جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫كتاب مورد تحقيق يكى از كتب سهگانه اثر محمدحسين على صغير است كه در يك مجلد به نام «دراسات قرآنية» نشر يافتهاند. اين كتاب مشتمل بر پنج فصل با مباحث ذيل است. تعريف تفسير و تأويل، آداب تفسير و شرايط مفسر، مصادر تفسير، روشهاى تفسير و مراحل شكلگيرى تفسير. در اين پاياننامه فصل اول و دوم كتاب مذكور ترجمه و تحقيق شده است.

‫چکیده و 20 صفحه از متن الکترونیکی در پیوست ها و منابع دیجیتالی قابل رؤیت می باشد

‫در اين نوشتار که به مناسبت نام‌گذاري سال 1387 به" سال انسجام اسلامي و اتحاد ملي" نگاشته شده است؛ ضمن بررسي ابعاد و آثار وحدت و انسجام بين مسلمانان؛ شيوه‌هاي عملي تحقق اين وحدت و انسجام و تقريب بين مذاهب اسلامي در جهان اسلام، با تأکيد بر کشور هندوستان، بحث و بررسي شده و تجربه‌هاي برخي از کشورهاي مسلمان، مانند ايران در اين زمينه مطرح گرديده است. نويسنده در هفت فصل، ضمن بيان ديدگاه‌هاي مختلف در موضوع تحقيق؛ به آثار اختلاف و وحدت مسلمانان و تقريب بين مذاهب اسلامي پرداخته و سپس همگرايي و اخوت اسلامي و نيز راهکارهاي اجراي آن را در سطح جهان اسلام بررسي نموده است. نويسنده پس از پرداختن به مفهوم شناسي واژه‌هاي کليدي تحقيق؛ به معناي امت، اتحاد، انسجام، اسلام و مسلمانان از لحاظ لغوي، اصطلاحي و ديدگاه علماي شيعه و اهل سنت در اين موارد اشاره کرده است. در فصل سوم، پس از تبين دلايل لزوم اتحاد و انسجام اسلامي و ضرورت اجتناب از تفرقه از منظر قرآن کريم، روايات، سنت و سيره پيامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(؛ محورهاي انسجام اسلامي مانند توحيد، نبوت پيامبر اسلام، اهل بيت، قرآن کريم و وجود دشمن مشترک؛ مطرح شده است. در فصل چهارم، آثار اتحاد و انسجام و پيامدهاي تفرقه، مانند نجات از هلاکت، ايجاد اقتدار و نيرو در سايه انسجام، رستگاري و برکت در جامعه و نيز آثار تفرقه مانند هلاکت، ظهور کفر و جاهليت، افول از جايگاه رفيع انساني، افتادن در دام‌هاي شيطان و ايجاد سستي و ضعف بيان شده است. انعکاس ديدگاه‌هاي دانشمندان مسلمان مانند امام خميني، آيت‌الله خامنه‌اي، سيدجمال‌الدين اسدآبادي، آيت‌الله بروجردي، علامه شرف‌الدين عاملي، علامه اميني، اقبال لاهوري، شيخ محمود شلتوت و عبدالمجيد سليم مباحث فصل پنجم را تشکيل مي‌دهد. نگارنده در فصل‌هاي ششم و هفتم، با توجه به بافت اجتماعي، ديني و سياسي کشور هندوستان؛ به نگرشي تاريخي در مورد اين کشور پرداخته و تاريخچه حضور استعمار انگليس در آن کشور را عنوان کرده است. ارائه راهکارهاي عملي وحدت و انسجام مسلمانان هندوستان مطلب پاياني اين نوشتار است.

‫بررسي دو پديده باد و باران از منظر علوم طبيعي و مطالعه و تطبيق يافته‌هاي دانشمندان با ديدگاه قرآن و روايات، موضوع پايان‌نامه حاضر است. نويسنده با اين اعتقاد که محققان علوم طبيعي در زمينه هواشناسي و تأثير بادها بر ابرها و توليد باران، دستاودهاي قطعي و قابل اعتمادي دارند و اين يافته‌ها مي‌تواند در فهم آيات مرتبط با اين دو پديده کمک شاياني نمايد و اعجاز علمي قرآن را نيز آشکار سازد، به تحقيق در اين مسئله از دو جهت علمي و قرآني پرداخته است. در اين راستا ابتدا اطلاعاتي اجمالي در باره علم «آب و هواشناسي» و يافته‌هاي قطعي آن ارائه مي‌دهد و به چگونگي ايجاد باد از نظر اين علم و تقسيم‌بندي و فوايد آن مي‌پردازد. وي در يك تقسيم‌بندي، بادها را به بادهاي جهاني، بادهاي منطقه‌اي يا موسمي و بادهاي محلي تقسيم کرده و از فوايد آنها، تعديل حرارت و رطوبت زمين، تأثير آنها در شکل‌گيري و لقاح و نقل و انتقال ابرها و تأثير آنها بر تلقيح و باروري گياهان و در جابه‌جايي هواي مسموم را ذكر مي‌نمايد. در ادامه به بيان چگونگي تشكيل باران و انواع بارش‌هاي جامد مانند برف وتگرگ و توصيف ابرها و بيان انواع و اقسام آنها و نحوه تشكيل تگرگ و رابطه آن با باد و باران و رابطه باد با رعد و برق و باران مي‌پردازد. پس از آن، آيات قرآني نازل شده در باره باد، باران و ابرها را در سرفصل‌هاي متعددي مرتب نموده، به توضيح ديدگاه مفسران در باره اين آيات مي‌پردازد. وي سپس به اين نتيجه مي‌رسد كه از اين آيات مي‌توان نكات دقيق علمي را دريافت كه در بعضي موارد بيانگر اعجاز علمي قرآن است؛ چرا كه در زمان نزول قرآن و حتي تا چند دهه قبل، اطلاع چنداني از رابطه دقيق باد و باران و نحوه تشكيل ابرها در دست نبود و گفته‌هاي قرآن با يافته‌هاي علمي و قطعي روز مطابقت دارد. او در ادامه به جست‌وجوي اين بحث در روايات پرداخته و روايات زيادي را در اين باره ارائه مي‌دهد. در پايان، به رابطه باد و باران با مقولات ديگري مانند رابطه نزول و عدم نزول باران با اعمال انسان و رحمت بودن يا عذاب بودن باران براي انسان، و تأثير باد و باران بر سلامت انسان و محيط زيست مي‌پردازد.

قرآن کریم مهم ترین منبع انسان شناسی است. انسان هنگامی که پا به حیات مادی می گذارد و در زمین مستقر می شود، مسافری است که به کاروان سرای دنیا وارد می گردد.او با فطرت خود توجه دارد که دست قدرت خدایی دانا و حکیم او را به این کره خاکی آورده است و همسایه دیگر آفریدگان خود قرار داده است. از این رو، از پرسش های اساسی ای که ذهن بشر را به خود جلب می کند، نحوه تعامل او با دیگر موجودات است.ریشه این روابط در فطرت انسان به ودیعت نهاده شده است. با وجود این برای شکوفایی و عملیاتی کردن آنها نیازمند هدایت و راهنمایی خالق متعال است. این مقاله پاسخ پرسشهای اساسی ذیل است: 1. رابطه ام با خدا چگونه باشد؟ 2. رابطه ام با خویشتن چگونه باشد؟ 3. رابطه ام با دیگر مخلوقات چگونه باید باشد؟ پژوهش جامع درباره این پرسشها از امکان این مقاله افزون است. از این رو به اختصار نکاتی در این باره اشاره می شود.

---

‫موضوع اين نوشتار نقش تبليغ در تربيت و جامعه از منظر قرآن کريم است که آثار تربيتي تبليغ در تبلور ديني جامعه اسلامي و رشد اخلاقي خانواده‌ها و جوانب مختلف تربيتي تبليغ در تغيير شخصيت افراد و تغيير فرهنگ جامعه اسلامي را مورد مطالعه قرار مي دهد. نويسنده تحقيق حاضر را در سه فصل ساماندهي کرده است. در فصل اول، ابتدا به تعريف تبليغ و تربيت از لحاظ لغوي و اصطلاحي پرداخته و اهميت تربيت را از لحاظ روحي، فردي و اجتماعي بررسي نموده و تعريفي از انسان و جوانب حقيقت آن، مفهوم اجتماع و رابطه فرد با جامعه ارائه کرده است. وي در فصل دوم، شرايط مبلغ و تأثير تبليغ صحيح در تربيت افراد را مورد بحث قرار داده و شروطي مانند شجاعت، ظرفيت علمي، اخلاص، صبر، عزت نفس و هماهنگي قول و عمل را از شرايط يک مبلغ دانسته است. آن گاه به ضرورت جايگاه فرد در جامعه و نياز افراد به تربيت صحيح اسلامي اشاره نموده و مقوّمات و عوامل تربيت صحيح را از منظر قرآن بررسي کرده است. در فصل سوم، نقش تبليغ در تربيت و اصلاح جامعه را مورد بحث قرار داده و ضمن بررسي مباني نظريه جامعه مدني و بيان جامعه ديني، به آثار تبليغ صحيح در خانواده و جوامع مختلف انساني اشاره کرده و تقويت صله رحم، اهميت دادن به حقوق همسايگان و حقوق اجتماعي مردم را از آثار تربيت اجتماعي تبليغ عنوان کرده و ويژگي‌هاي بايسته يک جامعه مطلوب قرآني و نحوه تربيت و نتايج چنين تربيتي را تبيين نموده است. وي بر اهميت ارتباط فرد با جامعه از منظر آموزه‌هاي اسلامي نيز تأکيد کرده است.