جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جهان بینی یعنی تفسیر کلی در هستی بعضی که به جهان هستی می نگرند آنرا موجودی حرفه ای که پشتوا نه ای با شعور دارد؛ و بر اساس طرح شده و نظم و حسابی دارد؛ می یابند؛ این " جهان بینی الهی" می گویند. بعضی فکر می کنند که جهان هستی؛ نه طرح قبلی دارد نه طرح با شعور؛و نه هدف و نه حساب. این دید و طرز فکر را " را جهان بینی مادی" می گویند. پس جهان بینی همان تفسیر و دید کلی انسان درباره جهان هستی و انسان: جهان که یک الهی واقعی آشنا به مکتب می بینید؛ ماهیت از اویی دارد؛ به این معنی که واقعیت جهان مساوی است با " از او" بودن"او" آن چنانکه مثلا فرزند واقعیتی دارد که نسبت و اضافه ای با شخصی دیگر به نام پدر دارد؛ و یا مصنوع بشری و آن واقعیت یک نسبت و اضافه دارد با مخترع و سازنده آن؛ بلکه واقعیت و ماهیت جهان عین « از اوئی» و عین صدور؛ و عین تعلق و عین ربط و عین اضافه به « او» است معنی و مفهوم « آفرینش» و اینکه جهان یکی « مخلوق» خداوند است. جهان بینی یا جهان شناسی؛ به عبارت دیگر تعبیر و تفسیر انسان از جهان به طور کلی سه گونه است. یعنی از سه نوع منبع ممکن است الهام شود. علم فلسفه؛ دین؛ پس جهان بینی سه گونه است. علمی؛ فلسفی؛ مذهبی؛ توحید. درجات و مرتب دارد؛ همچنانکه شرک نیز که مقابل توحید است مراتب و درجات دارد. انسان همهء مراحل توحید در فرهنگ اسلامی یک معنای بسیار عالی و بلند و گسترده ای دارد؛دانشمندان ما آنرا به توحید در عبادت؛ توحید در ذات؛ توحید در صفات و توحید در افعال تقسیم کرده اند. توحید یعنی « یکی دانستن خدا و مبدا هستی است؛ اعتقاد به یگانگی « او» از هر جهت؛از جهت ذات؛ازجهت آفرینش؛از جهت اداره و چرخاندن هستی از جهت بندگی و پرستش یا راز و نیاز و نیایش و از جهت بسیار دیگر. 1-توحید ذاتی- یعنی شناختن ذات حق به وحدت و یگانگی. 2-توحید صفاتی- یعنی درک و شناسائی ذات حق به یگانگی عینی با صفات و یگانگی صفات با یکدیگر. 3-توحید افعالی- یعنی درک و شناختن اینکه جهان با همهء نظامات و سنن و علل و معلولات و اسباب و مسببات؛فعل او و کار او ناشی از اراده اوست. 4-توحید در عبادت- مراتب در سه گانه عبادت که در بالا گفته شد توحید نظری و از نوع شناختن است اما توحید در عبادت توحید عملی و از نوع ( بودن) و « شدن» است آن مراتب توحید تفکر و اندیشه راستین است و این مرحله از توحید ( بودن) و(شدن) راستین توحید نظری پی بردن به یگانگی خداست و توحید عملی(یگانه شدن) انسان است.توحید نظری ( دیدن) است و توحید عملی(رفتن)در میان مراتب توحید آنچه مفید است توحید عملی است و بس؟ 5- از میان این چهار نوع توحید؛ توحید افعالی و توحید عبادی مستقیمأ از آیات قرآن فهمیده می شود و به سادگی نمی توان به قرآن مربوط کرد اگر بدون آشنایی با بخشهای ظریف فلسفه و عرفان در قرآن بنگریم شاید حتی به یک آیه هم بر نخوریم که مستقیمأ این مفاهیم دقیق توحیدی را به ذهن ما می آورد. توحید ذاتی وصفاتی با همه دقت و ظرافتش از قرآن بیگانه نمی نماید در پرتو تفسیر یا تأ ویل، باآن مربوط می گردد. و توحید درست در نقطه ای مقابل شرک است:همه این الهه و معبودان را نفی کردن، تسلیم آن شدن، در برابر سیطره قدرت آنان مقاومت کردن.دل لز کمک و رعایت آنان بریدن و سرانجام، برنفی و طرد آنان کمر بستن... و همه وجود تسلیم خدا نشدن است. شرک یعنی به غیر خدا تکیه کردن، و به مخلوق خدا مقام خدائی دادن، قدرتی را در برابر قدرت خدا علم کردن . شرک یعنی: اطاعت بی چون و چرا از غیر خدا نمودن. شرک یعنی: هر گونه پرستش و گروه گرائی که در درگاه خدا نباشد. «ان شرّالدّواب عند الله الصم البکم الذّین لا یعقلون» بدترین جانوران در پیشگاه خدا(انسان) کر و لال است کسانی هستند که نمی اندیشند. پیام توحید تنها بدترین علت است که این پیام بند گسل به معنای: پذیرش خدا برای حاکمیت بر زندگی است . یعنی نفی هر مدعی دیگر.و املای بندگی اوست ... یعنی گسستن هر بند دیگر... و این است روح توحید و پر طپش ترین ابعاد آن. عدالتی که در قانون بشری باید رعایت شود و افراد بشر باید آنرا محترم بشمارند عدالت متکی بر دو چیز است: یکی حقوق و اولویتها یعنی افراد بشر نسبت به مقایسه با یکدیگر نوعی حقوق و اولویت پیدا می کند مثل کسی که با کار خود محصولی تولید می کند نوعی اولویت نسبت به آن پیدا می کند و موجودات در برابر او وظیفه و مسئولیت پیدا می کنند اما هیچ موجودی بر او حق پیدا نمی کند.

موضوع تحقیق توحید در قران می باشد. که هدف از انتخاب چنین موضوعی بیان کردن توحید و توضیح آن و این که دین اسلام آیین توحید و یکتاپرستی است. در اهمیت توحید همین بس که در کنار تصدیق پیامبری حضرت محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) اولین شرط تشرف انسان به آیین حیات بخش اسلام و ورود به آستانه سعادت و رستگاری است. خداوند را به یکتایی شناختن و تنها اورا پرستیدن، نه تنها در قلمرو و عقاید اسلام که در دیگر حوزه های تعالیم اسلام، مانند اخلاق و فقه، نقش اساسی دارد. شالوده نظام اخلاقی اسلامی بر اصل توحید استوار است و بسیاری از احکام و آداب دینی، از روح توحید اسلام سرچشمه می گیرد. توحید، حیات آدمی را – چه در ساحت اندیشه و اعتقاد و چه در عرصه کردار و عمل – دگرگون می سازد و به آن رنگ و بوی خاصی می بخشد. توحید ریشه درخت اسلام است و دیگر تعالی اعتقادی، اخلاقی و عملی شاخ و برگ و میوه های آنند. آموزه توحید، اختصاص به آیین اسلام ندارد بلکه همه پیامبران الهی مردم را به سوی یکتاپرستی فرا می خواند و همه ادیان الهی ادیان توحیدی بوده اند: و پیش از تو هیچ پیامبر نفرستادیم مگر این که به او وحی کردی که :« خدایی جز من نیست، پس مرا بپرستید.» قرآن کریم در تداوم دعوت نبیای پیشین اهتمام ویژه ای به اصل توحید دارد. شعار توحید با تعابیر گوناگون همچون لااله الله ، لا اله الا هو و لا اله الا انا ده ها بار در قرآن تکرار شده است، پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیز به فرمان الهی اعلام می کند که سرلوحه رسالت و دعوت مردمان به توحید است. امروزه این نکته بر ما روشن است که خدایان اقوام باستان به هیچ روی شایسته تقدیس و پرستش آدمی نیستند و از عهده رفع عطش فطری انسان به پرستش موجودی نتعال و مقدس بر نمی آیند. با این حال، رواج پرستش و تقدیس این خدایان در میان اقوام باستانی حاکی از نیازی اساسی به پرستش، تقدیس، احساس وابستگی و ارتباط با موجودی برتر در عمق وجود آدمی است نیازی که سرانجام به کامل ترین شکل ممکن در آیین اسلام برآورده شده است. واژگان کلیدی: القرآن: قرآن « انا انزلناه قرآن نا عربیا لعلکم تعقلون: ما آن را قرآن عربی نازل کردیم باشد که شما بیاندیشید.» (قرآن)-: خواندن « فازا قرآناه فاتبع قرآنه: چون ما آنرا بخوانیم تو از خواندن ما پروی کن» ( قران) صو:علم لذی اجمالی که جامع کلید حقایق باشد. التوحید ک معدو – ( به یگانگی وحدانیت خدا – تقی کردن بخشیدن « علم التوحید القوانین» یکی از کردن قوانین، وحدت قوانین.

تحقیقی است از دیدگاه قرآن درباره توحید ربوبی که از شاخه های توحید افعالی است. در این رساله، ضمن پنج فصل، پس از بیان کلیات پژوهش، دلایل و براهین توحید ربوبی بررسی شده است، از جمله برهان فطرت، برهان تمانع، استدلال به قدرت مطلقه الهی، و استدلال به آیات آفاقی و انفسی و نظام متقین عالم. سپس از فرشتگان و اولیای الهی به عنوان واسطه های ربوبیت خداوند بحث شده و آنگاه لوازم و آثار اعتقاد به توحید ربوبی مورد بررسی واقع شده است، مانند: ایمان و اجابت دعوت کنندگان الهی، عبادت رب یگانه، رعایت تقوا و حفظ حریم ربوبی، و رضا به قضا و خوشنودی به نظام حاکم بر جهان هستی. نویسنده در پایان، از خلقت، اعطای نعمت، علم، قدرت، و عدالت به عنوان ارکان ربوبیت الهی یاد کرده و لوازم و شئون ربوبیت را در کلمات مفسران ارزیابی نموده است.

در این تحقیق طی سه بخش توحید ربوبی در آیات و روایات بررسی شده است. بخش اول، ربوبیت تکوینی در قرآن: معنای ربّ، جایگاه ربوبیت در صفات الهی، بررسی تفصیلی آیات قرآن در زمینه رب، مراتب توحید، جلوه های توحید ربوبی در جهان؛ بخش دوم، ربوبیت تشریعی در قرآن: رابطه ربوبیت با نبوت، ربوبیت تشریعی و قیامت؛ بخش سوم، ربوبیت در روایات: ربوبیت تکوینی، ربوبیت تشریعی، آرای فلاسفه غرب و اسلامی درباره فاعلیت پروردگار

این پایان نامه با موضوع توحید در قرآن در ده بخش تنظیم گردیده است. بخش اول : شامل هفت فصل می باشد که در فصل اول سوره اخلاص را که مظهر و بهترین جلوه توحید می باشد را به طور کامل تفسیر و تشریح می کند و تک تک آیه های آن را مورد بررسی قرار می دهد. در فصل دوم به گفتاری پیرامون توحید خدا و نقل آیات توحید می پردازد. در فصل سوم توحید ذات را معنا کرده و توحید ذاتی در قرآن را بررسی می کند. و در فصول بعد به این موارد می پردازد. توحید در سپردگی و اطاعت، اهمیت توحید عملی ، ادله توحید عبادی توحید در حمد و اهمیت حمد الهی. بخش دوم : بخش دوم این پایان نامه ابتدا به اثبات صانع می پردازد و سپس به توضیح چون و چگونگی حصول معرفت ذات و صفات خدا پیرامون آیه سکینه و آیه کتب الله فی قلوبهم الایمان و تفسیر این آیات می پردازد و سپس با بیان شبهات در این موارد به رد این شبهات می پردازد. وهمچنین پیرامون کاربرد افعال تفضیلی در مورد خداوند توضیح می دهد. بخش سوم : دراین بخش ابتدا به نقل سخن از بزرگان علم و ادب در مورد توحید می پردازد و بعد در فصل دوم این گفتار حضرت ابراهیم ( ع) در مورد آیه قرآن که می فرماید : هذا ربی را تحلیل می کند. در فصول بعدی این بخش به تفسیر چند آیه قرآن در مورد توحید پرداخته و به توشیح کلمه « الله» صبغه الله و نظریه ی علمای تفسیر در این مورد می پردازد. در ضمن نگاهی به اطلاقات کلمه اسلام هم دارد. بخش چهارم : در این بخش که دارای سه فصل است پیرامون آیه فطره الله و تفسیر لا تبدیل لخلق الله توضیح می دهد و می فرماید مراد از اسلام وارد در تفسیر فطره الله توحید است. بخش پنجم : این بخش که دارای دو فصل است موضوع به قرآن و سیرالی الله می پردازد و همچنین به اطلاق غیب به خدا نیز اشاره می کند. بخش ششم : این بخش که دارای پنج فصل می باشد به این موارد اشاره می کند اول تحلیل پیرامون علم خداوند دوم : اشاره ای به آیات و معانی نسبت به علم خداوند. سوم : علم به ماسوی چهارم : عبم خدا از دید آیات پنجم : علم خدا از دید اهل بیت بخش هفتم : این بخش دارای چهار فصل است شامل گفتاری در تفکر و تصور خداوند. دوم یکتایی و یگانگی خدای سبحان سوم : در مورد اینکه لا اله الا الله کلمه توحید و اخلاص است نه دلیل اثبات خدا و چهارم نگاهی به نظر صاحب مجمع البیان در مورد برهان تمانع. بخش هشتم : که دارای پنج فصل است در فصل اول به این موارد می پردازد1- خداجویی و خداشناسی در قرآن ، دوم : انگیزه های خداجویی سوم : انگیزه عقلی چهارم : انگیزه عاطفی در فصل دوم به انگیزه فطری، برهان نظم، پایه های برهان نظم فصل سوم : براهان صدیقین و کتاب و سنت و تقریر برهان صدیقین را توضیح می دهیم. در فصل چهارم و پنجم این بخش تنزه خدا از وحدت عددی و شخصی و وجه اطلاق عدد بر خدا بررسی می کند. بخش نهم : در فصل اول این بخش به بررسی علل و اسباب ارزش و نقش آنها، خدای سبب ساز و سبب سوز سبب شناسی دور از پندارهای موهوم می پردازد. در فصل دوم عناوینی چون نشانه های او در آفرینش انسان و نخستین آیات انفسی را تشریح می کند. فصل سوم و چهارم را هم به موضوع نشانه های او در عالم حیات و حقیقت توحید، نفی توصیف است. بخش دهم : این بخش دارای هفت فصل است که بررسی گفتاری حال باساء و ضراء می پردازد و در فصل های بعد به موضوع دعا ، روایات توحید در دعا، نقش عدم واحکام آن در ادعیه و اذکار ، توحید در دعا، قرآن و استدلال بر مبدأ توجه کرده است.

این پایان نامه با موضوع «توحید عبادی از دیدگاه قرآن» به بیان کلیات، معنی لغوی و اصطلاحی توحید و عبادت، انواع توحید، تشریح و توضیح بعضی از آن ها، اقسام عبادات، مفهوم و فلسفه توحید عبادی را پرداخته است. از نظر نگارنده تحقق بخشیدن به فلسفه آفرینش؛ با رسیدن به کمال و تقرّب به درگاه الهی، تحصیل تقوا، شناخت صراط مستقیم و سپاس گزاری از نعمت های خدا میسر خواهد شد. در بخش دیگری از این رساله، مراتب کمال توحید و موانع توحید عبادی (نظری و عملی) مورد بررسی قرار گرفته است. معنی لغوی و اصطلاحی، اقسام شرک، جهل، حس گرایی، تقلید از نیاکان، پیروی از هوای نفس، القائات شیطانی و رابطه توحید عبادی و توسل از موضوعات دیگری است که در این رساله به آن ها اشاره شده است.

هدف این مقاله بررسی روش های آموزش توحید افعالی در قرآن است. توحید افعالی یکی از مراتب توحید است و مصادیق متعددی دارد که مهم ترین آن ها توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت و توحید در مالکیت است. این تحقیق که با استفاده از قواعد تفسیر انجام شده، نشان می دهد که برای آموزش مصادیق اصلی توحید افعالی در قرآن از روش های مفروض گرفتن، القای مستقیم، توجه دادن به فطری بودن توحید افعالی، برانگیختن تفکر، استدلال، برانگیختن عواطف و احساسات، ارائه نمونه های عینی و نقل سرگذشت های واقعی استفاده شده است.

این پایاننامه در سه بخش تدوین شده و در آنتوحید ربوبی از جنبه های مختلف از دیدگاه قرآن موردبررسی قرار گرفته است: در ابتدا، مفهوم وحدت وتوحید، و مراتب و درجات توحید و توحید ربوبی مطرحشده و سپس از توحید ربوبی در جهان آفرینش، وحدتتدبیر، نظام احسن از دیدگاه قرآن، و ربوبیت در حوزهانسانی بحث شده است. در پایان، رهنمودهای قرآن درزمینه توحید ربوبی بیان شده و عوامل غفلت از توحید وآثار و نتایج اعتقاد به توحید آورده شده است.

چکیده در عقاید اسلامی، مفهوم «توحید» آفریدگار متعال، مبنا واساس محکم همة باورهای دیگر است، ومقدمة شناخت مفاهیمی همچون نبوت وامامت است. از آنجا که برای رسیدن به توحید، شناخت خداوند یک امر ضروری است؛ درباره شناخت خدا وراه های اثبات وجود او، وهمچنین شناخت خداوند در قرآن کریم وتفاوت میان خداشناسی وتوحید نیز در این رساله بحث خواهیم کرد. خداوند سبحان، به دلیلی که نشانة وجود او باشد نیاز ندارد، چرا که او منشا وجود وسرچشمه بی پایان فیض وکمال مطلق است وهرگز آثار ونشانه های پروردگار نمی توانند از خود او آشکارتر وگویاتر باشند که ما بخواهیم آثار ونشانه ها را دلیل وجود او بدانیم. و این، «برهان صدیقین» است که ملاصدرا آن را بیان نموده ومستحکم ترین برهان ها شمرده است. این برهان مبتنی بر آیه شریفه (شهد الله أنه لا إله إلا هو) آل عمران، 18. همچنین، به برهان مشهور دیگری به نام برهان «تمانع»، بحث خواهیم پرداخت. این برهان بر آیه شریفه ? لَوْ کَانَ فِیهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا? مبتنی است ومدلول آن چنین است که اگر در این جهان خدایان دیگری جز الله بودند، بی شک میان آنان اختلاف وتفاوت وجود داشت واین تفاوت موجب اختلاف در روش تدبیر جهان می گردید وامور جهان به تباهی منتهی می شد. برهان دیگر، «برهان سینوی» است که ابن سینا آن را «برهان صدیقین» نامیده وهمان برهان تسلسل یا علیت یا برهان امکان ووجوب است. خلاصة این برهان عبارت از این که در جهان، سلسله ای از علت ها ومعلول ها وجود دارند واز آنجا که «معلول»، خود به وجود آورندة خویش نیست، به علتی نیاز دارد که آن را به وجود آورد وچون علتها ومعلولها یک سلسلة نامتناهی هستند، باید این سلسله یک «طرف» داشته باشد واین طرف، علت العلل ومعلولات است؛ نه معلول است ونه برای به وجود آمدن نیاز به علت دارد وبه عبارت دیگر، واجب الوجود بالذات است. علت العلل، در واقع یک موجود واجب الوجود است واگر چنین نباشد، همانند دیگر «ممکن الوجود»ها خواهد بود که بدون داشتن علت واجب الوجود، پدید نمی آیند. بنابراین باید در راس سلسلة علت ها ومعلول ها، یک علت واجب الوجود قرار داشته باشد تا سلسله پایان پیدا کند. ابن سینا در این برهان به آیة ? أَوَلَمْ یکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلَی کُلِّ شَیءٍ شَهِیدٌ? استناد می کند. اما از نگاه او، آیة ?

مهم ترین موضوعاتی که در این تحقیق با تکیه بر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است، به این قرار است: ربوبیت الهی؛ توحید و فطرت؛ نفی توهمات در توحید؛ ابراهیم(ع) قهرمان توحید. نویسنده نخست ربوبیت الهی را ثابت کرده است؛ آن گاه توحید و فطرت را شرح داده، پس از آن باورهای غلط را همچون فرزند و شریک قائل شدن برای خدا رد کرده، در ادامه ابراهیم(ع) را قهرمان توحید معرفی کرده و استدلال های آن حضرت را در این زمینه بیان کرده است. وی نتیجه می گیرد که وحدانیت حق را از راه قرآن می توان اثبات کرد. برخی از دلایل قرآن در این زمینه عبارتند از: اعتقاد به توحید در فطرت آدمی است. قدرت حقیقی از آن خداست. تنها خداوند قادر به دفع ضرر از آدمیان یا جلب خیر برای آنان است.