جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: در طبیعت خدا، جرارد هیوز پنج ویژگی اصلی - وجود، سادگی، دانایی مطلق، قدرت مطلق و خوبی - را که در مفهوم کلاسیک خدا نقش اساسی دارند، می گیرد. او با ترکیب متون آکویناس، اوکام، مولینا، دکارت، هیوم و کانت، قصد دارد خواننده را با این نویسندگان کلاسیک آشنا کند و سپس در پرتو بحث‌های معاصر، استدلال‌های آنها را مورد بحث قرار دهد. در حالی که تمرکز کتاب طبیعت خدا بر فلسفه دین است، هیوز دامنه خود را گسترش می دهد تا مفاهیم آن را در معرفت شناسی، متافیزیک و فلسفه اخلاق بررسی کند. مسائلی که او مد نظر اوست عبارتند از ضرورت و امکان، رابطه منطق با معرفت شناسی و پیوندهای بین علیت و فلسفه اخلاق. این کتاب برای دانشجویان ارشد با برخی زمینه‌های فلسفه و همچنین کسانی که در فلسفه دین کار می‌کنند، جالب خواهد بود. رویکرد غیر فنی هیوز خواننده را تشویق می‌کند و قادر می‌سازد تا استدلال‌های مربوط به ماهیت خدا را هم از منظر کلاسیک و هم از منظر معاصر درک کند.

چاپ دوم کتاب «سرّ فاش: نقد ادله قرآنی و روایی وحدت وجود» نوشته محمدعلی صابری و مقدمه محمد محمدرضایی، در ۶۴۰ صفحه توسط مجموعه مطالعات شیعی و انتشارات مکتبه الصدیقه الشهیده منتشر شد. چاپ نخست کتاب تابستان ۱۴۰۰ به بهای ۱۶۰ هزار تومان منتشر شده بود. «سرّ فاش» در اصل رساله دکتری محمدعلی صابری با عنوان «بررسی ادله قرآنی و روایی وحدت وجود با تکیه بر آرای دانشمندان شیعه» است که شهریور ۱۳۹۷ با راهنمایی پرویز رستگار از آن دفاع شد. نویسنده تحقیق و تتبعی مهم پیرامون مستندات قرآنی و روایی مورد استفاده فلاسفه و عرفا انجام داده و در آن ضمن غور در اقوال ایشان به بررسی سندی و متنی، و معناشناسی این مستندات می‌پردازد. کتاب حاضر جامع‌ترین نوشتاری است که تاکنون در موضوع بررسی مستندات قائلین به وحدت وجود منتشر شده است. کتاب شامل ۶ فصل به ترتیب با این عناوین است: «کلیات؛ تعریف وحدت وجود و نتایج آن»، «بررسی مستندات قرآنی وحدت وجود»، «بررسیِ اسناد روایات مورد استناد در وحدت وجود»، «معناشناسی روایات مورد استناد در وحدت وجود»، «نقد دیگر ادله وحدت وجود» و «تبیین توحید در برابر وحدت وجود». کتاب با نتیجه‌گیری مهم نویسنده و فهرست آیات و روایات مورد استناد وحدت وجودیان به پایان می‌رسد. نویسنده در مقدمه کتاب نوشته است: «وحدت وجود یعنی در دار هستی یک وجودِ حقیقی بیشتر نیست که همان خداست چنان که گفته‌اند: لیس فی الدّار غیره دَیّارٌ؛ و هرچه غیر او در نظر آید چیزی جز تجلی و نمایش ذات او نیست. پیدا است که با چنین نگاهی به هستی، «خود» عارف که انسان کاملش نیز نامند همان خداست که بدین قالب ظهور و تجلی کرده است. این انگاره که گذشته‌ای بسیار کهن در سرزمین‌هایی چون هند دارد، پس از ظهوری جسته و گریخته در عالم اسلامی به وسیله کسانی چون حلاج و بایزید، با ابن عربی (م ۶۳۸ ق) _‌که پدر عرفان اسلامی‌اش خوانند_ و کسانی از پیروان مکتب او همچون سید حیدر آملی بازتابی بسیار گسترده در آثار عرفانی دوره اسلامی یافت، تا اینکه با ظهور ملاصدرا (م ۱۰۵۰ ق) و حکمت متعالیه‌اش، _‌که زبانی علم‌نماتر از عرفان داشت_ فلسفه را نیز به‌گونه تمام فتح نمود؛ و هسته مرکزی عرفان و فلسفه اسلامی، وحدت وجود و خودخدابینی شد و بس! تا جایی که گفته‌اند: تاریخ تعقل اسلامی، پانوشت بر «أناالحق» منصور حلاج است. هر چه هست با اینهمه گفتارها و نوشتارهای اهالی عرفان در گذر این قرن‌ها به ویژه در روزگار ما و نیم قرن اخیر دیگر نباید وحدت وجود را سرّی از اسرار دانست! آن‌هم سرّی والا که در بیان نیاید و بر قلم نشاید! که اگر این بود این‌همه فاش‌گویی و این‌همه شرح و بیان آن از سوی صاحبانش، با زبانی عامی‌فهم و عالِم‌دوست، در قالب نظم و نثر و از همه مهمتر با آویختن به کتاب خدا و درآمیختن با روایات منسوب به حجت‌های خدا روا نبود… به هر روی، حال که این «سرِّ فاش» را بی‌پروا گفتند و نوشتند، گریزی نیست از اینکه نقدهای بی‌پرده آن را نیز بشنوند و ببینند. امید که جویندگان معرفت را گوارا افتد!» نویسنده پژوهش و تتبع جدی در متون روایی انجام داده و مستندات قائلان به وحدت وجود را با ادله‌ای محکم رد می‌کند. صابری اشاره کرده که ۹ آیه از آیات کلام الله مجید مورد استناد قائلان به وحدت وجود است که تفسیر هیچکدام از آنها وحدت وجود را اثبات نمی‌کند. او درباره احادیث مورد استناد آنان از جمله «کنز مخفی»، رَأَیتُ اللهَ فیه»، «لا هو إلا هو»، «حبل»، «وَ هُوَ الآن کَما کان»، «قرب نوافل» و «بخش دوم دعای عرفه» نویسنده مباحث مفصلی دارد. به عنوان مثال نویسنده درباره اعتبارات اسنادی این احادیث نوشته است: حدیث «کنز مخفی»: در هیچیک از منابع روایی شیعه و سنی گزارش نشده، بلکه اولین بار در رسائل اخوان الصفا و سپس در کتب صوفیه و عرفا متداول گشته، به آثار برخی عالمان از غیر عرفا نیز راه یافته است. حدیث «رَأَیتُ اللهَ فیه»: در هیچیک از آثار حدیثی فریقین وجود ندارد. در کتب متصوفه به محمدبن‌واسع، حلاج، امیرالمؤمنین، خلفای سه‌گانه و دیگران منسوب است. حدیث «لا هو إلا هو»: در کتب روایی شیعه همچون توحید صدوق با سند بسیار ضعیف، و در مکارم الاخلاق طبرسی و مهج الدعوات ابن‌طاوس بی‌سند نقل شده است. عبارات آن نیز همبستگی عمیقی با کلمات برخی صوفیان دارد. حدیث «حبل»: در منابع امامیه نیامده، و در منابع سنی با الفاظ متفاوت گزارش شده است که در هیچ‌یک از این منابع سندی قابل اعتبار و بدون خدشه ندارد. حدیث «وَ هُوَ الآن کَما کان»: در هیچیک از منابع شیعه و سنی روایت نشده است. بخش اول آن در روایاتی آمده است اما بخش دوم آن مجعول و اضافه شده است و برخی عالمان سنی به این مطلب تصریح کرده‌اند. البته بخش دوم به تنهایی و بدون بخش اول در روایتی از شیعه آمده، اما در میان متنی است که معنایی دور از مدعای وحدت‌وجودی‌ها افاده می‌کند. حدیث «قرب نوافل»: در منابع شیعه و سنی روایت شده است و در مجموع از جهت سندی قابل اعتبار و اطمینان است. بخش دوم دعای عرفه: مناجاتی معروف از ابن‌عطاء‌الله اسکندرانی از صوفیان قرن هفتم است که به اشتباه یا عمد در برخی نسخه‌های اقبال سید-بن‌طاوس در انتهای دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام اضافه گشته و ناروا آن را جزء دعای آن حضرت دانسته‌اند. روایات «داخل فی الأشیاء»: در منابع روایی شیعه روایت شده‌اند و هر چند سندی صحیح بنا بر اصطلاح پسینیان برای تک‌تک این احادیث یافت نمی‌شود، اما با توجه به تعدد طرق و حضور در کتب معتبری هم‌چون کافی و توحید، در مجموع به صدور مضمون آن از معصوم اطمینان می‌کنیم. روایات «ظلّ»: در منابع شیعه روایت شده‌اند. اسناد آنها دچار اشکال است هر چند پذیرش سند کلینی بنا بر برخی مبانی رجالی بعید نیست.

ترجمه ماشینی: چهل دانشمند به نمایندگی از تمام شاخه های علوم فیزیکی و زیستی، مقالاتی را در مورد وجود خدا برای خوانندگان عمومی ارائه می کنند.

کتاب حاضر (جلد اول) در دو بخش تنظیم شده است. بخش نخست به اثبات صانع از دیدگاه عقل اختصاص دارد؛ زمانی که گفته می‌شود حقیقتی برای عاقل اثبات می‌شود یعنی این که او نسبت به آن حقیقت «تنبه» پیدا می‌کند. این تنبه، امری وجدانی و شهودی است، نه فکری و ذهنی و همچنین ذاتا اختیاری نیست؛ هرچند می‌تواند مقدمات فکری و اختیاری داشته باشد، اما وقتی تعبیر «اثبات عقلی» به کار می‌رود، مقصود این است که این تنبه برای عاقل به نور عقل حاصل می‌شود. در بحث اثبات صانع (توحید) هر عاقلی به نور عقل هم انکار صانع و هم تشبیه او را قبیح می‌یابد و این مساله‌ای است که در بخش اول روشن می‌شود. در بخش دوم اثبات صانع از طریق شواهد نقلی (آیات قرآن و روایات معصومین (ع)) صورت می‌گیرد. در این بخش مشخص می‌گردد که از کلام خداوند و سخنان اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، دقیقا همان حقایقی استنباط می‌شود که با رجوع وجدانی به عقل به دست می‌آید.

ترجمه ماشینی: آیا خدا وجود دارد؟ دلایل مختلفی که به دنبال اثبات وجود خدا هستند چیست؟ آیا آتئیست ها می توانند این استدلال ها را رد کنند؟ وجود خدا: مقدمه ای فلسفی به ارزیابی استدلال های کلاسیک و معاصر در مورد وجود خدا می پردازد: برهان هستی شناختی، معرفی ماهیت هستی، جهان های ممکن، ایرادات تقلیدی، و منشأ تکاملی مفهوم خدا، برهان کیهانی، بحث متافیزیکی. پارادوکس‌های بی‌نهایت، مدل‌های علمی جهان، و بحث‌های فیلسوفان درباره واقعیت نهایی و معنای زندگی، بحث طراحی، پرداختن به راه پنجم آکویناس، نظریه تکامل داروین، مفهوم پیچیدگی غیرقابل تقلیل، و بحث‌های کنونی بر سر طراحی هوشمند و تحصیلات مدرسه ای. یوجین ناگاساوا با به‌روزرسانی کامل موضوع، این استدلال‌ها را در رابطه با تحقیقات اخیر در علوم شناختی، ریاضیات بی‌نهایت، کیهان‌شناسی انفجار بزرگ، و بحث‌هایی درباره اخلاق و اخلاق در پرتو رویدادهای سیاسی و اجتماعی معاصر توضیح می‌دهد. این کتاب همچنین شامل بینش های شگفت انگیزی در مورد احساسات، اعتقادات و مبارزات فیلسوفان و دانشمندانی است که با چالش اثبات وجود خدا روبرو شده اند، از جمله توماس آکویناس و کورت گودل - که در پایان کار خود به عنوان یک ریاضیدان مشهور کار می کرد. در یک پروژه مخفی برای اثبات وجود خدا. وجود خدا: یک مقدمه فلسفی دروازه ای ایده آل برای ورود به فلسفه دین و یک نقطه شروع عالی برای هر کسی است که علاقه مند به استدلال در مورد وجود خدا است.

ترجمه ماشینی: نقش خدا را در فلسفه و کلام اسلامی قرون وسطی به شیوه ای جدید و هیجان انگیز بررسی می کند. نتون با چشم پوشی از روش سنتی زمانی در نظر گرفتن فلسفه اسلامی، از شیوه های ادبی مدرن نقد برگرفته از ساختارگرایی استفاده می کند.

کتاب حاضر، کوششي است براي بررسي و تحليل مفهوم خدا نزد فيلسوفان و متکلمان اسلامي با استفاده از ديدگاه‌هاي مربوط به ساختارگرايي و نشانه‌شناسي. ريچارد نتون، از ميان چهار تلقي عمده قرآني، تمثيلي، عرفاني و نوافلاطوني درباره ذات خدا، به جنبه ناشناخته و مطلق متعال و نوافلاطوني خدا در مقام خالق توجه مي‌کند. از نظر وي، «الگوي خالق قرآني» متضمن خدايي است که از هيچ مي‌آفريند؛ در زمان تاريخي عمل مي‌کند؛ در همين زمان مخلوقاتش را هدايت مي‌کند؛ و به نحوي غيرمستقيم مي‌توان به او شناخت پيدا کرد. وي مي‌کوشد نشان دهد که چگونه خدايي که ازجمله کندي، فارابي، ابن‌سينا، اسماعيليان، سهروردي و ابن عربي معرفي مي‌کنند، با گذشت زمان، به‌طوري فزاينده از الگوي خالق قرآني «بيگانه» مي‌شود. البته وي فيلسوفان اسلامي متأخري را که آرايشان با الگوي خالق قرآني متفاوت يا بيگانه است «نامعتبر» يا «غيراسلامي» نمي‌داند، بلکه صرفاً به «متفاوت بودن» آن‌ها حکم مي‌کند.

هرچند نمی‌توان بررسی تاریخی دقیقی درباره خاستگاه تصوف خراسانی و تشخص آن در قرون اولیه دربرابر طریقت‌ها و مکاتب عرفانی عراق و شام صورت داد ولی می‌توان استقلال این مکتب را چه قبل و چه بعد از ابن‌عربی به رسمیت شناخت، تأثیر و تأثرات آن را در مواجهه با مکتب ابن‌عربی و شارحانش بررسی نمود، عرفان نظری آن را بیشتر شناخت و با عرفان نظری محیی‌ الدینی مقایسه کرد. اوج مخالفت‌های صوفیه را با وحدت وجود، می‌توان در عرفای خراسانی یافت؛ تا آنجا که دربرابر آن، نظریه «وحدت شهود» را مطرح کردند. به‌رغم این مخالفت‌ها، گرایش تدریجی عرفای خراسانی به ابن‌عربی نیز موضوع بسیار مهمی است. با در کنار هم گذاشتن حقایقی از این دست، می‌توان نظام فکری کاملاً متفاوتی برای صوفیانِ رسمیِ دارای سلسله در نظام‌های سنتیِ خانقاهی ترسیم کرد، دربرابر عرفان نظری ابن‌عربی و شارحانش. پیدایش نظریه «وحدت شهود» دربرابر وحدت وجود، تنها با بررسی این‌گونه از تفاوت‌ها قابل توجیه خواهد بود. انگیزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مواردی از این دست، در برابر تفاوت‌های چشمگیر نظری رنگ می‌بازند و درنتیجه، بر عمق مخالفت‌های ابتدایی عرفای مکتب خراسان در این باب افزوده می‌شود.