرار از افتادن در دام تشبیه، حکم به تباین کامل میان خدا و خلق نموده و هرگونه سنخیتی میان آنها را به‌شدت نفی کرده‌اند. از نظر این گروه، انکار هرگونه مناسبت میان واجب و ممکن مناسب با مقام تنزیه و تجرد حق بوده و اعتقاد به سنخیت سقوط به ورطۀ تشبیه میان واجب و ممکن خواهد بود. استاد فیاض در این نشست به بررسی ادعای دو گروه فلاسفه و متکلمان در مورد رابطه میان واجب و ممکن (سنخیت یا تباین) پرداخته و ضمن تشریح و تبیین مختصر ادلۀ دو گروه، در پایان به بیان وجه جمعی میان دو قول و تبیین رابطۀ اصل سنخیت با مسئلۀ تشبیه و تنزیه می‌پردازد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تطابق عین و ذهن در بحث وجود ذهنی

نویسنده:

غلامرضا فیاضی

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علم حصولی , ماهیت ( عام ) , ماهیت , ماهیت , ماهیت , علم حصولی(مقابل علم حضوری) , وجود ذهنی , نظریه مطابقت , ارزش شناخت(اصطلاح وابسته) , لازم وجود ذهنی , وجود ذهنی(اصطلاح وابسته) , تطابق عین و ذهن در بحث وجود ذهنی

چکیده :

دربارۀ فلسفۀ پیدایش و شکل‌گیری بحث وجود ذهنی، دو نظریه وجود دارد. برخی بر این باور هستند که بحث وجود ذهنی به منظور اثبات مطابقت ذهن و عین شکل گرفته است. درمقابل، گروهی معتقدند وجود ذهنی، بحثی وجودشناختی و در مقام اثباتِ وجود ذهنی در کنار وجود خارجی است. در این نشست استاد فیاضی با تأکید بر دیدگاه دوم، در پی تبیین این نکته است که نظریۀ کسانی که معتقدند ماهیت برخی از اشیا و واقعیت‌ها به ذهن می‌آید و نیز نتایج و پیامدهایی که از این نظریه بدست می‌آورند، نادرست است. از نظر ایشان نظریۀ وجود ذهنی نه تنها مشکل مطابقت را حل نمی‌کند؛ بلکه این مشکل، خود بر نظریۀ وجود ذهنی مبتنی است و راه حل آن را باید از راه دیگری جست.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

امکان تأسیس «سیستم فلسفیِ جدید»

نویسنده:

علی رضایی‌تهرانی

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نوآوری فلسفی , وحدت وجود , حکمت متعالیه , حرکت جوهری , وحدت وجود , اجتهاد فلسفی , نظام نوین فلسفی

چکیده :

دانش و حکمت، خاصیتی متطوّر داشته و همواره درحال تغییر و دگرگونی است؛ از این‌رو مسلماً حکمت صدرایی نیز نیازمند بازنگری و ایجاد تحولاتی متناسب با روزگار معاصر است. استاد رضایی‌تهرانی با درک لزوم و اهمیت این مسئله، در این گفتار به بحث از امکان تأسیس نظام نوین فلسفی پرداخته است و تلاش می‌کند نشان دهد که در دوسطح می‌توان به این امر مهم دست یازید. از نظر ایشان در سطح نخست باید به نوآوری‌های درونی حکمتِ صدرایی که توسط خود ملاصدرا ایجاد شده است، تفطن پیدا کرد؛ امری که آنچنان که باید به‌عنوان پایه و اساس نظامی نوین مورد توجه قرار نگرفته است. ایشان در سطح دوم، نوآوری‌های بیرونی حکمتِ صدرایی را که توسط حکمای پس از ملاصدرا ابداع شده‌اند، به‌عنوان یکی دیگر از بنیان‌های نظام فلسفی نوین مورد تأمل قرار داده و درنهایت امکان تأسیس نظام نوین فلسفی را با توجه به این‌دو جنبه بررسی کرده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نوآوران و نوآوری‌های پس از صدرُالمتألهین در حکمت صدرایی

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نوآوری فلسفی , تاریخ فلسفه اسلامی , فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , اصالت وجود , اجتهاد فلسفی , تاریخ فلسفه

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

عظمت بی‌بدیل اندیشۀ صدرایی و نظام نوین فلسفی برساختۀ او سبب شده تا بسیاری بر این اعتقاد باشند که فلسفۀ اسلامی ‌پس از صدرا دچار رکود و بن‌بستی بزرگ شده است. این امر، تا جایی است که این گروه معتقدند بیشتر بزرگان و حکمای فلسفۀ اسلامی ‌پس‌از صدرا درنهایت شارح و مفسر اندیشه‌های او بوده و فاقد نوآوری و ابتکار فلسفی می‌باشند. استاد رضایی‌تهرانی با ردّ این اتهام و با اعتقاد راسخ به وجود نوآوری‌های فراوان فلسفی پس از صدرالمتألهین و حتی امکان ایجاد نظام فلسفی نوین، در سه بخش به تبیین و تحلیل این بحث می‌پردازد. ایشان در بخش نخست به چیستی و چگونگی نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا پرداخته و روند بررسی نوآوری‌های فلسفی را در شش مرحله محقّق می‌داند. او در بخش دوم، اقسام نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا را به شکلی تفصیلی در هفت لایه و با ارائه مثال‌هایی مجزا برای هرلایه مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و درنهایت در بخش سوم، مصادیقی از نوآوری‌های بزرگان اندیشه فلسفی پس از صدرا؛ ازجمله: آقاعلی حکیم، علامه طباطبایی، آیت‌الله جوادی‌آملی و استاد فیاضی ارایه می‌دهد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و نقد نظریۀ جنبشِ «احیای اعتزال»

نویسنده:

محسن جوادی

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقل و شرع , رابطه عقل و شرع , 1- قاعدة التحسین و التقبیح: قاعده حسن و قبح , اشاعره (اهل سنت) , قاعده حسن و قبح عقلی , معتزله (اهل سنت) , حسن و قبح عقلی , حسن و قبح ذاتی , حسن و قبح عقلی , حسن و قبح عقلی (فلسفه اخلاق) , حسن و قبح ذاتی (فلسفه اخلاق) , اشاعره , نقش عقل در استنباط قواعد دینی

چکیده :

استاد جوادی در این گفتار ‌می‌کوشد با توجه به مسئلۀ «حسن و قبح عقلی» و بررسی «نقش عقل در استنباط قواعد دینی»، مقدمه‌ای برای بررسی جنبش احیای اعتزال ـ‌که در ایران توسط کسانی مثل دکتر سروش مطرح می‌شود‌ـ پی‌ریزی کند. وی در ابتدا معنای لفظی و مصطلح حسن و قبح عقلی را تشریح می‌کند و سپس مفهوم آن را در فلسفۀ اخلاق از دیدگاه‌های مختلف می‌کاود. او در ادامه با طرح مسئلۀ عقل و شرع و رابطۀ آنها می‌کوشد روشن نماید حدود استقلال عقل درصورت پذیرش مصدریت و مرجعیت آن تا کجاست و اینکه با پذیرش چنین قاعده‌ای با چه چالش‌هایی روبه‌روخواهیم شد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تأثیرات متقابل فلسفه و کلام اسلامی

نویسنده:

علی رضایی‌تهرانی

نوع منبع :

مقاله , سخنرانی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

رابطه فلسفه و کلام , فلسفه اسلامی , 13. علم کلام , فلسفه و کلام اسلامی , تأثیرات متقابل فلسفه و کلام اسلامی

چکیده :

در طول تاریخ بشریت علوم مختلف، به‌ویژه آن دسته از علوم که در زمینه‌ها و حوزه‌های مشترک (در روش، موضوعات و مسایل) پدید آمده و رشد یافته‌اند، همواره رابطه‌ای متقابل با یکدیگر داشته و در سیر توسعۀ خود، تأثیرات مثبت و منفی مختلفی بر یکدیگر گذارده‌اند. در این میان، «فلسفه» به‌عنوان محور عقلایى تمدن اسلامى و علم «کلام» در جایگاه دفاع از عقاید و آموزه‌هاى دین، هریک نقشی بسیارمهم در تاریخ علم و توسعۀ معرفت‌هاى دینى و بشرى داشته‌‌اند. از این‌رو، شناخت روابط متقابل این‌دو علم با یکدیگر علاوه‌بر اینکه می‌تواند در فهم بهتر آموزه‌ها و بینش‌های دینی تأثیرگذار باشد، در طرح مسایل جدید و پاسخ‌گویی به چالش‌هاى نوین نیز مؤثر و مفید خواهد بود. استاد رضایی با ارایۀ مقدماتی در باب تعریف و نسبت تاریخی میان این‌دو علم در دو بخش: تأثیرات کلام بر فلسفۀ اسلامی و تأثیرات فلسفه بر کلام اسلامی، به بحث و بررسی این تأثیرات متقابل می‌پردازد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

تعداد رکورد ها : 1738

درخواست مدرک

کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید

چنانچه قبلا عضو سایت شده‌اید ورود به سایت در غیر اینصورت عضویت در سایت را انتخاب نمایید

ورود به سایت

عضویت در سایت

ارسال نظر

نوع

توضیحات

آدرس پست الکترونیکی

کد امنیتی **

با موفقیت به ثبت رسید

كليه حقوق محفوظ است ، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.