جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دانش لغت و علم صرف از جمله مهم‌ترین علوم تأثیرگذار بر معنا و ترجمه قرآن است. نزدیکی دو زبان فارسی و عربی سبب شده است برخی واژگان در هر دو زبان به کار روند اما معنای متفاوتی داشته باشند. همچنین کلمات عربی به شدت تغییرپذیرند و علم صرف متکفل بررسی این تغییرات است. این تغییرها در کلمات معتل و مهموز از قواعد ویژه­ای پیروی می­کنند و عدم دقت مترجمان در شناخت و کاربرد این قواعد سبب می­شود گاهی این واژگان با کلمات دیگر اشتباه گرفته شوند و در نتیجه ترجمه اشتباهی به مخاطب ارائه شود. این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی کاربست علم لغت و صرف را در حدود 15 آیه قرآن بررسی کرده و نمونه­هایی از لغزش­های مترجمان را نشان داده و راه حل پرهیز از خطای در ترجمه را یاد آور شده است. مسئله پژوهش حاضر عبارت است از این­که کاربست دانش لغت و علم صرف و اهمیت آن در ترجمه قرآن چیست؟ مهم‌ترین یافته‌ی تحقیق در زمینه علم لغت اثبات اصل «عدم اعتماد به معانی اولیه ذهنی» است. اهمیت این اصل در 9 آیه قرآن نشان داده شده؛ در زمینه علم صرف نیز «دقت در صیغه صحیح افعال» و «دقت در ریشه‌یابی صحیح واژگان» مهم‌ترین یافته‌ی پژوهش است. این دو اصل در 4 نمونه قرآنی تطبیق شده و لغزش­های مترجمان در عدم توجه به این دو اصل نمایان و ترجمه صحیح مشخص شده است.

صحیفه سجادیه از برجسته­ترین و ارزشمندترین کتب دعایی است که آثار روحی و روانی و تربیتی بالایی بر خوانندگانش دارد. اهمیت و جایگاه این کتاب ارزشمند، لزوم توجه به ترجمه صحیح آن و نقد ترجمه­های انجام شده را ایجاب می­کند تا بهترین ترجمه­ها شناسایی و به خوانندگان معرفی شود که بتوانند به راحتی مفاهیم والای آن را درک نمایند. از این رو در پژوهش حاضر، بررسی ترجمه این کتاب بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر نظریه نیومارک، در دو مؤلفه انتقال و بومی­سازی انجام شده است. نتایج پژوهش، نشان­گر این است که آیتی و بلاغی، بیش­ترین میزان انتقال و فیض الاسلام، کم­ترین استفاده را از فرآیند انتقال داشته است. بیش­ترین فرآیند بومی­سازی در ترجمه بلاغی و کم­ترین در ترجمه فیض الاسلام مشاهده می­شود. مقایسه این دو بررسی هم نشان­گر آن است که آیتی و بلاغی بیش­ترین میزان انتقال و بومی­سازی را به کار برده­اند و فیض الاسلام کم­ترین میزان انتقال و بومی­سازی و از این جهت ترجمه فیض الاسلام، ترجمه­ای شایسته است. انواع راهبردهای بومی­سازی که مترجمان در ترجمه صحیفه سجادیه به­کار بستند عبارتند از: 1. تبدیل تاء گرد به تاء مبسوط. 2. افزودن علامت جمع فارسی به واژه عربی. 3. استفاده از دیگر مشتقات واژه عربی. 4. جابجا کردن موصوف و صفت. 5. افزودن پسوند فارسی به واژه عربی. 6. تبدیل شکل جمع واژه به مفرد. 7. استفاده از شکل دیگر جمع واژه. 8. حذف نشانه­های عربی از واژه. 9. تبدیل «تای گرد» به «هـ» فارسی و 10. ساخت فعل ترکیبی فارسی با استفاده از ریشه فعل عربی.

تکامدها، واژه‌هایی هستند که تنها یک بار در قرآن کریم به کار رفته‌اند و به دلیل تک کاربرد بودن و کم بودن قرینه‌های فهم آن در متن، کار ترجمه را سخت و دشوار می­کنند. واژۀ «عبقری» تکامدی است که به­ دلیل فاصله تاریخی و متروک شدن ریشۀ اصلی واژه، برابرنهادهای مختلفی برای آن در ترجمه‌ها و تفسیرهای قرآن کریم بیان شده است. محققان برای این واژه در حدود 25 معنا با نقش‌هایی متفاوت در جمله قائل شده‌اند. در این مقاله که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته؛ داده‌های ترجمه‌ای و تفسیری این واژه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این برابرنهادها در سه گروه اسمی، وصفی و اسمی – وصفی دسته‌بندی می‌شوند که هر یک معنایی را بازتاب می‌دهند. ایراد اساسی این ترجمه‌ها، توجه صرف به مصادیق و در نظر نگرفتن معنای اصیل "عبقری" که به معنای «شگرف و بی‌نظیر بودن» است، خلط معانی به کار رفته در ترجمۀ "عبقری" با "رفرف" و در نظر نگرفتن مقام آیه که در مقام بیان و معرفی نعمت‌های بی‌نظیر و شگفت‌انگیز بهشتی است، می‌باشد. از این لحاظ، صفت بودن «عبقری» محتمل است و می‌توان «عبقری» را صفتی به معنای «شگرف و بی‌نظیر» دانست.

وهابیت در طول دهه‌‌های اخیر دخالت‌‌ها و جنایات فراوانی در یمن مرتکب شده است. مهم‌ترین جنایات وهابیت در سال‌‌های اخیر مربوط به حمله نظامی ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان سعودی علیه مردم یمن است. این ائتلاف از سال (1394ش ـ 2015م) حملات ‌‌همه‌‌جانبه‌‌ای را علیه یمن آغاز کرده است. بر اثر این حملات، زیرساخت‌‌های یمن نابود شده، جاده‌‌ها، بیمارستان‌‌ها، مدارس و... تخریب گردیده است. این کشور فقیر عربی اکنون دچار بحران قحطی است و بیش از نیمی از مردم، با خطر گرسنگی و بیماری روبه‌رو هستند. کودکان بسیاری کشته شده و بیش از یازده‌‌میلیون کودک دچار سوءتغذیه هستند. این پژوهش، با روش توصیفی به ذکر جنایات وهابیت در یمن پرداخته است. با توجه به این‌که تاکنون پژوهشی مستقل درباره جنایات وهابیت در یمن صورت نپذیرفته، اهمیت این پژوهش بیشتر قابل درک است.

کتاب «استغاثه و جایگاه شرعی آن» اثر «محمدطاهر القادری» نویسنده اهل‌سنتِ حنفی، ساکن پاکستان، با ترجمۀ سیدعبدالحسین رئیس­السادات به زبان فارسی در 112 صفحه در سال ۱۳۹۰ش از سوی انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر شده است. این کتاب مشتمل بر پنج باب است: باب اول: مطالب اولیه درباره استغاثه؛ باب دوم: مفهوم مددخواهی از پیامبر6؛ باب سوم: جایز بودن استغاثه به انبیا و صالحان پس از مرگ آنان؛ باب چهارم: پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان؛ باب پنجم: حُسن‌ظن داشتن به اسلام مسلمانان. در ادامه مطالب مهم هر یک از این ابواب ذکر خواهد شد.

تاریخ وهابیان آکنده از تخریب بناهای واقع بر قبور انبیا، صحابه، تابعان و دیگر صالحان است. محمد بن عبدالوهاب در روزهای نخست تفاهم با عثمان بن معمر، حاکم عیینه، بنای واقع بر قبر زید بن خطاب را تخریب کرد؛ در سال­های هم­پیمانی محمد بن عبدالوهاب با محمد بن سعود، این موضوع تبدیل به رویه و سنتی جاری در میان وهابیان شد. آنان پس از تصرف مدینه، اَبنیه واقع بر مزارات بقیع را تخریب کردند؛ اکنون نیز، چانچه ظروف و شرایط، مساعد وهابیان باشد، قبه خضراء رسول­الله6 را تخریب می­کنند. داعش به­تبع وهابیان در سرزمین­های عراق و سوریه، بناهای واقع بر قبور بسیاری از صالحان را ویران کرده­اند. وهابیان بر حسب خوانش خود معتقدند، ساخت بنای بر قبور حرام، بدعت و ذریعه شرک است؛ این در حالی­ است که برخی از آیات قرآن مانند آیه 21 سوره کهف، 32 سوره حج و 23 سوره شوری، دلالت بر جواز بنای بر قبور می­کنند؛ علاوه بر این، به گواه تاریخ و سیره مسلمانان، از زمان صحابه تاکنون، از نظر مسلمانان در ادوار مختلف، ساخت بنای بر قبور امری مجاز و مشروع است؛ لذا در تحقیق پیش­رو، به تبیین آیات و سیره مسلمانان در این رابطه پرداخته خواهد شد.

وهابیان از اولین روزهایی که سربرآوردند، تاکنون این پندار را ترویج کرده‌‌‌اند که ساخت بنا روی قبور، حرام، بدعت، نماد و ذریعه شرک است. محمد بن عبدالوهاب و پیروان او بر پایه همین پندار، بناهای ساخته‌شده بر قبور ائمه(، صحابه، تابعان و بسیاری از بزرگان اهل سنت را در نقاط مختلف جهان تخریب کرده‌‌اند. اجماع، روایت ابوالهیاج و روایت جابر مهم‌ترین دلایل وهابیان در این مسئله است که در این مقاله مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

ترجمه ماشینی: به این ترتیب اسپک درویش تاریخ ناآشنا صوفیان حاشیه‌ای، معروف به درویش، را در اوایل مدرن و مدرن آسیای مرکزی در طول 500 سال بررسی می‌کند. برای بررسی پنج مورد متوالی که هر کدام مربوط به یک دوره زمانی، یک فضای حاشیه‌ای اجتماعی خاص و استفاده خاصی از عرفان است، از منابع مختلف (تواریخ و رساله‌های فارسی، ادبیات ترکی، مردم‌نگاری روسی و فرانسوی، کار میدانی نویسنده) استفاده می‌کند. زبان این کتاب شامل مجموعه ای گسترده از نوشته های دراویش، تنوع و سرسختی تصوف آسیای مرکزی را در یک دوره طولانی نشان می دهد. در اینجا برای اولین بار به یک زبان غربی ترجمه شده است، گزیده هایی از متون اولیه توسط صوفیان حاشیه ای، بینشی نادر از دنیای آنها را امکان پذیر می کند. نسخه اصلی فرانسوی این کتاب، Ainsi parlait le dervice، توسط Editions du Cerf (پاریس، فرانسه) منتشر شده است.