جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر به تبيين عوامل پيدايي غلو و فرقه‌هايي از غلات مي‌پردازد و موضع‌گيري اهل بيت( در قبال غلات و طرد آنان و همچنين ديدگاه‌هاي عالمان شيعه و اهل سنت را در اين زمينه تجزيه و تحليل مي‌کند. نويسنده در صدد آن است تا موضع شديد پيامبر اسلام(، ائمه معصومين و علماي مسلمان را در قبال حرکت غلو و ماهيت غلات و قائل شدن به کفر آنان را منعکس ساخته و يک جريان شناسي تاريخي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي از جريان غلو از صدر اسلام تا کنون ارائه دهد. وي اين تحقيق را در چهار فصل به انجام رسانده است. او در فصل اول ابتدا به تبيين معنا و ماهيت غلو در لغت و اصطلاح و ديدگاه قرآن کريم و احاديث شريف معصومين( پرداخته و مفهوم غلو را نزد عالمان شيعه اماميه و مفسران اماميه و اهل سنت بررسيده و موضع‌گيري منفي آنان از جريان غلو را با استناد آنان به آيات و روايات انعکاس مي‌دهد. نگارنده در ادامه اين فصل، تاريخچه‌اي از جريان غلو و چگونگي شکل‌گيري آن ارائه کرده است. وي در فصل دوم به اسباب و علل پيدايي جريان غلو در تاريخ اسلام مي‌پردازد و اسباب و علل معرفت شناختي و تحريم طلب علم توسط غاليان، علل سياسي، حرکت عاطفي بي‌ضابطه، اسباب و علل شخصي، علل اقتصادي، هواي نفس و پيروي از آن، بدعت و جعل احاديث دلالت کننده بر غلو از جانب دشمنان اهل بيت( را در اين زمينه بررسي مي‌کند. نويسنده در فصل سوم از غاليان و افکار و عقايد غلو آميز آنان سخن گفته و فرقه‌هايي همچون: سبئيه، کيسانيه، منصوريه، حسنيه، محمديه، خطابيه، معمريه، فحمسيه، مغيريه، هشاميه، بيانيه، بشيريه و غرابيه (غاليان شيعه يا منتسب به شيعه) و فرقه‌هاي صاعديه و يزيديه (غاليان منتسب به اهل سنت) را به صورت اجمالي معرفي کرده است. در فصل چهارم موضع ائمه( و علماي اماميه درباره غلو و غاليان مطرح شده و نگارنده ضمن بيان ديدگاه‌هاي پيامبر اسلام( و ائمه( درباره غُلات، ديدگاه‌هاي چندين تن از علماي بزرگ شيعه همچون: شيخ صدوق، شيخ مفيد، شيخ طوسي، علامه حلي، شهيد اول، شهيد ثاني، کاشف الغطا، صاحب جواهر، صاحب عروه، امام خميني، آيت‌الله خويي و برخي مراجع معاصر را در اين زمينه منعکس مي‌سازد.

‫در فصل اوّل رساله حاضر ما ابتدا به تبيين مفهوم واژه غلو پرداخته‏ايم وآنگاه تشرّفى داشته‏ايم به آستان مقدس كلام الهى واشاراتى از آن كلام كريم را در باب معضل غلو عرضه نموده‏ايم. در فصل دوم تاريخچه‏اى مختصر از برخى فِرَق غُلات با تفكيك به دو دوره قبل وبعد از غيبت كبرى ارائه گرديده است. در فصل سوم به ارائه تحليلهاى در باب جريان غُلات پرداخته شده ودر ابتدا بخشى مبسوط در باب زمينه‏ها، علل وانگيزه‏هاى غلو ارائه گرديده است كه دقت در آن براى درك وتحليل مقرون به واقعيت پديده غلو بسيار اساسى است. آنگاه بصورتى گذرا مقوله بسيار مهم تطورات غلو مورد اشاره قرار گرفته ونقش عوامل مؤثرى چون مفوضه، تصوف، صفويه، اخباريگرى، شيخيّه و... در چهره به چهره شدنهاى افكار غاليانه تا حدودى نمايانده شده است. همچنين رابطه اين تطورات با جوّ اصيل شيعه مطرح گشته ونمادهايى از تأثّرات وتطورات فرهنگ حاكم بر شيعه در طول تاريخ مورد اشاره قرار گرفته است. در ادامه اين فصل بحث مهم وتعيين كننده »جعل حديث« - بعنوان عمده‏ترين مجراى رخنه غُلات در فرهنگ شيعه - مورد بحث مبسوط وموشكافانه قرار گرفته است. رويهمرفته اين فصل مهمترين فصل اين رساله بوده ودربردارنده نوع نگرش نگارنده به مقوله غلو مى‏باشد. در فصل پايانى به مبحث نقد روايات - بعنوان ضرورت حياتى منتج از مباحث پيشين - پرداخته شده ودر باب ضرورت نقد، موانع نقد وكارنامه نقد مطالب مفيدى ارائه شده است ودر ادامه راهكار ارائه شده از جانب معصومين (ع) در باب نقد روايات، يعنى عرضه روايات به قرآن، مورد بررسى قرار گرفته است. در انتها بعنوان گامى در رديابى جعليات غُلات، چهار موضوع محورى در فعاليت غلات (توحيد، فضائل، قرآن وارزش عمل) در نظر گرفته شده وابتدا نمادهايى از ديدگاه ناب قرآن وسنت در اين موضوعات مطرح گرديده وسپس گزارشى از فعاليت غُلات در اين محورها ارائه شده ودر نهايت - متوكلاً على اللَّه - نمونه‏هايى از احاديث مخدوش ومجعول تشخيص داده شده در هر كدام از موضوعات چهارگانه، عرضه ومورد نقد وبررسى قرار گرفته است.

‫نويسنده در اين پژوهش مصاحبه‌ها و مشاهدات و مطالعات خود را از نزديک درباره فرقه نصيريه (يکي از فرقه‌هاي منسوب به غلات مشهور) ضبط و درج کرده و عقايد، افکار، آداب و رسوم مذهبي و اجتماعي آنان را به تصوير مي‌کشد. وي در يک مقدمه و سه فصل به ابعاد مختلف اعتقادي و مذهبي فرقه نصيريه در پاکستان اشاره کرده است. او در مقدمه ضمن بررسي تاريخچه فرقه نصيريه به کتاب‌هاي نگاشته شده درباره آنان مي‌پردازد. در فصل اول نيز کلياتي از معناي لغوي و اصطلاحي غلو، تاريخچه غلو در اسلام، معرفي برخي فرقه‌هاي غلات در زمان‌هاي گذشته و تاريخ معاصر به ويژه کشور پاکستان و مسلک‌هاي صوفيه، فرقه‌هاي شيعي غلاّت و اعتقادات و رسوم آن‌ها ارائه شده است. در فصل دوم ضمن بحث درباره نصيريان، تاريخچه پيدايي آنان، و اعتقادات اين فرقه و نسبت‌هاي داده شده به آن ها تجزيه و تحليل مي‌گردد. سپس باورهاي نصيريان از ديدگاه مخالفان آن ها، ديدگاه‌هاي نصيريان در مورد تناسخ، غلو، توحيد، عدل، نبوت، امامت، معاد، اسلام، ايمان، فروع دين و ادله شرعي، مناسک و شعائر نصيريان همچون: عيد غدير خم، عيد فطر، عيد قربان، نيمه شعبان، عيد مباهله، عيد فراش، عاشورا، عيد نوروز و ديگر مناسک نصيريان و برخي رجال نصيريه معرفي شده است. در فصل سوم نويسنده به معرفي نصيريان پاکستان و اقسام فرقه‌هاي نصيري و اعتقادات آن ها پرداخته و بعضي عقايد غلو آميزآنان در زمينه توحيد، نبوت، امامت، معاد و احکام شرعي، مانند نماز و کيفيت آن، خمس، روزه، اعياد مذهبي، ازدواج، قرآن کريم و تحريف آن، طريقه دفن اموات و ساير شعاير مذهبي آن ها وصف کرده و برخي شخصيت‌هاي آنان را به صورت اجمالي معرفي مي‌کند.