جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علم کلام به مقتضای رسالتی که برعهده دارد، از جمله دانش‌هایی است که همواره در حال نوشدن است. از این‌رو در دوره‌های گوناگون بازخوانی بخش‌های مختلف این دانش بر دانشوران فرض است (مقدمه) در این اثر مباحث مقدماتی کلام جدید همچون تعریف کلام جدید، موضع کلام جدید، وجه تسمیه کلام جدید، ارتباط کلام جدید با کلام سنتی، الاهیات مسیحی، فلسفه دین و دیگر معارف، متد کلام جدید، فواید و رهاوردهای کلام جدید، امهات مسائل و ابواب کلام جدید و عمده‌ترین و شاخص‌ترین متکلمان و صاحب‌نظران کلام جدید مورد بررسی قرار می‌گیرد. این کتاب شامل سیزده مقاله در زمینه‌های فوق می‌باشد.

هشتمین شماره دوماهنامه فرهنگی تقریرات در آستانه نوروز ۹۸ منتشر شد. این شماره از تقریرات به مناسبت صدمین سال قمری تأسیس حوزه معاصر قم به بررسی چرایی تأسیس و کارکردهای اجتماعی، دینی و سیاسی حوزه علمیه قم در قرن اخیر پرداخته است. در گزارش تفصیلی و مستند این مجله، به رفتارشناسی دو زعیم مشهور حوزه قم؛ حضرات آیات عبدالکریم حائری یزدی و سید حسین بروجردی پرداخته شده و روابط علمای بزرگ قم با حاکمان تهران‌نشین در قرن اخیر، از جمله چالش بر سر حقوق زنان و کشاورزان مورد کند و کاو قرار گرفته است. در بخشی از این گزارش چنین آمده است: نگرانی حکومت پهلوی از قمی‌ها مدام افزایش می‌یافت و هر سال تعدادی از طلاب و استادان حوزه گرفتار حبس و تبعید و تعقیب می‌شدند. محمدرضا شاه همان خطای راهبردی پدرش را مرتکب شد؛ پدرش بر سر قانون لباس متحدالشکل به جان مذهبی‌ها و روحانیون افتاد، ده‌ها معترض را به کام مرگ فرستاد و قدر رفتار مداراگرانه آیات عظام حائری یزدی و میرزای نائینی را ندانست. پهلوی دوم نیز در آغاز سومین دهه سلطنتش به جان مذهبی‌ها و روحانیون افتاد و معترضان را به خاک و خون کشید تا خود را همچون پدرش مدافع آزادی زنان جلوه دهد. پهلوی پدر بر سر مسأله پیش پا افتاده‌ای چون لباس و کلاه بدنام تاریخ شد و پهلوی پسر نیز بر سر حق رأی زنان. در حالی که هر دو مشکل، لاینحل نبود و مخالفان هر دو شاه پهلوی، چند سال بعد بدون چالش خاصی با تغییر لباس و آزادی سیاسی زنان کنار آمدند. سال ۵۷ هیچ مجتهدی با حضور زنان در تظاهرات، انتخابات و نمایندگی در مجلس مخالفت نکرد و فقط بدنامی تاریخی برای سرکوبگری پهلوی پدر و پسر ثبت شد». در این شماره همچنین یادداشت‌هایی به قلم پژوهشگران جامعه‌شناسی، حقوق و علوم سیاسی درباره گذشته و آینده حوزه قم آمده و مصاحبه‌ای از مرحوم بسته‌نگار (داماد آیت‌الله طالقانی) منتشر شده که به نقش پیشروی امام خمینی در استیفای حقوق زنان در نیم قرن گذشته اشاره کرده است. در ابتدای مجله نیز مانند هر شماره، «تقریرات گعده» آمده که دربرگیرنده نکاتی خواندنی از جلسات آزاد علمی آیت‌الله‌ سیدموسی شبیری زنجانی در قم است.

در شماره ششم چند پرونده داریم: ۱- کارنامه حوزوی و فکری مرحوم هاشمی رفسنجانی ۲- تحلیل محتوای ادبیات مجاهدین خلق درباره شیعه و حوزه علمیه ۳- بررسی وضعیت مکتب فکری دکتر سروش و چالش‌های آن ۴- نگاهی به جدال‌های تازه درباره مولوی ۵- نگاهی به ابعاد اجتماعی عزاداری‌های نوظهور دو مطلب ویژه هم داریم: 1- بررسی وضعیت حال و آینده مرجعیت شیعه و گمانه‌زنی‌ها درباره نسل آینده مراجع 2- ترجمه مقاله‌ای از پروفسور انور ایمان (استاد مسلمان و امریکایی تاریخ و حقوق اسلامی) درباره ماهیت دینی داعش، همراه با مقدمه اختصاصی نویسنده

اغلب صفحات این شماره به دو پرونده «خشونت دینی و امکان تقریب و مدارا» و «بازخوانی انتقادی نگاه دکتر شریعتی به شیعه و روحانیت» اختصاص دارد. در سرمقاله‌ و یادداشتی که نوشته‌ام، به نسبت میان شریعتی و نسل امروز روحانیت و طلاب حوزه‌های علمیه پرداخته و از «روحانیت منهای شریعتی» سخن گفته‌ام. همچنین در گفتگوهایی با دکتر سارا شریعتی، دکتر آقاجری و استاد طارمی‌راد به بازخوانی نگاه شریعتی به شیعه و روحانیت پرداخته‌ایم و از جمله دکتر آقاجری و استاد طارمی به نقد آرای شریعتی درباره صفویه و روحانیت شیعه پرداخته‌اند. دکتر سارا شریعتی نیز ضمن ارائه نگاهی جامع به آرای پدر به این نتیجه رسیده که دکتر شریعتی بر خلاف آنچه که مشهور شده است، باوری به حذف روحانیت نداشت. گفتگو با مرحوم دکتر ابراهیم یزدی درباره روابط امام خمینی و نواندیشان دینی با محوریت دکتر شریعتی، از دیگر مطالب این پرونده است. بخش «تقریرات گعده» که از جذاب‌ترین بخش‌های ثابت مجله تقریرات به شمار می‌رود این بار به انعکاس آرای آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی درباره طب اسلامی، فتوای جدید نماز و روزه مسافر و برخی موضوعات متنوع دینی دیگر پرداخته و از قول این مرجع تقلید برجسته شیعه آورده که اغلب روایات طبی سند معتبری ندارند. پرونده مفصل این شماره تقریرات درباره امکان تقریب و مدارا در دنیای کنونی است که خشونت‌های دینی افزایش قابل توجهی دارند. آسیب‌شناسی وضعیت کنونی تقریب مذاهب اسلامی، ارائه راهکارهایی عملی برای کاهش خشونت‌های دینی، گزارشی از وضعیت اهل سنت مشهد و انگیز‌ه‌شناسی داعش در کشتار شیعیان از دغدغه‌ها و موضوعات اصلی این شماره است. همچنین به بهانه هجدهمین سالگرد مناظره آقایان مصباح یزدی و حجتی کرمانی به نقد و بررسی این مناظره پرداخته شده است. علاوه بر این پرونده، مقدمه من بر کتاب «ایمان و رجعت» نیز در این شماره آمده که به بررسی زمینه‌های رشد سلفی‌گری در ایران اختصاص دارد. به مناسبت سالگرد آیت‌الله دکتر بهشتی، در گفتگوی صریح و مفصل با دکتر سید علیرضا بهشتی به بررسی کارنامه فکری و سیاسی یکی از اثرگذارترین چهره‌های تاریخ جمهوری اسلامی پرداخته شده و پرونده‌ای نیز به معرفی کتاب «کتابشناسی انتقادی جامعه‌شناسی تشیع» اختصاص دارد. دیگر یادداشت من نیز به نقد نگرانی‌های نوگرایان دینی نسبت به مناسک نوظهور پرداخته است.

این شماره به نقش‌آفرینی حوزه کنونی نجف در عرصه فقه و سیاست می پردازد و در این زمینه با آیت‌الله محمدی قائینی از شاگردان برجسته آیات عظام خویی و منتظری درباره تفاوت‌های فقهی نجف و قم و عبدالوهاب فراتی درباره جریان‌های سیاسی فعال در حوزه نجف گفتگو شده است. یادداشت‌هایی از دکتر سید جواد ورعی و دکتر سید یاسر قزوینی، بررسی آرا و نوگرایی‌های آیت‌الله‌العظمی سیستانی و فرزندشان، و گزارشی از مواضع منتقدان سیاسی سید سیستانی از دیگر مطالب این پرونده است. تقریرات گعده آیت‌الله‌العظمی شبیری، نقد اثر جدید مهدی نصیری، نقد نظریه قرآن‌شناختی متأخر دکتر سروش، مقاله‌ دکتر طاووسی مسرور درباره جنگ‌های صلیبی، پرسش‌های عماد باقی از آیت‌الله‌ العظمی مکارم و پاسخ‌های شاگردان ایشان درباره حجاب از دیگر مطالب شماره جدید تقریرات است.

در شماره‌ چهارم و پنجم این مجله، مقالات، گزارش‌ها و مصاحبه‌هایی درباره صدمین سالروز تولد آیت‌ﷲ‌العظمی صافی گلپایگانی، کارکرد سیاسی و اجتماعی استخاره، پروژه فکری اصلاح دینی سید کمال حیدری و حوزه علمیه افغانستان آمده است. هم‌چنین دو پرونده درباره ماهیت‌شناسی حرکت امام حسین(ع) و بررسی جامعه‌شناختی کتاب ولایت فقیه امام خمینی در شماره تازه مجله تقریرات به‌چشم می‌خورد. در پرونده استخاره، گفت‌وگوی یک انسان‌شناس فرانسوی با آیت‌ﷲ‌العظمی گرامی قمی منتشر شده که نکات مهمی را درباره استخاره‌های مشهور این مجتهد مطرح قم دربر دارد. در این گفت‌وگو آیت‌ﷲ گرامی گفته که استخاره‌هایش ناشی از الهام درونی و اشراق باطنی است و از تجربیات خود درباره استخاره‌ سخن گفته است. در گفت‌وگوی تقریرات با یک فیلسوف جوان افغان مقیم آمریکا نیز وی ضمن ابراز نگرانی از آینده حوزه علمیه افغانستان، از رشد جریان‌های سلفی و نیز نواندیشی دینی در افغانستان سخن گفته است. دکتر اخلاق به تقریرات گفته که شیعیان برای تعامل با جهان اسلام و نیز غرب باید از حکمت صدرایی به فلسفه مشاء برگردند تا زبان مشترکی برای گفت‌وگو بیابند. دیگر گزارش مهم این شماره تقریرات به‌مناسبت صدمین سال قمری تولد آیت‌ﷲ‌العظمی صافی گلپایگانی نوشته شده که در آن به آرا و‌ مبانی فقهی و کلامی مهم این مرجع کهنسال شیعه پرداخته شده است. در جدیدترین شماره مجله تقریرات هم‌چنین گزارش‌هایی درباره آرای جنجالی سید کمال حیدری و نیز فتوای اخیر آیت‌ﷲ‌العظمی مکارم شیرازی درباره حجاب به‌چشم می‌خورد.