جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مروری بر زندگانی و سرگذشت تعدادی از شخصیت‌های معاصر که گرایش به مذهب تشیع پیدا کرده‌اند، است. در بررسی این شخصیت‌ها به نحوه آشنایی آن با مکتب فکری شیعه اشاره شده و همچنین دیدگاه و دلایل گرایش آنان به این مذهب از زبان خودشان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بیان دیدگاه‌های این افراد اموری مانند تفکر در مسئله غدیر خم، وجود خلأهای فکری و عقیدتی در مذاهب اهل‌سنت، مشکوک بودن جریان خلافت، تفکرات انحرافی و افراطی وهابیت، حقانیت اهل‌بیت پیامبر اسلام(ص)، رجوع کردن به فطرت انسانی، تحریف تاریخ اسلام در منابع تاریخی اهل‌سنت، دقت کردن در مسایل شرعی به ویژه نماز و مراجع به معارف قرآنی به عنوان عوامل گرایش این افراد به مذهب شیعه منعکس شده است.

بسیاری از ملل و نحل نویسان، روابط زیدیه و معتزله را چنان گسترده میدانند که تأثیرپذیری هردو فرقه از نتایج انفکاک ناپذیر این ارتباط تلقی می‌شود. ارتباط دو سویه بین دو فرقه سیاسی‌ـ کلامی، وجود برخی بستر‌ها را ضروری می‌نماید. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن بازخوانی اندیشه های هر دو فرقه، زمینه‌ها و بسترهای تأثیرپذیری زیدیه ـ به عنوان یک فرقه شیعی ـ از کلام معتزله را بررسی کند. تأثیرپذیری زیدیه از معتزله در ارتباط زید با واصل، شرکت معتزلیان در قیام نفس زکیه، تغییر رویکرد بزرگان زیدی از مبارزات سیاسی به ترویج افکار زیدی که به تأثیرپذیری از کلام معتزله منجر شد، قابل توجه است. در بستر کلامی، شاگردی زیدیان نزد معتزله، اشتراک و هم‌خوانی در اصول کلامی (توحید، عدل، منزلۀ بین منزلتین، وعد و وعید و امر به معروف و نهی از منکر) را رقم میزند و در بستر سیاسی اعتراض به رویکرد دستگاه حاکم، محبوبیت علویان و اشتراک در مسائلی چون، عقل‌گرایی، امر به معروف و نهی از منکر، منزلۀ بین المنزلتین، امامت مفضول بر فاضل تحقق تأثیرپذیری را به نمایش می‌گذارد. همزیستی و همجواری در یک شهر تحت عنوان بستر اجتماعی توصیف و تحلیل میشود.

محمد عابد الجابری، یکی از اندیشمندان معاصر عرب است که سهمی ویژه در تحول فهم و برداشت از تاریخ اسلام دارد. در این نوشتار که ویژه تحلیل و نقد دیدگاه جابری درباره تشیع است، در صدد پاسخ به این سئوال اصلی است که دیدگاه جابری در عرصه‌های مختلف تشیع و بیان و شواهد او از آن چیست و چه نقد‌هایی بر او وارد است؟ هدف پژوهش حاضر تحلیل و نقد دیدگاه جابری در مورد تشیع است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. در روش مذکور ابتدا از آثار جابری آراء و اندیشه‌های او را درباره تشیع خواهیم پرداخت و سپس عقاید جابری در سه زمینه روشی، محتوایی و استنادی مورد نقد قرار خواهد گرفت. جابری تشیع را بطور ضمنی بررسی کرده است. به همین خاطر جابری چهره تشیع را ناقص، مبهم و گنگ ترسیم کرده و بررسی‌های وی از تشیع در راستای پروژه او «نقد عقل عربی» بحساب می‌آید.وی با تشریح رویکرد‌های سه گانه در نقد عقل عربی، عقل بیانی، عقل عرفانی و عقل برهانی به تشریح عقل عرفانی پرداخته و سپس تشیع را در عقل عرفانی قرار داده است. از نظر جابری تشیع یک آسیب در جهان اسلام است که در نقد عقل عربی باید نقد گردد. تعصب جابری در توصیف تشیع محسوس است و در سراسر آثار او می‌توان این تعصب را مشاهده کرد. وی در بسیاری از موارد بجای توصیف تشیع به تشیع حمله کرده است. جابری با عینک بدبینی به تشیع نگریسته است. ضعف جابری در زمینه منابع از کمبود منابع نیست بلکه از شیوه استفاده از منابع می‌باشد. استفاده غیر علمی از منابع در آثار جابری را می‌توان در اطمینان به کتابهای ملل و نحل، تاکید بر برخی تحقیقات و بزرگ نمایی آنها، گرفتن نتایج غلط دانست. نقد در این پژوهش در سه حوزه نقد روشی، نقد محتوایی و نقد استنادی انجام پذیرفته است.

مقاله «تشیع و قرآن» اثر مستشرق یهودی «بارآشر» است، که با تأکید بر برخی اقوال ناصواب و برجسته نمودن بعضی از فرقه‌های نادر و حتی مطرود شیعه، درصدد ارائه تصویری غیرواقعی از نگاه شیعه پیرامون قرآن کریم می‌باشد. مقاله مزبور در دایرةالمعارف قرآن (لیدن) منتشر شده که یکی از دایرةالمعارف‌های برجسته و مورد رجوع جهانی پیرامون قرآن کریم است و مطالب آن در سراسر جهان مورد رجوع و استناد قرار می­گیرد. نوشتار پیش رو ضمن اشاره به محتوای مقاله مذکور، نظریات ناصواب بارآشر درباره‌ نگاه شیعه به قرآن را با استفاده از مصادر معتبر شیعی و استدلال‌های متقن در بوته نقد قرار داده است. این مقاله در آغاز به معرفی سوابق علمی مؤلف پرداخته و در ادامه هر یک از بخش‌های مقاله مذبور را به همراه ذکر موارد ناصواب آن به اختصار ارائه کرده و سپس نقد هر قسمت به صورت مجزا و با تکیه بر منابع مهمی که مؤلف از آن‌ها استفاده چندانی ننموده را بیان کرده است

کتاب «نشأة الشیعة و التشیع»، نوشته آیت الله شهید سید محمدباقر صدر، در اصل مقدمه ای بوده بر کتاب «تاریخ الامامیة و أسلافهم من الشیعة»، اثر دکتر عبدالله فیاض که توسط دکتر عبدالجبار شراره با حواشی سودمندی به صورت مجزا به جامعه علمی تشیع ارائه شده است. تا به حال از سوي پژوهش گران تلاش هاي بسياري صورت گرفته تا جريان مرزبندي بين مسلمانان به دو گروه شيعه و سني را از منظرهاي مختلف تبيين و تفسير كنند و براي تكوين شيعه و تشيع و مبدأ پيدايش و ظهور آن، دلايل تاريخي و يا كلامي بيابند. در اين ميان ساده ترين راه اين است كه اين مرزبندي را بر اساس تفاوت هاي سياسي محض بين اين دو گروه بدانيم. بر اين مبنا تشيع رويدادي ناگهاني و آني است كه در پي حوادث و اتفاقات اجتماعي خاصي پا به عرصه وجود نهاده و در طي تاريخ، اصول آن تكميل و توسعه يافته است. از طرفي اين نظريه كه در بطن خود سكولاريسم و جدايي دين از سياست را به همراه دارد، تلاش مي كند بين تشيع سياسي و تشيع مذهبي تمايز قائل شود. مرحوم شهيد صدر (ره) در اين كتاب تلاش دارد شيوه مزبور را مورد بررسي و تدقيق تاريخي قرار داده و نشان دهد منشأ اين تفكر كجاست، آنگاه ثابت كند طبق شواهد تاريخي و ادله موجود، اين نظريه نه مطابق با واقع است و نه معقول و منطقي.

کتاب حاضر که به دفاع از تشیع می پردازد، دربردارنده مطالبی از شیعه جعفریه تا مصادر و منابع تشریع حکم در شیعه می باشد. بحث از تشیع، مذهب جعفری ، تعریف آن، قرآن و سنت نبوی از مهمترین مصادر شیعه و... از مباحث مطرح شده در کتاب می باشد.