جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابنامه // امامت مفهومی است که در اسلام از جایگاه ویژه ای بخوردار است و در مکتب تشیع، محوریت این مذهب را به عهده دارد به صورتی که این مذهب با مذاهب دیگر اسلامی در شئونی است که برای امام قائل است. خاتمیت به عنوان یکی از آموزه های مسلم اسلام ک مورد قبول قاطع تمام مسلمانا می باشد ارتباط تنگاتنگی با مفهوم امامت دارد با توجه به متون اسلامی و اهداف دین جاودانی اسلام خاتمیت به معنی ختم نبوت و قطع و وحی تشریعی است و نمی تواند به معنی قطع ارتباط با عالم بالا و واگذاری انسان به عقل خود باشد به عبارتی آنچه پایان یافته است معارف و نیازمندی بشر به هدایت تشریعی نیست بلکه نیازمندی شریعت به تجدید پایان یافته است. معارف و احکام اسلامی به گونه ای تشریع شده است که توانایی پاسخگویی به نیازهای هدایتی و وحیانی بشر را در همه امور زندگی اش دارد، بنابراین بشر عصر جدید نیز مانند بشر عهد قدیم برای رسیدن به سعادت اخروی و دنیوی علاوه بر بهره مندی از معرفت های حسی و تجربی و عقلی به معرفت های وحیانی نیازمند است. در مقابل این تفسیر رسمی و عومی از خاتمیت، تفسیر دیگری مطرح است که معتقد است بشر امروزی بدلیل رشد علمی و عقلی، خود توانایی تشخیص و تعیین راه درست زندگی را دارد و نیازی به رهنمودهای وحیانی نیست. اساسا دلیل خاتمیت نیز همین امر می باشد اقبال لاهوری و دکتر سروش از جمله این افراد می باشند. این گونه برداشتهای از خاتمیت به دلیل ارائه تفاسیر خاصی است که از وحی اسلامی می شود که ریشه این تفاسیر نیز به نشناختن ویژگی های وحی اسلامی یا نادیده گرفتن آن ا بر می گردد. از نظر این تلقی جدید از خاتمیت، ضرورتی برای وجود امامانی بعد از پیامبر نیست و اعتقاد به امامی با خصوصیات الاهی ناقض خاتمیت است. همان طور که گفته شد اساس این تفکر به تفسیری که از وحی دارد بر می گردد. با شناخت وحی اسلامی با توجه به کتاب و سنت باطل بودن این تلقی واضح است، درست است که اسلام دین خاتم و پیامبر اسلام، پیامبر خاتم است اما با اندک تاملی در وحی اسلامی و سیره پیامبر گرامی اسلام مشخص می شود اصل امامت برای تحقق مفهوم خاتمیت امری لازم و ضروری است. زیرا اسلام برای جاودانه بودن لاید احکام و معارفش بصورت کامل در اختیار مردم قرار گیرد و این اکمال تنها از طریق ائمه معصومین امکان پذیر است. بنابراین امامت نتنها با خاتمیت ناسازگار نیست بلکه بدون وجود اصل امامت، خاتمیت ادعای نامفهوم از جانب دین اسلام خواهد بود. با تکیه بر این مساله خصوصیات ویژه ای برا یشخص امام ثابت می گردد به این صورت که جانشینان پیامبر خاتم باید دارای صفات الاهی مانند عصمت و ارتباط با عالم غیب باشند تا به خوبی بتوانند از عهده تبیین دین و اداره امور مسلمین برآیند و به خاتمیت دین اسلام جامعه عمل بپوشانند.

بحث در مسایل عقیدتی و رفع شبهات و شک ها از آن ها، شریفترین، ارزنده ترین و واجب ترین بحث علمی است، زیرا سعادت دو جهان و اصلاح اخلاق و رفتار انسان در گرو آن است. در عصر ما سؤالات گوناگونی در مورد خاتمیت مطرح شده، که تمام این شبهات و سؤالات در این معنای کلی با هم واحدند که آیا خاتمیت به معنای انقطاع از غیب است؟ محقق سعی کرده است که مسأله ی خاتمیت را ریشه یابی کند، در نتیجه بعد از بررسی واژه های موجود در عنوان تحقیق بحث را از وحی که تنها راه ارتباط خدا با پیامبران و قوام نبوت و بعثت است شروع می کند، و سعی می شود که خواننده با مطالبی از قبیل، کاربرد واژه ی وحی در قرآن و این که این شعور مرموز اختصاص به چه کسانی دارد و چه افرادی ظرفیت درک این شعور مرموز را دارند، آشنا شود، که برای تکمیل شدن بحث نظر فلاسفه ی قدیم و جدید و نقاط اشتراک و افتراق آن ها نیز ذکر شده است. در بخش سوم مطالبی از قبیل: هدف از بعثت انبیا، شروط بعثت و لوزم بعثت، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد؛ در بخش چهارم که « رسالت» نامیده می شود، تعریفی از رسول و نبی داده شده و فلسفه ی ارسال انبیا از نظر قرآن و مراحل تأثیر این رسالت مورد بررسی قرار می گیرد؛ بخش پنجم به نام نبوت می باشد، که در این بخش مفهوم نبوت، اقسام نبوت، اهداف و فواید نبوت و علل تجدید نبوت ها آمده است؛ بخش ششم که بخش اصلی این تحقیق است « خاتمیت» نام دارد؛ در این بخش خواننده به مواردی از قبیل خاتمیت از نظر قرآن، روایات و عقل، و این که چه دلایلی موجب ختم نبوت گردیده است و این که این خاتمیت چه آثاری را به همراه داشته است، آشنا می شود. و در پایان بحث خاتمیت از دیدگاه سه تن از صاحب نظرات مورد تحلیل قرار گرفته است؛ و بخش آخر، دین اسلام را به عنوان یکی از ادیان جامع و کامل معرفی می کند و برای روشن شدن بیش تر بحث، از کلام خدا در این زمینه استفاده می شود.

ما کانَ مُحَمَّدٌ اَبَا اَحَدٍ مَنْ رِجالِکُمْ وَ لکِن رَسُولَ اللهِ وَ خاتَمَ النَّبیّینَ . ضرورت نبوت اقتضا می کند وحی الهی به وسیله ی پیامبر یا پیامبران در اختیار بشر قرار گیرد . اما این دلیل خود گویای تعدد انبیاء الهی نبود، یعنی نمی توان گفت حتماً باید پیامبران متعدد باشند و تعدادشان فلان عدد باشد ، بلکه اگر امکان داشت که پیامبری از صدر خلقت تا انجام آن زنده بماند و هر زمان بر طبق نیاز بشر مطالبی به او وحی شود، دیگر ضرورتی برای بعثت پیامبر جدید نبود. ولی با توجه به محدویت عمر هر پیامبر و محدودیت مکان ارتباط با همه مردم، نیاز به تعدد پیامبران بود؛ اما این که حکمت ختم چیست؟ و چرا این تعدد پیامبران ختم گردید نیاز به بررسی دارد که ما در این مجموعه سعی کرده ایم با توجه به دلایل عقلی ونقلی وقرآنی که داریم دلیل ختم نبوت را بیان کنیم واز منابع تفسیری و روایی استفاده شده است و همچنین از طریق مصاحبه، سؤالات و شبهاتی که مطرح شده را با توجه به منابع معتبر بررسی کرده ام تا با مطالعه مجموعه جای شک و شبهه ای باقی نماند، با توجه به این که دین اسلام ضمانت بقاء دارد و به وسیله امامان معصوم دین اسلام به صورت ناب و خالص بیان شده است و هیچ تر و خشکی نیست مگر این که در قرآن و سنت و سیره پیامبر و اهل بیت آمده باشد و نیز با عنایت به استنباط علمای اسلام که از منابعی مانند قرآن، سنت و سیره ، عقل و اجماع به عنوان منبع استفاده می کنند خود به خود مسائل مستحدثه در اسلام متقن گردیده و دیگر لزوم پیامبر دیگری بعد از پیامبر اسلام خود به خود منتفی می گردد.

یکی از مباحث روشن و ضروری در کلام اسلامی مسئلة ختم نبوت است، به این معنا که بعد از پیامبر اسلام6 پیامبری مبعوث نخواهد شد. اما تبیین فلسفة این مسئله در کلام جدید شکل نوینی به خود گرفته است و برخی روشنفکران مسلمان با نگرش و پرسش های برآمده از مدرنیسم به تحلیلی مغایر با تحلیل سنتی به آن پرداخته اند. آنان با نگاهی متفاوت بر این باورند که بلوغ و رشد عقلی بشر یا پویایی علوم جدید موجب ختم نبوت است.نوشتار حاضر بر آن است پس از تحلیل و نقد دیدگاه های روشنفکران به این نکته بپردازد که فلسفة اصلی خاتمیت را باید در خود دین، یعنی کمال و تحریف ناپزیری اسلام، و همچنین در وجود مبارک پیامبراعظم6 جستجوکرد.