جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور کلید واژه ها
>
هنر و علوم انسانی
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 951
معناشناسی حکمت از منظر قرآن و حدیث
نویسنده:
حسن احمدنیا
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
قرآن کتابی است که نیاز به تدبر دارد و مسلماً صاحبان خرد، بیشترین سهم را در این بهره گیری دارند. لغت یونانی فیلوزوفیا در متون منطقی قدیمی که از یونانی به عربی ترجمه شده، به لفظ حکمت برگردانیده شده و عرب، لغت فلسفه را نیز مرادف حکمت به کار برده است حکمت، تاب معانی مختلفی را دارد که از جمله مصادیق آن، می توان به دانش، معرفت، نبوت، علم سودمند و ... اشاره کرد که در یک کلام، علم به حقیقت اشیاء مدنظر است. مفاهیمی وجود دارد که در آیات به همراه این کلمه ذکر شده اند، می توان از این راه شناخت جامع تری از واژة حکمت به دست آورد. کلماتی مانند خیر کثیر، شکر و افعالی مانند ایتاء، تعلیم و ... . کلمات جانشین به واژگانی اطلاق می شود که سبکی مشابه حکمت را داشته باشند، مانند عقل، ذی حجر، لبّ و فکر. واژه ای که دقیقاً متضاد حکمت می باشد، جهل است که شناخت جهالت، تأثیری شگرف در دستیابی به مقدمات حکمت دارد. برای رسیدن به حکمت از منابعی مانند کتب آسمانی، انبیا، اهل بیت (ع)و رعایت اصول اخلاقی باید استفاده نمود. حکیم باید شرایطی چون عدم پیروی از هوای نفس، ایمان و کسب اخلاص را مد نظر خود قرار دهد. آسیب هایی چون اکتفاء به حکمت نظری، طمع و پرخوری مانع وصول به حکمت می شوند که توجه به آن امری ضروری است.
مشخصات اثر
اعتبارسنجی احادیث کتاب «الحجه» جامع الکافی، از دیدگاه متقدمان و متأخران
نویسنده:
زهره صابر مقدم باوجدانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
جامع حدیثی کافی، مهم ترین کتاب امامیه، در طول دوران غیبت، از سوی حدیث شناسانمتقدم و متأخر مورد ارزیابی‌های مختلف قرار گرفته است. در ارزیابی و اعتبار سنجی متقدمان، اطمینان به صدور عمده‌ی احادیث کافی از معصوم – علیه السلام –، اعتبار و صحت این مجموعه‌ی حدیثی را رقم می‌‌زند، اما در اعتبار سنجی متأخران، احادیث کافی به انواع چهارگانه‌ی حدیث (صحیح، حسن، موثق، ضعیف) تقسیم می‌‌شود، در این ارزیابی بسیاری از احادیث کافی را غیر «صحیح» برشمرده‌اند.خلط معانی اصطلاحات و ملاک‌های ارزیابی در دو نحوه سنجش احادیث، سبب گردیده تا در تلقی اولیه، به ویژه در دید افراد ناآشنا با قرار داد‌ها و اصطلاحات، معتبر ترین جامع حدیثی شیعه‌ی امامیه، بی اعتبار جلوه نماید، و از سوی دیگر با قرار گرفتنبسیاری از احادیث کتاب «الحجه» تحت عنوان «ضعیف»، برخی منکران امامت و منتقدان آموزه‌های امامیه، از آن سوء استفاده کنند. در شیوه ای نوین، با مرتب نمودن و باز سازی طرق و اسناد احادیث، و مراجعه به گزارش‌های رجالی در باره‌ی مولفان و تألیفات آنان، شواهدی به دستآمد که با توجه به آن، منابع کلینی در اخذ حدیث و تدوین کافی، بخش کتاب «الحجه» مورد شناسایی قرار گرفت، و نشان داده شدکه این مجموعه از احادیث، بر گرفته از «اصول» اصحاب امامان – علیهم السلام – بوده است و بدین طریق اعتبار اجمالی احادیث مورد نظر تأیید شد. به عبارت دیگر، در این بررسی، صحت و اعتبار کلی و نه یکایک احادیث این مجموعه، با اتکاء بر یکی از قرائن اطمینان به صدور حدیث از معصوم - علیه السلام - به اثبات رسیده و نشان داده شده استکه عمده‌ی احادیث کتاب «الحجه» که تبیین کننده‌ی مبحث امامت، ذیل عناوین مختلف است، از کتب مشهور و معتبر عصر امامان– علیهم السلام- ، اخذ شده است.
مشخصات اثر
بررسی دیدگاه ابوهلال عسکری در معجم الفروق اللغویه از نگاه لغویان و مفسران (فقره 1651-1999)
نویسنده:
موسی چزانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
پس از ظهور اسلام زبان عربی به عنوان زبان وحی الهی و قرآن کریم و زبانی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله با آن تکلم می نموده است ، مورد توجه قرار گرفته و ضمن تبدیل شدن به یک رشته علمی در محافلو مکاتب علوم اسلامی ، رفته رفته دارای شاخه های متعدد و گرایش های گوناگون از جمله علم نحو، بلاغت و ... گردیده و دانشمندان بیشماری در این زمینه به پژوهش و فعالیت پرداخته اند . این زبان توانایی ویژه ای در استخدام واژه ها و به کارگیری لغات در شیوه های انتقال مفاهیم مورد نظر دارد. با توجه به همین ویژگی زبان عربی ، دانشمندان علم لغت به مفهومی به نام ترادف در واژه های زبان عربی توجه نموده که در آن به وجود ترادف و یا عدم وجود ترادف در زبان عربی و قرآن کریم پرداخته و نظرات مختلفی در این زمینه بیان نموده اند. برخی از معاصرین نیز نظر میانه ای در این بین برگزیده و به گونه ای سعی در تجمیع آرا دارند. ابوهلال عسگری از جمله دانشمندانی است که تاکید بر عدم ترادف داشته و کتابی با عنوان معجم الفروق اللغویه تالیف نموده است. با توجه به ضرورت شناخت و درک صحیح از واژگان عربی و به خصوص کلمات قرآن کریم ، پژوهش حاضر با رویکرد شناخت و آگاهی بیشتر زبان عربی در راستای پی بردن به مفاهیم صحیح و دقیق آیات الهی و کلام ائمه معصومین علیهم السلام تلاش نموده و ضمن بیان نظرات ابوهلال در خصوص تفاوت های بین واژگان، بسامد قرآنی واژه ها را استخراج نموده و با بررسی تعدادی از کتاب های لغات و تفاسیر منتخب، ضمن بررسی ریشه ای معانی واژه ها و بیان نظرات لغویون و مفسران ، در پایان هر شماره از محدوده مورد بررسی ، نظر نگارنده را نیز در خصوص نظر ابوهلال و به طور کلی ترادف بین لغات بیان می نماید. بسیاری از واژه های بررسی شده ویزگی های ترادف بین دو لغت را دارا نبوده و نظر ابوهلال از اتقان و انسجام بیشتری برخوردار می باشد و با نظر لغویون و مفسران همخوانی دارد. این به منزله عدم وجود ترادف نیست ، بلکه گستره دامنه لغت عربی این امکان را ایجاد کرده که واژگان مترادف دیگری در لغت یافت شود.
مشخصات اثر
بررسی تربیت جنسی در آموزه‌های فقهی
نویسنده:
مصطفی فرع شیرازی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
از آنجایی که بنا بر اصول عقیدتی ما، اسلام دین جامع و کاملی است و برای تمام ابعاد زندگی آدمی برنامه دارد، در این تحقیق به بررسی تربیت جنسی در آموزه‌های دینی با رویکرد فقهی – حدیثی پرداخته‌ایم. این تحلیل و بررسی در مقام پاسخ گویی به دو سوال اساسی می‌باشد. 1. آیا آموزه‌های فقهی و حدیثی موجود، این قابلیت را از نظر شمول و جامعیت دارند که بتوان یک مجموعه‌ای از احکام فقهی را در زمینه تربیت جنسی تهیه و گرد آوری کرد؟ 2. آیا این مجموعه احکام با نظریات علمی و تجربی روز در زمینه تربیت جنسی، همخوانی و تطابق دارند؟پس از بررسی صورت گرفته به این نتیجه می‌رسیم که دین اسلام برای تربیت جنسی نه تنها برنامه جامع و کاملی دارد؛ بلکه بسیاری از آموزه‌های آن امروزه در علوم روانشناسی مورد دست یابی و تأیید دانشمندان قرار گرفته است.نتیجه دیگر اینکه آموزه‌های دینی در این مسأله تنها به شکل آداب اخلاقی و ارشادی نمی‌باشد؛ بلکه دین اسلام در بسیاری از مسائل به تعیین حکم و تکلیف پرداخته است
مشخصات اثر
عوامل لغزش انسان از دیدگاه قرآن و حدیث
نویسنده:
غلامرضا ولی اللهی بیشه
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
رسیدن به سعادت ابدی، آرزوی هر انسانی است. انسانی که در بین موجودات عالم، اشرف مخلوقات لقب گرفته و خدا به خودش آفرین گفته است. « فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِین» انسان موجودى است که فطرتى الهى و طبیعتى مادى دارد، فطرت او را به سمت معارف بلند، معنویات و طبیعت، او را به حضیض مادیّت، شهوات و شرور فرا مى خواند. حیات انسان صحنه مبارزه دائم بین طبیعت و فطرت اوست. اگر طبیعت انسان بر فطرت غلبه کند و او مسیر طبیعت را پى گیرد، از نگاه قرآن، انسانى است وارونه و منحرف، و اگر فطرتش غالب شد و طبیعتش در مسیر فطرت قرار گرفت، در این صورت، انسانى است که در مسیر هدایت قرار گرفته و در طریق حقّ قدم برداشته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای و نیز منابع مجازی (اعم از نرم افزار و پایگاه های اینترنتی) تدوین شده است.لغزش آدمی عوامل متعددى دارد که مى‏توان در یک طبقه‏ بندى کلى آن را به عوامل داخلى و بیرونى تقسیم کرد. عوامل داخلى: پیروى از هواهاى نفسانى و نفس امّاره؛ خودپسندى وتکبّر، تعصّب، لجاجت و تقلید کورکورانه و ... و عوامل بیرونى: پیروی از شیطان‏هاى انس و جن، جاذبه‏هاى فریبنده دنیا، تأثیر پذیری از دوستان ناباب و...راه حل گمراهى، مبارزه با عوامل گمراهى است؛ بایستى هم از درون و هم از بیرون عوامل گمراهى را کنار زد، تا نور هدایت در دلش بتابد. براى هدایت کردن فرد گمراه، بایستى عوامل گمراهى او را شناخت و آن گاه متناسب با آن، اقدام کرد. این مجموعه مشتمل بر چهار فصل می باشد، فصل اول به بیان کلیات، پیشینه تحقیق، همراه با اهداف و سوال های پژوهش پرداخته شد. درفصل دوم به مفاهیمی از قبیل: گناه، اقسام آن و زمینه ها و پیامدهای آن اشاره گشته، و فصل سوم و چهارم به ترتیب به عوامل درونی و بیرونی لغزش انسان از دیدگاه قرآن و روایات و نتیجه گیری اختصاص داده شده است.
مشخصات اثر
مدیریت فکر و شناخت در حوزه اخلاق براساس آیات و روایات
نویسنده:
سمانه مطلق مجد
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
با تأمل در نظام تربیتی اسلام درمی‌یابیم که هدف نهایی این مکتب تربیت انسان‌های کامل و سعادتمند است که رکن اساسی آن اخلاق می‌باشد. آموزه‌های دینی نشان می‌دهند که تفکر و شناخت از مهم‌ترین راه‌کارها برای نیل به اخلاق پسندیده و دوری از رذائل است. لذا در کلام خداوند و به تبع آن معصومان (علیهم السلام) بر شناخت فرد از یک سلسله معرفت‌های بنیادی در مقام اصلاح و مدیریت اخلاق تأکید جدی شده است.بررسی گزاره‌های قرآنی و روایی مرتبط با این موضوع حکایت از آن دارد که شش دسته شناخت در اصلاح و مدیریت اخلاق مهمند. این شناخت‌ها عبارتند از: شناخت انسان از خود و ویژگی‌هایی که خداوند در اختیار او قرار داده است و نیز ویژگی‌هایی که به صورت اکتسابی به آن دست می‌یابد. شناخت کرامت انسان سبب دوری از گناهان و پیروی از امیال نامشروع، ناچیز دانستن دنیا و صبر در برابر مشکلات می‌شود. نیز خویشتن شناسی از جنب? پستی آغاز و انجام سبب می‌شود تا انسان از خود بزرگ بینی و تکبر دوری کند.شناخت دیگر، شناخت دنیا است. شناخت واقع بینانه نسبت به دنیا سبب می‌شود تا انسان با توجه به فنا پذیری دنیا از اندوه، حرص و طمع بپرهیزد و با توجه به سختی‌های دنیا از جزع دوری کند. توجه به زودگذر بودن دنیا نیز سبب زهدورزی می‌گردد. همچنین توجه به این که زندگی دنیا، زندگی در لحظه حال است، نه در گذشته و نه در آینده سبب می‌شود تا انسان فقط رنج و نگرانی لحظه‌ای را که در آن قرار دارد تحمل کند و صبور باشد. همچنین شناخت ناپایداری و عدم بقای دنیا سبب دوری از آرزوی طولانی، تکبر و تفاخر می‌گردد.شناخت مرگ به عنوان واقعیتی دیگر از هستی، سبب دوری از آرزوی طولانی، اندوه دنیا و کاهش ترس و اضطراب به گاه مرگ می‌شود. شناخت آخرت نیز به عنوان سرایی پایدار سبب زهدورزی در دنیا، پرهیز از حرص، عجب و دوری از گناهان می‌شود. همچنین شناخت خدا از جنبه‌های گوناگون موجب برخی تأثیرات اخلاقی دیگر می‌شود. شناخت رازقیت خداوند سبب دوری از ترس از فقر، غم و اندوه، گناه، حرص، طمع و بخل می‌گردد. همچنین شناخت و یقین به قدرت و توانایی او بر انجام هر کاری سبب دوری از خشم و حزن می‌شود. شناخت عظمت و بزرگی خداوند نیز سبب دوری از تکبر و ایجاد خشیت می‌گردد توجه به علم خداوند سبب رهایی انسان از ترس و اضطراب، دوری از زشتی‌ها و حیاورزی می‌شود. نیز یقین به لطف و رحمت او سبب دوری از غم، اندوه و یأس و نا امیدی می-شود.شناخت دیگری که در متون دینی به کرات به آن اشاره شده است، شناخت پیامد برخی خلق‌ها و اعمال است. این شناخت خود به دو دسته شناخت پیامد نیک اعمال و پیامد منفی اعمال تقسیم می‌شوند. در ذیل شناخت پیامد نیک اعمال مواردی چون آسایش و راحتی دل، برتری و بلندی رتبه، عنایت ویژه خداوند در روز قیامت، ایجاد محبت، برطرف شدن کینه، پاداش و اجر الهی، پیروزی و موفقیت قرار دارد و در ذیل شناخت پیامد منفی اعمال مواردی چون از بین رفتن ایمان، ایجاد ناراحتی و غم، عذاب اخروی و دنیوی، پستی و ذلت، ندامت، کینه و احباط عمل قرار دارد.
مشخصات اثر
نقد متن احادیث صحیحین در پرتو مطالعات تاریخی
نویسنده:
حسین علی کیخا
نوع منبع :
رساله تحصیلی , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
اولین کسانی که در حوزه حدیثی اهل سنّت اقدام به گردآوری احادیث صحیح و تدوین جامع صحیح حدیثی نمودند، محمد بن اسماعیل بخاری (194- 256 ق) و پس از او مسلم بن حجّاج نیشابوری (204- 261 ق) بودند. این دو جامع صحیح از معتبرترین کتاب‌هایی است که به اعتقاد بیشتر محدّثان اهل سنّت تمام روایات موجود در آن دو هم به لحاظ متن و هم به لحاظ سند غیر قابل نقد است. و پس از قرآن کریم، از صحیح‌ترین کتاب‌ها می‌باشند. حتّی برخی از آنها در رفع مشکلات و بر آورده شدن حاجات به آن دو متوسّل می‌شوند. نگارنده بر اساس سیره نبوی، تاریخ اسلام، شأن نزول آیات قرآن و دیگر منابع معتبر و مقبول اهل سنت، به بررسی متن برخی از روایات تاریخی پرداخته است و با استفاده از واقعیات و مسلّمات تاریخی که محدّثان فریقین به عنوان یکی از معیارهای سنجش متن حدیث جعلی از غیر جعلی و صحیح از سقیم، پذیرفته‌اند، به این نتیجه رسیده است که بعضی از روایات موجود در آنها مانند: فضیلت ابوسفیان، خواستگاری علی (علیه السلام) از دختر ابوجهل، ایمان ابوطالب، حدیث سدوا الابواب و . . . به لحاظ متن، با تاریخ ناسازگاری دارند. بنابراین، این دو جامع حدیثی، همانند دیگر کتاب‌های حدیثی، قابل نقد و بررسی است و علاوه بر احادیث صحیح، احادیث غیر صحیح هم در آن دو، به چشم می‌خورد.
مشخصات اثر
بررسی سندی و دلالی حدیث «من مات و لَم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه»
نویسنده:
مهدیه نجفیان سراجی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
علمای شیعه، برای لزومِ شناخت امامان (علیهم ‌السلام)، به احادیثی استناد کرده‌اند که یکی از مهمترين این احادیث، حديث «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة» است. در این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی با رویکردِ کتابخانه‌ای، برای دست یافتن به مفهوم ِصحیح ِحدیث «من‌ مات...»، الفاظ کلیدی آن به‌طور دقیق مورد واکاوی قرار گرفته است؛ و سپس ضمن ذکر منابع حدیث در کتب شیعه و اهل‌سنت، به‌وسیله‌ی کتب رجالی فریقین، سلسله‌ی راویان حدیث مورد بررسی سندی قرار گرفته است و هم‌چنین مفهوم برداشت شده از حدیث «من مات ...» با معیار‌های سنجش حدیث مطابقت داده شده است و این نتیجه حاصل شده است که هر شخصی در روزگارش، امامزمانش را انکار کند و پیرو شریعتش نباشد به مرگ کفر، نفاق و گمراهی مرده است.
مشخصات اثر
روح و جایگاه آن در آثار عرفانی تا قرن ششم
نویسنده:
مریم محمدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
چکیدهاعتقاد به وجود روح و جاودانگی آن، حیطه‏ی فرهنگی و دینی وسیعی را از زمان‏های پیش از تاریخ مکتوب بشر تا ظهور ادیان بزرگ توحیدی در برمی گیرد و این اعتقاد انسان را به جستجوی شناخت اصل و منشا روح و راه رستگاری و کمال وی وامی دارد؛ اما چون این مفهوم در حوزه‏ی ادراک عقل نمی گنجد، همواره در ابهام از آن سخن رفته است. با بررسی اساطیر و آرای فلاسفه و متکلمان نیز هرچند شاهد اعتقاد به وجود و وجوب این بعد ماورایی هستیم، اما به دلیل تفاوت فرهنگ ملت‏ها، با اختلافاتی در باورهای آنان درباره‏ی ماهیت، صورت و حتی تعدد ارواح رو به رو می‏شویم.در شریعت اسلام، با استناد به آیات قرآن کریم و بهره مندی از تفسیرهایی که دانشمندان علوم اسلامی از آیات مربوط به روح به معنی جان و روان آدمی داشته اند نیز به این ابهام پاسخی داده نمی‏شود؛ چنان که خداوند خطاب به حضرت رسول اکرم (ص) و در پاسخ به سوال خلق از ایشان درباره‏ی ماهیت روح فرمود:" و یسئلونک عن الروح قلالروح من امر ربی و ما اوتیتم من العلم الا قلیلا"... (ای رسول ما) تو را از حقیقت روح می‏پرسند جواب ده که روح از عالم امر خداست (و بی واسطه‏ی جسمانیات به امر الهی به بدن‏ها تعلق می‏گیرد) و (شما پی به حقیقت آن نمی‏برید زیرا) آنچه از علم به شما دادند بسیار اندک است (اسراء/85).در این میان و از آن جا که عارفان بیش از همه درباره‏ی تجارب روحانی سخن گفته اند و استنباط‏های آنان از روح با تصاویر شاعرانه بیان می‏شود و روح در نظر آنان با مضامینی دیگر (جان، نفس ناطقه، دل، قلب) ارتباط می‏یابد، شاید بتوان در بررسی آثار ایشان به شناخت عمیق تری از روح رسید و با ادراک تجربه‏های روحانی آنان که در تاویلات و تفسیرهای عارفانه‏ی خود به صراحت یا به رمز بدانها می‏پردازند به حقایق بیشتری دست یافت. روح در اعتقاد عرفا، لطيفه‎اي است كه خلقت او بيش از خلقت ابدان و منبع او عالم امر حضرت عزّت و اراده‎ي پروردگار بوده است. حقيقتي است كه از ماهيت و كيفيت او در آثار عرفاني سخن گفته نشده و عقل انسان از درك ماهيت وي عاجز است. عارفان او را قابل اسرار ربوبيت و حافظ احوال عبوديت نامند و سخن گفتن، تميز ميان اشيا و تذكر و تفكر و تدبّر كه از خواص وجود آدمي است همگي از صفات روح هستند. واژگان كليدي: روح، اساطير، اديان، فلسفه، عرفان اسلامي
مشخصات اثر
بررسی مبانی اخلاق فضیلت مدار مسکویه و نراقی از منظر قرآن کریم
نویسنده:
محمد مصطفائی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژه‌های اصلی :
03. انسان شناسی Human nature , قرآن , رفتار اخلاقی , نگرش , جهت گیری ارزشی , اصطلاحنامه علوم قرآنی , قرآن , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی , فضایل اخلاقی , جهت‌گیری ارزشی , انسان‌شناسی , هنر و علوم انسانی , هنر و علوم انسانی , فلسفه یونان باستان , ابن مسکویه، احمدبن محمد , آموزه فلسفی , فلسفه یونان باستان , هنر و علوم انسانی , آموزه فلسفی , شان انسانی , آموزه فلسفی , شان انسانی , هنر و علوم انسانی , هنر و علوم انسانی , شان انسانی , آموزه فلسفی , شان انسانی , فلسفه یونان باستان , ابن‌ مسکویه، احمدبن‌ محمد , نراقی، محمدمهدی‌بن ابی‌ذر , هنر و علوم انسانی , فلسفه یونان باستان , هنر و علوم انسانی , شان انسانی , فلسفه یونان باستان , شان انسانی , ابن مسکویه، احمدبن محمد , آموزه فلسفی , آموزه فلسفی , شان انسانی , فلسفه یونان باستان , ابن‌ مسکویه، احمدبن‌ محمد , نراقی، محمدمهدی‌بن ابی‌ذر , هنر و علوم انسانی , هنر و علوم انسانی , نراقی، محمدمهدی‌بن ابی‌ذر , آموزه فلسفی , نراقی، محمدمهدی‌بن ابی‌ذر , ابن‌ مسکویه، احمدبن‌ محمد
چکیده :
با آغاز نهضت ترجمه در جهان اسلام، اخلاق فلسفیِ یونان باستان که یکسره اخلاقی «فضیلت‌مدار» بود، به ویژه با تبیین افلاطونی-ارسطویی آن، در میان حکیمان مسلمان رواج یافت. مسکویه(م 421 ق.) و ملا مهدی نراقی(م 1209 ق.) که از مهمترین پیروان این اخلاق هستند، به ترتیب، کتاب‌های «تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق»، و «جامع السعادات» را با این رویکرد تألیف کردند. نظام اخلاق فضیلت، بر انسان‌شناسی فلسفی و عقل‌گرایی آن، استوار است. لذا، فصل ممیز انسان «عقل» او تعیین می‌شود و فضیلت برتر «حکمت» است و سعادت قصوی هم، سعادتی عقلانی است. در این اخلاق، فضیلتِ هر یک از قوای سه‌گانه نفس(عاقله، غضبیه، شهویه)، در حالتی میانه‌ی افراط و تفریط حاصل می‌شود؛ بنابراین معیار فضیلت، «حد وسط» است. در همین راستا، پرسش اصلی رساله، بررسی مقدار انطباق دستاورد اخلاق فلسفی مسکویه و نراقی، با دیدگاه قرآن کریم است، چراکه به‌نظر می‌رسد طبق آیات، «روح الهی» انسان، فصل ممیز اوست، و با توجه به «کرامت»و گرایش اصیل این روح به «ایمان»، به‌جای تأکید بر حکمتِ نظری، «تقوا» که ناظر به حیث اراده و انتخابگری «عاقلانه» انسان است، اولویت می‌یابد و سعادت قصوی هم، منحصر در بُعد معرفتی انسان نمی‌شود. ضمناً، معیار فضیلت بر اساس تقابل بنیادین و دوقطبی حق و باطل(ایمان و کفر) در قرآن، «عدل» و ادای حق، طبق موازین شرعی و عقلی است. نتیجه آن‌که: مبانی مورد پذیرش این دو حکیم از اخلاق فضیلت‌مدار، قالب جامع و بی‌نقصی برای اخلاق قرآنی تشکیل نمی‌دهند؛ بلکه برای تدوین اخلاق اسلامی باید چارچوب آن نیز، از منابع اصیل دین(قرآن و حدیث) استخراج گردد.
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 951