جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محدث نحوی فقیه و متکلم. ابتدا مالکی بود و بعد به مذهب شافعی گروید. تقلید را ناشی از نقص عقول و پستی همت می دانست. با ابو عبدالله شیعی که از پیش قراولان قیام دولت فاطمیون بود مناظرات متعدد داشت که ابن الحداد آن را برای شاگردانش املا کرد و آن را "المجالس" نامید. او همچنین با اتباع معتزله در قیروان درباب مسائلی همچون خلق قرآن جدال می کرد.

محدث، فقیه ، و متکلم امامی احتمالا محضر امام حسن عسکری را درک کرده است و از او با عناوین جلیل القدر، واسع الاخبار و کثیر التصانیف یاد شده است. نقل است که امام حسن عسکری در دیداری چهل مساله از مسائل کلامی را به او پاسخ داده است و نجاشی معتقد است که بعضی علمای امامیه در صحت این دیدار تشکیک کرده اند.

محدث فقیه متکلم. شیعه امامی. صاحب کتاب " الحجج و البراهین فی امامة مولانا امیر المؤمنین و أولاد الأحد عشر ائمه الدین " که در آن با براهین عقلی و نقلی از امامت دفاع می شود.

محدث، فقیه متکلم شیعی از شاگردان شریف مرتضی و شیخ طوسی. شرح "جمل العلم و العمل" از اوست که بخش اول آن اختصاص به کلام دارد /

عالم ادیب متکلم از معتزله . به سبب اشتباه در استنساخ او را شعبی و بعد شیعی خوانده اند که درست نیست. چندی از شاگردان احمد بن الحسین هاروی از عالمان زیدی بوده است. صاحب کتب "حقائق الاشیاء" و "یاقوته الایمان و واسطة البرهان" در علم اصول دین و کلام.

محدث فقیه متکلم امامیه . نجاشی او را اعفر می داند و ابن داوود و علامه حلی او را عفیر می دانند. نجاشی کنیه او را ابا الاحوص می داند. قدمای شیعه او ر ا فقیهی از اصحاب حدیث می دانند و ابوالحسن اشعری او را از کبار متکلمان شیعه می داند. حسن بن موسی نوبختی از او دریافت علم کرده است. عبد الجبار معتزلی معتقد است که ابا الاحوص و نوبختیه در "اکثر موارد به راه سمع قائل بودند بسا که گاهی هم به راه عقل پناه می برند". شریف مرتضی این مساله را در عبدالجبار مورد نقد قرار می دهد و معتقد است که عبدالجبار به تلبیس یا به سهو مساله لطف در آرا و نوشته های اینان را انکار می کرده است. او دارای مؤلفاتی است که در ضمن کتب نسل دوم متکلمان شیعه مانند ابو عیسی وراق و حسن بن موسی نوبختی و دیگران می توان به محتوای آنها راه یافت و اسامی برخی کتب او به ما رسیده است : کتاب الامامة، کتاب الرد علی العثمانیة، و کتابی هم در امامت دارد که در آن صرفا دلائل و براهین بر مساله امامت وارد شده است.

زندگی شخصی او بر ما مجهول است اما او در مسیر نهضت خوارج در نیمه دوم قرن اول بوده است. پیروان او را عجاردة و عجردیة می خوانند. اشعری عجارده را در ضمن عطویّه می شمارد. ابن حزم اینان را بخش بیشتر خوارج قاطنین خراسان می داند. اینان نیز همچون بقیه خوارج قائل اند به کفر امیر المؤمنین (ع) , عثمان و اصحاب جمل و حکمین و خشنودان از حکمیت، کفر مرتکیبن به گناه و وجوب خروج بر حاکم جائر. قائل به وجوب برائت از اطفال اند تا زمانی که به اسلام دعوت شوند. عجارده منکر سوره یوسف بودند و آن را از مجعولات می شمردند.

محدث، فقیه ، اصولی و متکلم. در فقه شافعی بود و در کلام اشعری. صاحب کتاب " الکافی".

متکلم. معتزلی و ریسس ضراریة. در اعتزال بر مذهب واصل بن عطا و عمرو بن عبید بود سپس با واصل در خلق و انکار عذاب قبر اختلاف پیدا کرد. نقل است که بعد تر گفته هایی خلاف مذهب اعتزال از او پیدا شد. قاضی عبدالجبار می گوید که او از اصحاب اعتزال بود و سپس به مجبّره پیوست. ابن ندیم او را از اهل بدعت معتزله می شمارد. ابن حزم اصحاب ضرار را نیز از مقرب ترین مذاهب معتزله به اهل سنت و جماعت می شمارد. او در محفل محفل یحیی بن خالد برمکی با هشام بن حکم نیز مناظراتی داشته است.